De grootste zorgbehoeften van dak- en thuislozen liggen op het gebied van huisvesting en financiën. De dreiging van schuldeisers maakt dat hun financiële zorgvraag dominant is - ze hebben gemiddeld zo'n 15.000 euro schuld - en maakt zo hun huisvestingsprobleem nagenoeg onoplosbaar.
De meeste daklozen kunnen prima hun prioriteiten aangeven
Dat waren vaak heel concrete doelen over huisvesting en financiën zoals het vinden van een woonplek, samenwonen, een oplossing vinden voor schulden of meer inkomen krijgen.
Heeft u geen huis of dreigt u dakloos te worden? Dan kunt u terecht bij de maatschappelijke opvang voor een tijdelijke verblijfplek. Deze opvang biedt ook zorg, begeleiding en praktische hulp.
Problemen door dakloosheid
Het is dan lastig om bijvoorbeeld een opleiding of baan te krijgen en te houden. Daarom vindt de Rijksoverheid het belangrijk dat dakloze mensen snel een eigen woonplek krijgen. En dat zij begeleiding krijgen bij bijvoorbeeld geldproblemen, een verslaving of psychische problemen.
Daklozen hebben geen toegang tot onderwijs of medische voorzieningen. Daarbij zijn ze vatbaarder voor misdrijven (vaak door andere daklozen), drugsverslaving, ziektes, lichamelijk en seksueel misbruik, mishandeling en in koudere klimaten onderkoeling of doodvriezen.
Gebrek aan huisvesting wordt op dit moment gezien als de grootste veroorzaker van dakloosheid. Eenmaal dakloos stapelen problemen zich snel verder op. Schulden nemen toe en alle aandacht van de dakloze gaat dagelijks uit naar overleven en het vinden van een verblijf- en slaapplek.
Dak- en thuisloze mensen kunnen overdag terecht in de dagopvang. Hier zijn ze welkom voor een praatje, een kop koffie, een douche en dagbesteding. 's Avonds en 's nachts kunnen ze in de nachtopvang een warme maaltijd krijgen en een plek om te slapen. Daarnaast is er een computer met internet beschikbaar.
Meestal kun je terecht bij de gemeente waar je woont. Maar er zijn een hoop extra instanties en initiatieven die helpen met alle problemen en uitdagingen waar je als dakloze of thuisloze tegenaan loopt. Dit is per gemeente verschillend.
Daklozen vaak man en ingeschreven in vier grote steden
Op 1 januari 2021 was 80 procent van de daklozen man, en 37 procent verbleef in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag of Utrecht. Van alle Nederlanders tussen 18 en 65 jaar was de helft man en woonde ongeveer 16 procent in een van deze vier steden.
Volgens onderzoeksbureau ABF Research, dat het woningtekort voor de overheid bijhoudt, zijn er in Nederland 315.000 woningen te weinig. Daardoor wonen bijvoorbeeld meer mensen en huishoudens noodgedwongen bij elkaar. Het woningtekort is met afstand de belangrijkste reden voor het feit dat er zoveel mensen dakloos zijn.
Iedere dakloze moet in elk geval tijdelijk van bed en brood worden voorzien. Gemeenten zijn wettelijk verplicht alle daklozen die erom vragen tijdelijk op te vangen, ook al komen ze uit een andere regio. Als de gemeente de dakloze opvangt, krijgt die ook aanspraak op een bijstandsuitkering.
Zolang er geen beslag wordt gelegd op een deel van de uitkering, krijgen daklozen 710 euro per maand. Een 'normale' uitkering bedraagt 904 euro. Van die tweehonderd euro extra moeten alle vaste lasten betaald worden.
Als je dak- of thuisloos bent kun je terecht bij Van de Straat van Het Leger des Heils. Je kunt er 's avonds slapen.
Een dakloze heeft geen vaste woon- of verblijfplaats, en staat dan ook niet in het bevolkingsregister ingeschreven. Een thuisloze heeft vaak wel een (wisselend) adres waar wordt overnacht, en staat via dat adres dan ook bij het bevolkingsregister ingeschreven.
De oorzaak van de dakloosheid wordt meestal niet specifiek benoemd maar deze is vaak terug te vinden in de situatie vóór mensen zich aanmelden. Denk aan een relatiebreuk, ruzie met ouder(s), vrienden of huiseigenaar.Maar daar onder hangt de problematiek die verantwoordelijk is voor het verliezen van een woonplek.
Relatief veel daklozen verblijven in een van de vier grootste gemeenten (Rotterdam, Den Haag, Utrecht of Amsterdam): 36 procent van alle daklozen was in 2020 in een van deze vier steden te vinden.
Finland is het enige land in Europa waar het aantal thuis- en daklozen daalt. Het geheim: elke dakloze kan een eigen woning krijgen. Finland kent een radicale strategie om dak- en thuislozen te helpen: ze krijgen allemaal een eigen woning aangeboden.
Ook als dakloze kunt u een bijstandsuitkering aanvragen. Als u dakloos of thuisloos bent vraagt u de uitkering aan bij de screeningsbalie.
Bij ontbreken van het fiscaal woonadres bent u als werkgever wettelijk verplicht belasting in te houden op het loon van uw werknemer tegen het anoniementarief van 52%. Voor de premies werknemersverzekeringen mag geen rekening worden gehouden met het maximumpremieloon.
Voor dak- en thuislozen voor wie echt geen andere oplossing in het vooruitzicht is, bieden we tijdelijk onderdak in de vorm van dag- en/of nachtopvang. Overdag kun je bij ons terecht voor alle regelzaken in je traject en 's nachts heb je een slaapplek met basisvoorzieningen.
Als u dakloos bent, kunt u overdag terecht bij een inloophuis. U kunt gewoon binnenlopen tijdens de openingsuren. In het inloophuis kunt u opwarmen, naar de wc gaan, douchen en koffiedrinken.
“Al heel lang is onze nachtopvang gratis voor alle daklozen in Rotterdam”, vertelt Siemen van der Net, locatiemanager van een nachtopvang van het Leger des Heils. “Een warme douche, ontbijt, lunch, avondeten en koffie, alles is gratis bij ons voor daklozen.
Het is verboden de weg als slaapplaats te gebruiken of op of aan de weg of het openbaar water een voertuig, vaartuig, woonwagen, tent of ander onderkomen als slaapplaats te gebruiken, daarin te overnachten of daartoe gelegenheid te bieden.
De gemeente moet vanwege een wetswijziging een eigen bijdrage vragen voor verblijf in de opvang. Nu liggen de tarieven veelal tussen de 3 en 5 euro per nacht. Sommige opvang is gratis, andere kost 10 euro per nacht.
De samenstelling van de dakloze populatie verandert weinig. Ruim 8 op de 10 daklozen is man en 40 procent woont in een van de vier grote steden: Rotterdam, Amsterdam, Den Haag en Utrecht. Bijna 40 procent van de daklozen is geboren in een ander land, vaak buiten Europa.