We vinden riet op natte, meer of minder voedselrijke grond aan waterkanten waar het niet te veel hinder ondervindt van golfslag en stroming. Daarnaast groeit de plant in veenmoerassen, aan de rand van vochtige akkers, op spoordijken en in lichte moerasbossen.
Riet is bij uitstek een oever- en verlandingsplant, die ongeveer overal groeit waar open water en land met elkaar in contact staan. Met behulp van meterslange rizomen kan riet heel ver doordringen in aanpalende biotopen, zowel in het water als op het land.
Op de grens van de bladschede en de bladschijf zit een tongetje (ligula) in een krans van haartjes. Ook is Riet goed te erkennen aan de zogenaamde Duivelsbeet, een golving dwars over het blad waar het opgerolde blad voor het uitvouwen tegen een knoop in de stengel zat gedrukt.
Vaak wordt riet jaarlijks gemaaid en wordt gebruikt als dakbedekking of als grondstof voor manden, penpunt, papier, hengels, matten en schermen. Vincent van Gogh gebruikte voor zijn pentekeningen aangescherpte rietstengels. In de prehistorie zal riet waarschijnlijk al gebruikt zijn als o.a. dakbedekking.
Riet is een overblijvende plant die zaad zet, maar zich vooral door uitlopers voortplant. Het bovengrondse deel sterft in de winter af. De wortelstok loopt in het voorjaar weer uit. Riet moet elk jaar gemaaid worden, omdat het rietland anders "verlandt".
Rietgras is inheems in het gematigde deel van het noordelijk halfrond en oostelijk Afrika (incl. Madagascar). In onder meer Noord-Afrika, Zuid-Amerika, zuidelijk Afrika, Australië en Nieuw-Zeeland is Rietgras aangevoerd gevonden. Rietgras groeit langs watergangen, in oevers, in vochtige weiden en vooral op zandgrond.
Om meteen met de deur in huis te vallen: riet is een waterplant en hier kunnen geen meubels van worden gemaakt. Een rieten stoel bestaat dus eigenlijk helemaal niet, deze stoelen zijn vrijwel altijd gemaakt van pitriet. Dit is een materiaal uit een rotan stengel.
Riet groeit het best op stevige minerale kleigronden en tolereert gematigde zilte waterspiegels die fluctueren van 15 cm onder tot 15 cm boven het maaiveld. Het overleeft droogtestress totdat de bodem uitdroogt.
Riet is een oeverplant, de plant bloeit van juli tot oktober met een 15-40 cm lange, sterk vertakte, purperkleurige of bruinachtige pluim, die rechtop staat of later aan de top kan gaan overhangen. De aartjes zijn tot 1,5 cm lang, bevatten twee tot zes bloempjes en zijn erg harig.
Riet breidt zich op drie manieren uit: door zaad, door wortelstokken en door uitlopers, dat wil zeggen bovengrondse, horizontale stengels waarbij op de knopen een nieuwe plant ontstaat. De plant komt als exoot in Noord-Amerika voor. Daar wordt de plant als invasieve soort of onkruid gezien.
Rotan is een prachtig, natuurlijk materiaal waar geweldige meubels, fietsmanden en dienbladen van gemaakt kunnen worden. Riet is een waterplant en is in principe niet bruikbaar om meubelen of plantenbakken van te maken.Vaak wordt met riet dan ook pitriet bedoeld, het binnenste van de stengel van rotan.
Riet kent een aantal eetbare delen, dit zijn: De jonge scheuten. De jonge scheuten van riet zijn eetbaar zolang je de groene ruige bladeren verwijdert. De scheuten die overblijven zijn rauw eetbaar, maar kunnen ook gebakken of gestoomd worden.
Rotan is sterk en wordt voornamelijk gebruikt voor meubels. Riet is daarentegen veel slapper en wordt voornamelijk gebruikt voor daken. Het allergrootste verschil tussen Rotan en Riet is echter dat Rotan gemaakt wordt van de schors van palmbomen, terwijl Riet gemaakt wordt van de stengels van grassen.
In de zomer eten ze voornamelijk insecten en spinnen.Vanaf de late zomer worden zaden belangrijk. Rietgorzen zoeken laag in de struiken of op de grond naar eten. Ze zoeken ook naar voedsel in open weilanden, liefst in de nabijheid van water en riet.
Een in de zomer bloeiende oeverplant die veel op Riet lijkt is Rietgras, Phalaris arundinacea. De tot wel 25 cm grote bloeiwijzen lijken wat de vorm betreft wel wat op Kropaar.
Iedereen herkent riet wel; een algemeen bekende plant langs waterkanten. De plant, met zijn blauwgrijze blad kan een hoogte van 3m bereiken. Riet komt dan ook het mooist tot zijn recht rondom de grotere vijvers waarbij meer beplanting nodig is.
Deze waterplant kan vrij diep staan. Er zijn exemplaren die op een diepte van 60cm goed gedijen, maar in principe staat de plant het liefst 10 tot 40 cm in het water op een plekje in het zonlicht tot in de lichte schaduw. Als oeverplant draagt riet zeer goed bij aan de waterkwaliteit.
Gepelde rietmatten zijn erg sterk, buigzaam en schoon. De gemiddelde dikte van een gepelde rietmat is 0,3 tot 0,6 cm. Ook de gepelde rietmatten zijn verkrijgbaar in verschillende hoogtematen.
Tezamen zijn de aartjes gerangschikt in de pluimvormige bloeiwijzen. Riet bloeit van juli tot oktober. Daarna vormt het eenzadige vruchten. Riet kan zich op drie manieren uitbreiden: door middel van de zaden, via de wortelstokken en met bovengrondse uitlopers.
De voordelen van bamboe versus riet
Als je voor duurzaamheid wilt gaan, is bamboe wellicht de beste keuze voor jou. Bamboematten hebben namelijk een langere levensduur dan rietenmatten. Doordat ze wat zwaarder en dus ook sterker zijn, gaan ze aanzienlijk langer mee.
Voor het aanplanten van riet in ondiep water kan het stekken een geschikte mogelijkheid zijn. Als stekken gebruikt men jonge groene, onbewortelde sten- gels.
De meeste meubels zijn van rotan gemaakt, omdat dit veel steviger is. Riet is afkomstig van een waterplant is en kan je eigenlijk alleen gebruiken als materiaal voor dakbedekking of muziekinstrumenten.
Een begrijpelijk vraag, want riet is nu eenmaal een brandbaar materiaal. Toch moet het brandgevaar niet worden overdreven als men de juiste maatregelen neemt. Te weinig mensen weten dat een rieten dak tegenwoordig brandveilig kan worden toegepast.
Duurzaam: Riet is een duurzaam en natuurlijk materiaal.Het is zelfs het meest milieuvriendelijke product dat wordt gebruikt in de bouwsector. Zelfs als het riet geen functie meer heeft als dak door veroudering, kan je het nog gebruiken als meststof.