De Zon beweegt bijvoorbeeld met ruim 230 km/s om het centrum van ons Melkwegstelsel en het Melkwegstelsel beweegt met een snelheid van ongeveer 550 km/s door het heelal. Sterren hebben vaak snelheden van enkele tientallen of misschien enkele honderden kilometers per seconde ten opzichte van elkaar.
Satelliet(en)
Satellieten zijn op een heldere nacht vaak te zien als een bewegend “sterretje”, een puntje met de helderheid van een ster. Ze bewegen langzaam (veel langzamer dan meteoren) en zijn vaak minutenlang te volgen. De helderheid kan lange tijd constant zijn, maar ook variëren.
Natuurlijk staan de sterren en de planeten zelf ook niet stil: ze lijken zich langzaam aan de hemel te verplaatsen als gevolg van de draaiing van de aarde. Maar soms zie je een object met vrij hoge snelheid tussen de sterren door bewegen.
Vallende sterren, of meteoren, kunnen ontzettend snel gaan. Afhankelijk van waar ze vandaan komen, kunnen ze wel meer dan 100.000 kilometer per uur gaan. De gemiddelde snelheid is echter ´slechts´ 48.000 kilometer per uur. In vergelijking gaat het ISS met een snelheid van ongeveer 28.000 km/h rond de Aarde.
Het licht van een ster die laag boven de horizon staat, moet een langere weg door de dampkring afleggen. Daarom zullen die sterren meer flikkeren. Een ster die hoog aan de hemel prijkt, fonkelt veel minder. Planeten en de zon fonkelen niet aan de hemel.
Als je op een heldere nacht naar de sterren kijkt zie je dat sommige sterren lijken te knipperen. Schijn bedriegt. Het knipperen ontstaat wanneer de lichtstraal tussen de ster en je ogen wordt onderbroken, bijvoorbeeld door een hoge luchtvochtigheid of stof en andere kleine deeltjes.
Over Algol. Op dit moment kun je de ster Algol 's nachts zien knipperen. Elke 69 uur daalt zijn helderheid tot slechts 30 procent van zijn normale niveau, en tien uur later is hij weer op vol vermogen. De naam Algol betekent 'demon' in het Oudarabisch en zijn gedrag houdt astronomen al bezig sinds de oudheid.
De sterren die het snelst lijken te bewegen, dus de sterren met de grootste eigenbeweging, zijn voornamelijk sterren die dichtbij staan. De levensverwachting van een mens is te kort om zelfs deze sterren te kunnen zien bewegen, maar ze doen het wel degelijk.
We voelen vrijwel niets van het feit dat de Aarde roteert: we worden niet van de planeet af geslingerd, we vallen niet om en bomen groeien niet scheef. De reden hiervoor is dat het effect van de zwaartekracht door de grote massa van de Aarde veel sterker is dan dat van de centrifugaalkracht als gevolg van haar rotatie.
Wel 100 keer groter dan de aarde. Door de felheid waarmee de zon schijnt, zien we overdag de andere sterren niet.
In het donker kun je soms vallende sterren aan de hemel zien. Dan mag je een wens doen, maar je kunt er ook een op je hoofd krijgen.
Vallende sterren zijn door de eeuwen heen altijd beschouwd als een omen van een magische bevestiging. Als we tegenwoordig naar de nachtelijke hemel kijken en een vallende ster zien, zeggen we dat die ons geluk brengt. Door het zien van een vallende ster, krijg je de bevestiging dat je dicht bij je bestemming bent.
Wanneer ze in de baan van de dampkring komen vallen de meteoren uit elkaar en verbranden ze. Dit verschijnsel wat een lichtspoor oplevert speelt zich zo een 75 tot 100 kilometer boven de aarde af. Wanneer wij dit vanaf de grond waarnemen spreken we van een vallende ster.
Een ster die vlak bij de Poolster staat, beschrijft in de loop van een etmaal een klein cirkeltje, en zal dus altijd boven de horizon blijven. Sterren die op grotere afstand van de Poolster staan beschrijven grotere cirkels. Gedurende een deel van hun schijnbare dagelijkse beweging staan ze onder de horizon.
Stilstaand of bewegend
De zon lijkt zich van zonsopgang naar zonsondergang langs de hemel te bewegen. Echter, deze beweging wordt veroorzaakt door de draaiing van de aarde om haar as. De zon lijkt alleen maar te bewegen, maar in werkelijkheid beweegt de aarde en niet de zon.
Het verschijnsel duurt meestal niet langer dan een paar seconden. Volgens een oud volksgeloof mag je een wens doen wanneer je een vallende ster ziet. 'Vallende ster' is eigenlijk een foute benaming, want het lichtverschijnsel heeft niets met sterren te maken.
Dat de Maan zich zal losmaken van de Aarde is grote onzin. De Maan verwijdert zich inderdaad langzaam van de Aarde. Dit komt door de getijdenkrachten, die ook eb en vloed veroorzaken. Het enige gevolg hiervan is echter dat de maand steeds langer duurt.
Een maanwandeling maken kan daarom niet zomaar. Je kunt er alleen rondlopen als je een speciaal pak draagt, dat je beschermt tegen de kou, hitte en de UV-straling. Op de Maan en in de ruimte is geen lucht. Om op de Maan te kunnen lopen, heb je je eigen voorraad lucht nodig.
Er zal een flinke tsunami ontstaan en de superstorm heeft veel stof en puin in de dampkring gegooid. Daarnaast stopt de traditionele dag/nacht-cyclus. Omdat de beweging van de zon langs de hemel niet stopt, is het zes maanden lang 'dag' en zes maanden lang 'nacht'.
Als je tijdens een heldere, maanloze nacht vanaf een donkere plek gedurende langere tijd naar de sterrenhemel kijkt, is de kans groot dat je een 'vallende ster' ziet. Het is alsof een sterretje met vrij hoge snelheid langs de hemel schiet. Het verschijnsel duurt meestal niet langer dan een paar seconden.
De Poolster beweegt vrijwel niet, zodat deze altijd op dezelfde plaats aan de hemel te vinden is. De Poolster was, voor de ingebruikneming van elektronische systemen zoals gps, van groot belang voor de navigatie.
Met het blote oog of met een goede verrekijker
Je kan op heldere nachten met het blote oog soms al onwijs goed sterren zien en voor een beginner is een sterrenkijker of telescoop echt niet nodig. Maar wat wel fijn kan zijn om mee te nemen of te gebruiken, dat is een goede verrekijker.
Om 6.00 uur vind je de sterren Theta Coronae Borealis en Arcturus halverwege de hemel op het zuidoosten. De eerste is 15.000 °C heet en daarom blauwig, en de tweede is een gigantische rode ster met een temperatuur van slechts zo'n 4000 °C.
Hemellichamen zoals sterren ondervinden hetzelfde effect. Zelf fonkelen zij niet, maar doordat ze door de dampkring schijnen wordt hun licht enigszins afgebogen en gebroken (zoals in een prisma), waardoor de ster licht lijkt te trillen of voortdurend van kleur te veranderen.
7 september 2022
De heldere 'ster' die je op grote afstand linksboven de maan ziet, is de planeet Saturnus.