De term 'emancipatie' stamt uit het Romeins recht (emancipatio), het meerderjarig verklaren van een zoon door zijn vader. Etymologisch is het woord afkomstig van 'emanere', loslaten uit de hand. 'Emancipatio' betekende letterlijk ontslagen worden uit de 'patria potestas', het gezag van de vader.
Emancipatie, scholenstrijd en verzuiling
Het begin van de negentiende eeuw kenmerkte zich door de toename van het bewustzijn van achtergestelde posities in de samenleving bij mensen. Zij probeerden hier iets aan te veranderen en de situatie te verbeteren door zich in groepen te verenigen.
In Europa, de Verenigde Staten en Nieuw-Zeeland begon de strijd voor emancipatie van vrouwen in het fin de siècle rond 1900, die bekroond werd met successen als het actief en passief stemrecht voor vrouwen (de eerste feministische golf).
Collectieve actie stond in de Nederlandse samenleving in de periode 1880-1920 in het teken van vier emancipatiebewegingen: de antirevolutionaire beweging, de (socialistische) arbeidersbeweging, de roomskatholieke beweging en de vrouwenbeweging.
Het proces om te komen tot de ideale situatie waarbij het individu in staat is zelfstandig oordelen te vellen over de zin en zin te geven aan zijn eigen bestaan. Dit proces betreft het individu, zijn omgeving en de samenleving.
'Gelijke kansen' en 'diversiteit' vervingen 'emancipatie'. Tegenwoordig wordt emancipatie vaak gelijkgesteld aan gelijke kansen, gelijke rechten, gelijkheid en inclusiviteit.
Emancipatie verwijst naar het streven naar gelijke rechten in een samenleving. De emancipatie van een bepaalde groep betekent dat die groep gelijke economische en politieke rechten krijgt en dus ook gelijk wordt behandeld.
Elke feminist lijkt er een eigen invulling aan te geven, maar het algemene achterliggende idee is het streven naar gelijke (machts)verhoudingen tussen mannen en vrouwen, op zowel economisch, politiek als sociaal vlak. Dit streven wordt ook wel de emancipatie van de vrouw genoemd.
Voorbeelden van emancipatiebewegingen
Hierbij kun je denken aan bewegingen als het abolitionisme (afschaffing van slavernij), feminisme (gelijke rechten voor vrouwen in onderwijs, politiek en op het gebied van seksualiteit), bewegingen die opkwamen voor mensenrechten en arbeidersbewegingen (socialisme en communisme).
In dit onderzoek worden twee aspecten van emancipatie onderscheiden: autonomie (nader uiteengelegd in keuzevrijheid en bewegingsvrijheid) en participatie (arbeidsparticipatie, economische zelfstandigheid en maatschappelijke activiteiten in brede zin).
De suffragettes
In het begin van de 20ste eeuw vocht een groep Britse vrouwen voor het vrouwenstemrecht. De vrouwen noemden zichzelf de suffragettes. Die term is afgeleid van het Franse woord suffrage, dat stemrecht betekent. De beweging voerde actie in zowel het Verenigd Koninkrijk als de Verenigde Staten.
De eerste groep feministen
Aletta vecht voor de rechten van vrouwen. Vrouwen moeten kunnen stemmen en studeren. Aletta voert haar strijd met anderen die ook gelijke rechten voor vrouwen willen. Deze vrouwen zijn de eerste 'feministen'.
Omdat het 150 jaar geleden is dat Aletta Jacobs de eerste vrouw was die zich in 1871 als volwaardig vrouwelijk student mocht inschrijven bij een universiteit in Nederland. In de tweede helft van de 19e eeuw mogen vrouwen niet studeren.
Te beginnen in de 18e eeuw met Mary Wollstonecraft, die gezien wordt als de éérste feministische schrijver. In de eeuwen daarna volgden vrouwen als Simone de Beauvoir en Betty Friedan tot aan hedendaagse namen als Malala Yousafzai en Chimamanda Ngozi Adichie.
Een emancipatorische houding gaat uit van gelijkwaardigheid.Hierbij willen we vanuit de erkenning dat we allemaal mensen zijn, recht doen aan de verschillen tussen de mensen. M.a.w. gaan we er niet van uit dat iedereen gelijk is maar wel dat iedereen evenveel respect verdient als mens.
emancipatie {de}
Paritaire democratie belemmert de volledige emancipatie van de vrouw als staatsburger.
'Emancipatorisch werken' betekent dat onze hulpverlening gericht is op het verhogen van zelfredzaamheid en op het versterken van de individuele en maatschappelijke weerbaarheid, zodat de afhankelijkheid van hulpverlening tot een minimum herleid wordt.
Die groeperingen streefden naar gelijkheid en emancipatie op religieus en politiek gebied. Het waren niet alleen mannen. Ook vrouwen realiseerden zich dat ze politieke macht moesten verkrijgen om misstanden in de samenleving aan te kunnen pakken. Vandaar het streven naar algemeen kiesrecht, voor mannen en vrouwen.
Emancipatie is een proces van en door mensen zelf. In Nederland zetten veel personen en organisaties zich in voor LHBTI-emancipatie.
Masculinisme is een beweging die streeft naar opheffing van (gedeeltelijke) achterstelling van mannen en versterking van de positie van mannen. In die zin is het de mannelijke tegenhanger van het veel bekendere feminisme.
Nederlanders vinden zichzelf geëmancipeerd. Toch nemen mannen en vrouwen doorgaans traditionele rollen in. Mannen verrichten vaker betaald werk terwijl vrouwen zich nog altijd meer bekommeren om het huishouden en de zorg voor de kinderen. Zo blijkt uit onderzoek van I&O Research in opdracht van de Volkskrant.
De eerste feministische golf is in de Verenigde Staten naar verhouding vroeg begonnen. Veel activisten die streden tegen de slavernij zetten zich ook in voor de rechten van vrouwen. In 1848 leidde dit tot de eerste vrouwenrechten-conferentie, de Seneca Falls Convention.
Het betekent 'verbroken ketenen'. In Suriname wordt dit ook wel de 'Dag der Vrijheden' of 'Manspasi Dey' (emancipatiedag) genoemd. Oorspronkelijk is Keti Koti een Surinaamse feestdag, maar omdat de slavernij in het hele Caribisch gebied werd afgeschaft wordt deze dag door de Antillianen Dia de Abolishon genoemd.
Ouders zijn primair verantwoordelijk voor de zorg, begeleiding en opvoeding van hun kinderen. En wel op die manier dat die zorg, begeleiding en opvoeding in lijn is met de rechten van het kind. De overheid moet de rechten en verantwoordelijkheden van ouders respecteren.
In 1919 werd Suze Groeneweg als eerste vrouwelijke politica verkozen in de Tweede Kamer. In de jaren daarna zijn er meerdere Feministische Golven geweest, vandaar dat deze de Eerste Feministische Golf werd genoemd. De Tweede vond plaats tijdens de jaren '60 en '70, de Derde tijdens de jaren '90.