Om dezelfde reden komt de Zon vroeger en verder naar links op, dus ongeveer in het noordoosten. In de winter (21 december). staat de Zon lager aan de hemel. De situatie is nu dus precies omgedraaid; de Zon komt pas laat op, ongeveer in het zuidoosten, en gaat vroeg onder, in het zuidwesten.
De zon komt 's ochtends aan de kust op vanuit de zee en gaat 's avonds onder in de zee. Rond 21 december (de start van de astronomische winter) krijgen we een heel ander plaatje. De zon komt (erg laat) op in het zuidoosten (azimut 125°). 's Middags reikt hij ongeveer 16 graden boven de horizon in het zuiden.
Bij ons op het noordelijk halfrond komt de zon op in het oosten, ze bereikt haar hoogste punt in het zuiden en gaat onder in het westen. In het zuidelijk halfrond komt de zon (en de maan, de planeten en de sterren) op in het oosten. Het hoogste punt wordt echter bereikt in het noorden. De zon gaat onder in het westen.
Al vanaf 13 december gaat de zon later onder en pas op 30 december blijft het 's ochtends het langst donker. Dat komt onder andere doordat de aardbaan rond de zon niet cirkelvormig is. Hierdoor beweegt de zon in de winter schijnbaar iets sneller dan in de zomer.
In de gebieden rond de evenaar verloopt de zonsondergang het snelst. In iets meer dan twee minuten is de klus geklaard. Het gevolg is dat het in die gebieden heel snel donker wordt: het "vallen" van de nacht. Naarmate we hogere breedtegraden opzoeken, wordt het verschil tussen de seizoenen duidelijk.
Daarom gaat de zon voor enkele weken niet onder boven de poolcirkel. In Noorwegen is Spitsbergen de plek waar de middernachtzon het langst te zien is.
Het vroegst met het verschijnsel middernachtzon is Svalbard; daar gaat de zon al niet meer onder vanaf 20 april. Tot maar liefst 23 augustus blijft het 24 uur licht op Svalbard, daarna worden de dagen langzaam weer korter om in de winter op nul uur licht uit te komen.
Vanaf 21 maart is het op de noordpool 6 maanden lang constant dag. Vanaf 23 september valt daar de duisternis in en blijft het de volgende 6 maanden donker. Op de zuidpool gebeurt het omgekeerde. In ons voorjaar en zomer is het daar donker en vanaf 23 september breekt daar voor de volgende 6 maanden de zon door.
Met een wijzerhorloge kun je - mits het niet al te bewolkt is - bepalen waar het Zuiden is. Je wijst de kleine wijzer naar de zon en deelt de hoek tussen de kleine wijzer en de 12 doormidden.Deze denkbeeldige lijn wijst naar het zuiden. Tegenover het zuiden ligt het Noorden.
Tuinligging bepalen
Als de zon 's ochtends in de tuin schijnt, dan is er sprake van een tuin op het oosten. Als de zon 's middags in de tuin schijnt, dan is er sprake van een tuin op het zuiden. Als de zon 's avonds in de tuin schijnt, dan is er sprake van een tuin op het westen.
Overal op Aarde komt de Zon ongeveer in het oosten op en gaat deze ongeveer in het westen weer onder, maar nergens is dat iedere dag exact het geval. Alleen rond het begin van de lente (rond 21 maart) en begin van de herfst (rond 23 september) is dit vrijwel exact het geval.
Op het noordelijk halfrond komt de zon in de zomer in het oostnoordoosten op en in de winter in het oostzuidoosten. Dat komt door de stand van de aardas: de draaias van de aarde die tussen de noord- en zuidpool loopt. Deze as staat een beetje schuin ten opzichte van het vlak waarin de aarde rond de zon draait.
De Aarde draait in een licht excentrische baan rond de Zon. Eén rondgang (een siderisch jaar) duurt ongeveer 365,25636 dagen. Daardoor lijkt de Zon vanaf de Aarde gezien ten opzichte van de sterren met ongeveer 1° per dag naar het oosten te bewegen.
De zon gaat onder in het westen en dus zijn de beste locaties daar gelegen, om die oranje bol de horizon te zien raken…
Half-november begint het pas écht donker te worden en wordt het al rond 16:45 uur donker. Het tijdstip van zonsopkomst is ongeveer gelijk aan dat van 15 oktober. Dat komt doordat eind oktober de wintertijd in gaat. Op de donkerste dag van het jaar, 21 december, is het slechts zeven uur en drie kwartier licht.
De winter begint op 22 december om 4:28 uur. Die dag zijn de dagen het kortst met in Midden-Nederland ruim 7,5 uur daglicht. De lente start dit jaar op 20 maart om 22:24 uur en de herfst op 23 september om 8:50 uur. Op zondag 26 maart begint de zomertijd en op 29 oktober keren we terug naar de wintertijd.
Het noorden vinden aan de hand van de Poolster
De Kleine Beer kun je vinden door vanaf de buitenste sterren van het pannetje van de Grote Beer een lijn te trekken. Verleng deze lijn vijf keer en je komt bij de Poolster uit. Zo kun je dus de Poolster vinden en dus ook het noorden.
Dit kan aan de hand van een kompas. Er zitten 360 graden in een cirkel en een kompas ís een cirkel. Bovenaan zit het noorden, onderaan het zuiden, links het oosten en rechts het westen. Het noorden staat op 360° (° betekent graden), het zuiden op 180°, het oosten op 90° en het westen op 270°.
Er bestaan ook trucjes om plaats of richting te kunnen bepalen zonder kaart of kompas. Zo staat het altaar in een oude kerk bv. altijd aan de oostkant, wijzen de twee helderste sterren van de Grote Beer naar de Poolster (en dus naar het noorden) en is de overheersende windrichting hier bij ons zuidwest.
De middernachtzon is een natuurlijk fenomeen waarbij de zon om middernacht boven de horizon staat, en dus ook gedurende de rest van de dag en nacht. Dit fenomeen komt jaarlijks tijdens een bepaalde periode in gebieden rond en vooral ten noorden van de noordpoolcirkel voor, zoals Noord-IJsland en Noord-Scandinavië.
Van november tot eind februari zijn de ruim drieduizend inwoners van de Noorse nederzetting verstoken van daglicht. Alleen bij volle maan fleurt Spitsbergen een beetje op in het donker. Vandaar die straatverlichting die nooit uitgaat of dimt.
En de winnaar is: Bergen! Deze Noorse plaats krijgt jaarlijks gemiddeld maar 1187 zonuren. Dat is slechts 3 uur per dag. Het kan er wekenlang grijs zijn en ook nog eens ontzettend veel regenen.
De middernachtzon in IJsland betekent dat wat het woord al impliceert: in de zomer gaat de zon pas om middernacht onder en komt zo'n twee tot drie uur later weer op. Het is in hartje zomer dus bijna 24 uur licht in IJsland.
In een land dat onder de Evenaar ligt, zoals Oeganda, gaat de zon het hele jaar rond het zelfde tijdstip onder. In Lapland is dit verschi als dag en nacht. Letterlijk, want van eind mei t/m halverwege augustus is het hier 24 uur licht terwijl je je in de decembermaand in de donkerte waant.
Middernachtzon is wanneer de zon in de zomer nooit ondergaat. De middernachtzon is een periode van 24 uur zonlicht die kan worden ervaren boven de poolcirkel in Zweeds Lapland. Het hoge noorden van Zweden weet het hele jaar door een fantastische lichtshow te presenteren dankzij de wonderen van moeder natuur.