Watergeuzen waren geuzen die zich aan het begin van de Nederlandse Opstand op zee als zeerovers of vrijbuiters ophielden en ook de kustdorpen onveilig maakten. Zij waren verwant aan de bosgeuzen.
Vanwege de strenge vervolging van Calvinisten zagen een aantal Nederlandse edellieden zich in 1566 genoodzaakt het land te ontvluchten. Velen van hen besloten de strijd vanuit zee voort te zetten en noemden zichzelf 'de Watergeuzen', naar het Franse woord voor armoedzaaier: 'Gueux'.
Willem van der Marck Lumey was de leider van de Watergeuzen en één van de bevrijders van Brielle. Hij was berucht en wreed.
In 1566 komt een groep edelen in opstand tegen de vervolging van protestanten door de Spanjaarden. Zij noemen zichzelf 'geuzen', wat in feite 'bedelaars' betekent. Geus verandert in een strijdnaam voor iedere tegenstander van de Spaanse onderdrukking.
De geuzen waren aanvankelijk Nederlandse edelen, tegenstanders van de Spaanse koning Filips II. Later verwees de term specifiek naar de strijders die te land (bosgeuzen, soms ook wilde geuzen) of te water (watergeuzen) het leger van de koning bevochten.
Nederland gedenkt de protestantse terreur in Den Briel. Deze havenstad werd in 1572 door de geuzen op de katholieke Spanjaarden veroverd. De geuzen bestonden uit protestantse verarmde adel, werkloze zeelui en misdadigers. In feite waren het piraten die schepen plunderden en dorpjes aanvielen langs de kust.
'Op 1 april verloor Alva zijn bril. ' Een uitdrukking die je misschien wel eens hebt gehoord. Het gaat over de dag waarop de watergeuzen het stadje Den Briel innamen, op 1 april 1572. Alva verloor dus niet zijn bril, maar Den Briel.
Zo waren de watergeuzen niet alleen in Holland en Zeeland, maar ook in de Noordelijke Nederlanden – in het waddengebied, zoals bij het Marsdiep en eilanden als Texel, Vlieland en Terschelling – actief en hadden daar een belangrijk aandeel in de strijd.
Op 1 april 1572 verovert Willem II van der Marck, genoemd Lumey, met zijn watergeuzen het stadje Den Briel.
Brielle = brielle (uitspraak), ook wel Den briel, is een stad en gemeente in de Nederlandse provincie Zuid-Holland gelegen op het voormalige eiland Voorne.
Geschiedenis Brielle
Brielle verwierf stadsrechten van de heren van Voorne, de eerste in 1330. De grootste bloei bereikte de stad in de vijftiende eeuw. Toen de rivier De Gote werd afgedamd, zette de neergang in. De grootste bekendheid verwierf de stad door de inname door de watergeuzen op 1 april 1572.
Einde Opstand
In 1648 werd de Vrede van Münster getekend en eindigde de Tachtigjarige Oorlog. De Republiek der Nederlanden was vanaf dan een onafhankelijke staat en werd internationaal erkend.
Geus (meervoud: geuzen) is een benaming en een deels in onbruik geraakt mild scheldwoord voor een protestant persoon. Deze benaming is ontstaan in de 16e eeuw en werd met regelmaat gebruikt door de katholieken in de Nederlanden.
Hij is een van de belangrijke figuren uit de Nederlandse geschiedenis: Willem van Oranje, de vader des vaderlands, prins van Oranje, Willem de Zwijger. Zijn verzet tegen de Filips II vormt het begin van de Tachtigjarige Oorlog en leidt tot het ontstaan van de Republiek der Nederlanden.
Op 1 april 1572 voer geuzenleider Willem Bloys van Treslong de vloot van de Watergeuzen de Maasmond in en ging voor zijn geboortestad Den Briel (Brielle) voor anker. Bloys van Treslong en admiraal Lumey, aanvoerder van de Watergeuzen, besloten om samen Brielle te veroveren. Jan Pietersz.
In Den Briel begon de onafhankelijkheid van ons land. Op 1 april 1572 joegen de watergeuzen de Spaanse overheersers de stad uit. Volgens het bekende gezegde verloor hertog Alva op die datum 'zijn bril', een verbastering van Den Briel. Rensen zegt dat de gemeente sinds 1980 officieel Brielle heet.
De vestingstad Brielle met gezellige terrasjes en winkeltjes is bekend uit de geschiedenisboekjes, want 'op 1 April (1572) verloor Alva zijn Bri(e)l'. In het Historisch Museum dat in het oude stadhuis en in de oude stadsgevangenis is gevestigd staat die gebeurtenis in de Tachtigjarige Oorlog centraal.
De inname vond plaats op 1 april 1572 in het plaatsje Den Briel (tegenwoordig Brielle) in de huidige provincie Zuid-Holland. De stad was toen bezet door de Spanjaarden. De watergeuzen wisten de stad in te nemen. De inname van Den Briel was zo belangrijk, omdat het nieuwe hoop in de Nederlandse Opstand gaf.
Een geuzennaam is een erenaam die men zichzelf geeft juist omdat anderen die als scheld- of spotnaam gebruiken.
Alva had een groter leger. Maar Willem van Oranje wist dat de protestantse bevolking wel mee zou helpen vechten, omdat zij een hekel hadden aan Alva. Samen met opstandelingen, die de (water)geuzen worden genoemd, wilden zij de Spanjaarden verdrijven. De oorlog begon met de Slag bij Heiligerlee in 1568.
De Beeldenstorm (1566)
Protestanten dringen in totaal honderden kerken en andere heiligdommen binnen. Ze zien de Beeldenstorm als een manier om kerken te zuiveren. Door beelden te verwoesten, worden de kerken geschikt gemaakt voor meer sobere, protestantse kerkdiensten waarin het volgen van de Bijbel wordt gepredikt.
De burgemeester en het stadsbestuur weigerden eerst, omdat de geuzen berucht waren om hun plunderingen en andere wandaden. Daarop bestormden de geuzen de Noordpoort en braken deze open. Ze rekenden snel af met de Spanjaarden en kregen de stad in handen.
Het moorden en plunderen hield lang aan en uiteindelijk vielen er 1584 doden. Uit verbittering staken de Staatschen de omliggende dorpen in brand.
Que ce n'estoyent qu'un tas de gueux.” Hoe de precieze passage in het Frans ook luidde, duidelijk is dat de edelen die tegen het Spaanse gezag in opstand kwamen, in april 1566 aangeduid werden als 'geuzen', ofwel bedelaars, sloebers, armoedzaaiers. Deze benaming namen ze kort erna als geuzennaam over.