“Hebban olla vogala nestas hagunnan hinase hic anda thu, wat unbidan we nu?” Of “Alle vogels zijn al aan het nestelen, behalve ik en jij.Waar wachten we nog op?” Het is de oudste in het Nederlands geschreven zin van onze literatuur en dateert uit omstreeks 1075 na Christus.
Paus Gregorius VII en koning Hendrik IV komen in conflict naar aanleiding van de keuze van een bisschop van Milaan. Hendrik verklaart Gregorius als afgezet te beschouwen. De investituurstrijd komt tot uitbarsting. 9 juni - Slag bij Langensalza: Hendrik IV verslaat een verbond van in opstand gekomen Saksische edelen.
Hebban olla vogala nestas hagunnan hinase hic anda thu, wat unbidan we nu? Je zou het niet zeggen, maar dit zinnetje is Nederlands. Het is één van de alleroudste zinnetjes in het Nederlands geschreven, bijna duizend jaar oud. Dertien woorden die heel belangrijk zijn voor onze taal.
Hebban olla vogala nestas hagunnan hinase hic anda tu wat unbidan we nu? Dit zijn de eerste woorden van een liefdesliedje van bijna 1000 jaar oud. Een bijzonder liedje omdat het bestaat uit de eerste woorden die ooit in het Nederlands zijn opgeschreven. De zin is bijna duizend jaar geleden opgeschreven door een monnik.
De taal die van ca. 800 tot 1150 in onze contreien gesproken werd, noemen we Oudnederlands. Behalve Hebban olla vogala... zijn er niet meer dan enkele kleine schriftelijke resten van bewaard gebleven. Als er geschreven moest worden, gebeurde dat doorgaans in het Latijn.
Wad en unnan
Chr. de plaatsnaam Vada, nu Wadenoijen, een plaats in Gelderland. Dit Vada is de voorloper van het huidige Nederlandse wad, en kan gelden als het oudste geschreven Nederlandse woord – eigenlijk: het oudste 'Nederlandse' woord, want het Nederlands bestond op dat moment nog niet als aparte taal.
'Hebben alle vogels nesten begonnen behalve ik en jij', schrijft een Vlaamse monnik rond 1100 in het Nederlands van zijn tijd: 'Hebban olla vogala nestas hagunnan hinase hic anda thu'. Vrij vertaald staat er: 'Alle vogels zijn al aan het nestelen, behalve jij en ik; waar wachten we nog op?
Hebban olla vogala is een hele bekende oude regel in het Oudnederlands. Deze zin werd ontdekt in 1932 in Oxford door Kenneth Sisam op het schutblad van een Latijns manuscript uit de abdij van Rochester. De tekst dateert naar schatting uit het derde kwart van de 11e eeuw.
Rond 1100 schreef een vermoedelijk Vlaamse monnik in een Engels klooster de volgende tekst: 'Hebban olla vogala nestas hagunnan hinase hic enda thu wat unbidan we nu'.
In het jaar 105 maakte T'sai Lun papier door vezels van bamboeriet, de bast van de moerbeiboom en zijde-afval tot een vezelbrij te kloppen. Die brij werd sterk verdund met water en na het drogen ontstond er papier. Dit stevige papier verdrong al snel papyrus en perkament als informatiedrager.
Lage Landen in de Bourgondische tijd
Rond 1400 stond Nederland bekend als 'de Lage landen bij de zee'. In de 15e eeuw werd het woord 'Nederlanden' voor het eerst gebruikt om het gebied aan te duiden.
Etymologie en afkomst
De eerste pennen werden gemaakt van ganzenveren of andere grote slagpennen, zoals die van een zwaan, maar ook ravenpennen worden genoemd, omdat zij harder zijn. Ook rietpennen werden veel gebruikt. Men gebruikte daarvoor het riet, dat langs de sloten gevonden wordt.
'Hebban olla vogala nestas hagunnan hinase hic anda thu. Wat unbidan we nu? ' Deze dertien woorden zijn beroemd, maar ze zijn met raadsels omgeven. We weten dat ze rond 1075 zijn opgeschreven, maar het is niet zeker wie de schrijver is en welk dialect hij gebruikt.
Het Vlaamse Nederlands verschilt van de in Nederland gesproken vormen van het Nederlands, maar die in België gesproken Westvlaamse, Brabantse en Limburgse varianten hangen taalhistorisch nauw samen met het Zeeuws, Noordbrabants en de Limburgse varianten in Nederland.
Oudnederlands is de taal die gesproken en geschreven werd tijdens de vroege middeleeuwen (circa 500 tot 1200) in een deel van de gewesten die nu Nederland en België vormen, verder ook aan de Franse Noordzeekust (Frans-Vlaanderen, nabij Duinkerke, tevens tot Stapel en mogelijk tot aan Berck) en de nu Duitse Nederrijn.
Het schrift dat door de Romeinen aanvankelijk gebruikt werd als boekschrift en voor formele documenten was de capitalis rustica. Voor de keizerlijke inscripties op gebouwen en monumenten werd de capitalis monumentalis gebruikt, die wat het boekschrift betreft een variant had die we de capitalis quadrata noemen.
Het Latijnse alfabet is via het Etruskische en Griekse alfabet afgeleid van het Fenicische alfabet en het telde in de tijd van Cicero 21 letters. Het ontstond omstreeks 600 v. Chr.
Wetten en belangrijke dingen schreef men op papyrus. Papyrus was erg duur. Als je het schrijven oefende, moest je oefenen op een houten plankje. Daar zat een zacht laagje overheen.
Toen we met vulpen schreven konden we beter blauwe inkt gebruiken omdat de vulpen minder makkelijk opstartte met zwart. Het duurde dan langer voordat de pen ging schrijven. Iemand die onmiddellijk aan de slag wou kon beter blauwe inkt nemen. Want zwarte inkt heeft minder pigment en droogt daardoor sneller uit.
Ontleend aan Engels ball-point (pen) [1948; OED], ballpen, ball-pen [1946; OED], gevormd uit ball (zie → bal 1) en point (zie → punt 2 en → pen). Het balpenprincipe werd in 1938 gepatenteerd door de Hongaar László Biró, en in het Brits-Engels heet zo'n pen ook wel een biro [1947; OED] (nog in Collins Cobuild 1990).
China bezit een van de oudste beschavingen ter wereld, met een ononderbroken ontwikkeling van prehistorie tot heden. Zelf spreken de Chinezen van '5000 jaar geschiedenis en 7000 jaar cultuur'. De oudste geschreven Chinese historische bronnen dateren uit de 13e eeuw v. Chr.
Wist jij dat veel Nederlanders afstammelingen zijn van de Germanen? Ook de Friezen, Bataven en Cananefaten waren afstammelingen van de Germanen. Tweeduizend jaar geleden woonde het volk van de Germanen al in Noord-Europa. Ook in het gebied dat nu Nederland is.
Het Middelnederlands is een voorloper van de moderne Nederlandse taal. Het werd tussen 1200 en 1500 in het huidige Nederlandse taalgebied gesproken. Middelnederlands was de opvolger van het Oudnederlands. Het Noord-Middelnederlands wordt vooral door niet-taalkundigen ook wel Diets genoemd.
Vroeger hadden de mensen nog geen papier. Toch maakten ze tekeningetjes, dit deden ze op de wanden van een grot. Later schreven deze mensen op potten, gedroogde bomen, botten, schelpen en op het schild van een schildpad. Vroeger in Egypte gebruikten de mensen papyrus (de grassoort in Egypte).