De staatsschuld of overheidsschuld omvat het totaal van de schulden van de centrale overheid, de niet-centrale overheden (provincies, waterschappen, gemeenten) en de wettelijke sociale verzekeringsinstellingen.
De opbrengst van de loon- en inkomstenheffing, de grootste inkomstenbron van de overheid, steeg in 2023 naar 128,4 miljard euro. De toename van 9 procent komt vooral door toegenomen lonen. De inkomsten uit de btw namen door hogere prijzen voor goederen en diensten met 5,5 miljard euro toe tot 79,5 miljard euro.
De totale staatsschuld en de ongelijkheid in last
Volgens het recente rapport van de Verenigde Naties uit 2024 bereikte de globale schuld in 2023 een record: 97 biljoen dollar. 68% van de wereldwijde schuld komt op het conto van alle ontwikkelende landen.
Verschil staatsschuld en overheidsschuld
En bedrijven betalen meer belasting over hogere lonen. Met dit extra geld lost het kabinet de schuld af. In slechtere economische tijden dalen tijdelijk de belastinginkomsten. Dan leent het Rijk geld om alsnog alle uitgaven te kunnen doen: de staatsschuld loopt nu op.
Dankzij een florerende economie, vooral gebaseerd op financiële dienstverlening en toerisme, heeft San Marino een van de hoogste inkomens per hoofd, zeer lage werkloosheid, geen staatsschuld en een begrotingsoverschot. San Marino is het enige land ter wereld met meer auto's dan inwoners.
Op vlak van staatsschuld is Japan wereldrecordhouder. Op basis van de gegevens van het IMF van april 2023 die betrekking hebben op eind 2021, bedraagt de verhouding schuld/bbp in Japan namelijk 258,2%.
Netto schuld per hoofd van de bevolking per land
Met een bevolking van 126.529.100 is de netto schuld per hoofd van de bevolking van Japan de hoogste ter wereld met $ 93.164,34, gevolgd door Singapore met $ 73.421,49. Zoals gerapporteerd in 2019, was de netto schuld van Japan $ 11,788 biljoen.
De inkomsten van de overheid bestaan vooral uit de belastingen en premies die burgers en bedrijven betalen. De overheid geeft dit geld uit aan voorzieningen zoals scholen, wegen en ziekenhuizen.
Krediet, lening of borgstelling
De overheid geeft ook kredieten, leningen of borgstellingen. Een lening is een eenmalige financiering bedoeld voor een investering. Een krediet is een geldbedrag waaruit u tot een vaste limiet geld mag opnemen wanneer u dat nodig heeft. Een krediet of lening betaalt u altijd terug.
Noorwegen heeft het goed voor elkaar. Zo goed, dat ze geen staatsschuld hebben. Sterker nog: de Noren hebben een beleggingsfonds met daarin 860 miljard euro voor het Noorse volk, voor later.
Gerangschikt: Staatsschuld per land
Als grootste economie ter wereld blijft de Amerikaanse schuld toenemen en bedraagt deze inmiddels 34,6% van de totale staatsschuld ter wereld.
Veel mensen (60%) komen moeilijk rond of zijn financieel kwetsbaar door hoge vaste lasten en stijgende uitgaven. Dat blijkt uit onderzoek (2022) van Deloitte, Nibud en Universiteit Leiden. Van de jongvolwassenen (18-35-jarigen) heeft zelfs 70% in de afgelopen twaalf maanden te maken gehad met betalingsproblemen.
De staatsbon is een soort overheidsobligatie, bestemd voor particulieren. Wie een staatsbon koopt, leent geld uit aan de overheid. Die betaalt je in ruil elk jaar een afgesproken intrest, de zogeheten coupon. Op de vervaldag krijg je jouw geld terug.
Het vermogen van de overheid is het saldo van activa en schulden. Bij een positief vermogen zijn de bezittingen groter dan de schulden. Voor de gehele periode 2016-2019 neemt het vermogensoverschot jaarlijks toe. Het vermogen bedraagt ultimo 2019 een positief bedrag van 246 miljard euro.
Belastingbetalers met een hoog inkomen betaalden het merendeel van de federale inkomstenbelasting. In 2022 verdiende de onderste helft van de belastingbetalers 11,5 procent van het totale AGI en betaalde 3 procent van alle federale individuele inkomstenbelastingen. De bovenste 1 procent verdiende 22,4 procent van het totale AGI en betaalde 40,4 procent van alle federale inkomstenbelastingen.
De Nederlandse overheidsschuld (verderop staatsschuld)25 bedraagt naar verwachting in 2022 49,8% bbp en komt in 2023 uit op 49,5% bbp, wat neerkomt op circa 500 miljard euro (zie figuur 1.2.1).
De staatsschuld stelt de federale overheid in staat om te betalen voor belangrijke programma's en diensten, zelfs als het niet direct over fondsen beschikt, vaak vanwege een daling van de inkomsten . Dalingen van de federale inkomsten in combinatie met toegenomen overheidsuitgaven vergroten het tekort verder.
Een staat kan een staatsschuld scheppen door geld te lenen bij particulieren, bedrijven, organisaties en andere staten. Dit gebeurt meestal door de uitgifte van staatsobligaties. In Nederland leende de staat tot 1995 vooral bij pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen; nadien vrijwel altijd via obligaties.
Voor een hypotheek van €500.000 is een minimaal brutojaarinkomen van €101.000 nodig. Let wel, het benodigde inkomen voor de hypotheekaanvraag kan afwijken en is afhankelijk van jouw persoonlijke situatie, actuele rente en voorwaarden. Exact weten wat jouw mogelijkheden zijn?
Dan zijn landbouwgoederen, inclusief alle voeding en dranken gemaakt van landbouwproducten, de exportgroep waar de Nederlandse economie het meest aan verdient. Het ging om 44,4 miljard euro in 2022. Na landbouw volgen machines en apparaten, fabricaten, chemische producten, energie en vervoermaterieel.
Boodschappen en voedsel kosten gemiddeld tussen de €200 en €300 per maand, afhankelijk van persoonlijke voorkeuren, eetgewoonten, locatie en waar de boodschappen worden gedaan. Verzekeringen, zoals zorg-, inboedel- en aansprakelijkheidsverzekeringen, kosten gemiddeld tussen de €150 en €200 per maand.
60% van het Rijk
De gemeente krijgt ongeveer 60% van haar inkomsten van het Rijk.
Hoewel geen enkel land volledig schuldenvrij is, hebben sommige landen extreem lage schuld-bbp-ratio's. Voorbeelden hiervan zijn Brunei, Oost-Timor en Hongkong .
Zwitserland staat daar op de eerste plaats, met een vermogen van 709.000 dollar (655.185 euro) per hoofd van de bevolking.
In 2022 hadden vier landen een huishoudschuldratio van meer dan 100 procent van het bbp: Zwitserland (128 procent), Australië (112 procent), Zuid-Korea (105 procent) en Canada (102 procent) .