Een druk festival bezoeken, een kinderfeestje met drukke kinderen die allemaal iets anders willen, boodschappen doen in een overvolle supermarkt. Het zijn typische voorbeelden van situaties waarbij je veel prikkels tegelijk te verwerken krijgt en die kunnen zorgen voor overprikkeling.
Overprikkeling is niet altijd alleen door dingen om je heen. Het kan ook een interne oorzaak hebben: angst en stress door je eigen gedachten en gevoelens. Kinderen die veel empathie hebben (zich goed kunnen verplaatsen in de gevoelens van anderen) kunnen door sterke emoties van een ander ook overprikkeld raken.
De precieze oorzaak van overprikkeling is onbekend. Wel zijn er ideeën over de mogelijke oorzaken: Eén van de oorzaken heeft te maken met hoe de hersenen informatie van de zintuigen verwerken. De drempelwaarde om een geluid waar te nemen is veranderd waardoor je het geluid harder hoort dan het eigenlijk is.
Overprikkeling gaat vaak gepaard met hoofdpijn, vermoeidheid, stress, verminderde concentratie, slaapproblemen, onrust, en het overlopen van emoties. Bij sommige mensen leidt dit tot tijdelijke uitvalsverschijnselen, koorts, overgeven of een epileptische aanval.
Hoogsensitiviteit is een karaktereigenschap
Madelon: 'Mensen die hoogsensitief zijn hebben een zenuwstelsel dat gevoeliger is voor prikkels. Het kost simpelweg meer tijd en energie om deze prikkels, zoals bijvoorbeeld geluid en drukte, te verwerken. Hierdoor raak je sneller uitgeput.
Door juist te erkennen en te accepteren dat het er is, kan het jou veel meer rust geven. Als het er mag zijn, zit het vaak ook minder in de weg. Hoe meer het iets is waar jij je comfortabel bij voelt, hoe meer anderen dat ook zo zullen ervaren. Gevoeligheid heeft ook veel voordelen en het maakt jou tot wie jij bent.
1. Wat is overprikkeling. Overprikkeling ontstaat als er relatief te veel prikkels binnenkomen dan de hersenen kunnen verwerken. Het zij doordat gezonde hersenen tijdelijk overbelast zijn, het zij doordat door een hersenaandoening de hersenen een lagere belastbaarheid kennen.
Hersenletsel heeft veel uiteenlopende kenmerken. Soms heb je de kenmerken, maar heb je geen hersenletsel of andersom. De veel voorkomende klachten of signalen zijn: stemmingswisselingen, snel boos worden, geheugenproblemen, moeite met communiceren of begrijpen van taal, vaak somer of moe.
Overprikkeling kan overgaan. Hoe snel overprikkeling overgaat, verschilt per persoon. Als je last hebt van chronische overprikkeling, ben je daar waarschijnlijk niet in één dag van af.
Interne prikkels zijn gedachten, gevoelens of emoties. Prikkels worden waargenomen door neuronen, die ze omzetten in een signaal dat naar de hersenen gaat. Het overgrote deel van deze signalen gaat eerst naar de thalamus, het 'regelcentrum' van de hersenen.
Hoe weet je of je hoogsensitief bent? Hoogsensitieven voelen zich vaak anders. Ze hebben een hekel aan drukte, zijn gevoelig voor sterke geuren of geluiden en kunnen flink van hun stuk gebracht worden door veranderingen in hun leven. Als kind werden ze vaak verlegen of gevoelig genoemd.
Emotionele overprikkeling: Dat houdt in dat emoties veel te heftig binnen komen. Wanneer je bijvoorbeeld gaat huilen als je heel erg moe bent, kan er sprake zijn van emotionele overprikkeling. Of emotioneel wordt bij het inleven of meeleven met een ander.
Heb je geregeld tintelingen in je handen, armen, schouders en nek, of in die lichaamsdelen een koud of verdoofd gevoel, dan kan dat wijzen op te veel stress. Houdt de stress aan, dan kan dit gevoel verergeren tot pijn. Er wordt dan vaak gesproken van RSI (Repetitive Strain Injury).
Sensibele neuronen merken een impuls op, zetten deze om in een elektrisch signaal en sturen deze naar de hersenen, waar het in een specifiek deel verwerkt wordt. Om de reactie tot stand te brengen wordt er vanuit de betreffende delen van de cortex weer elektrische signalen via motorische neuronen naar spieren gestuurd.
B-vitamines (met name B1, B6, B11/foliumzuur en B12) helpen bij de aanmaak van de signaalstoffen tussen de zenuwcellen en ze houden de myelineschede (vettige omhulsel rond de zenuwcellen) in stand. Je kunt je dan ook voorstellen dat bij een ernstig tekort aan B-vitamines problemen kunnen ontstaan met het zenuwstelsel.
Probeer eens hardop te lachen als je gespannen bent. Zelfs als het geforceerd voelt kan dit een effectieve manier zijn om je zenuwstelsel tot rust te brengen. Zingen, chanten en neuriën werkt ook heel ontspannend. Het reguleert de ademhaling en stimuleert de nervus vagus, waardoor je zenuwstelsel in rustmodus komt.
Omdat een HSP-er wel graag verbinding wil en ook gericht is op het hebben van harmonieuze relaties, geeft het horen van kritiek veel stress. Het zenuwstelsel van een HSP-er is gevoeliger voor de omgeving, daarom kan de intensiteit van kritiek ook zo overweldigend aanvoelen.
Wanneer je gevoelig bent: kun je snel ontroerd raken bijvoorbeeld bij emotionele gebeurtenissen of wanneer er iets is wat jou aanspreekt. ben je subtiel in jouw waarneming van kleuren, licht, geur of geluid maar soms ook in het waarnemen van energie van andere mensen. voel je anderen snel aan.
Hoogsensitief persoon of hsp is een term uit de psychologie die in 1996 werd geïntroduceerd door de Amerikaanse psychologe dr. Elaine N. Aron en staat voor (Engels): highly sensitive person, oftewel 'zeer gevoelig persoon'.
Een van de lastige kanten van hooggevoelig of snel overprikkeld zijn, is namelijk dat je snel de stress van een ander overneemt. Jezelf letterlijk afsluiten met een noise cancelling koptelefoon kan helpen of een fijne en rustige omgeving creëren voor jezelf.