De meest voorkomende bijwerkingen van antipsychotica zijn:vlakker worden van gevoelens en emoties. bewegingsstoornissen (je beweegt strammer)niet stil kunnen zitten, rusteloosheid.
Een psychose kan ook uitgelokt worden, zoals bij het gebruik (overdosering) of onthouding van alcohol, cannabis, cocaïne en amfetaminen en bij gebruik van geneesmiddelen zoals anticonvulsiva, anesthetica en anticholinerge middelen.
In principe kan iedereen psychotisch worden. Een enkele keer is er een duidelijke aanleiding, bijvoorbeeld een zware operatie of tumor. Meestal is het niet mogelijk om één bepaalde oorzaak aan te wijzen, maar gaat het om een samenspel van factoren.
Dat antipsychotica vaak bijwerkingen hebben is algemeen bekend, maar dat het ook kan leiden tot het ontstaan van diabetes type 2, obesitas en verstoringen van de vetstofwisseling is relatief onderbelicht. Deze klachten samen worden ook wel het metabool syndroom genoemd.
De huidige psychiatrie begeleidt psychosegevoelige mensen terwijl de standaardbehandeling met antipsychotica op de lange termijn het aantal psychoses niet lijkt te verminderen. En dat gaat samen met serieuze gezondheidsbedreigende bijwerkingen zoals cholesterol- en bloeddrukproblemen, suikerziekte en overgewicht.
Aanbeveling. Bij instelling op een antipsychoticum dient de behandelend psychiater rekening te houden met verschillen tussen antipsychotica in het risico op ontregeling van metabole waarden. Dit weegt het zwaarst bij clozapine en olanzapine en weegt ook zwaar, maar minder, bij quetiapine en risperidon.
Zowel klassieke als atypische antipsychotica hebben bijwerkingen: bewegingsstoornissen (extrapiramidale symptomen zoals acute dystonie, acathisie en parkinsonisme, en vooral bij langdurig gebruik tardieve dyskinesie en tardieve dystonie), metabole stoornissen, seksuele-functiestoornissen en cardiale bijwerkingen.
“Dat heeft te maken met de plasticiteit van het brein. Hoe jonger je bent, hoe meer zich dat nog kan aanpassen. Daarnaast levert iedere psychose hersenschade op. Dus hoe beter je die kunt voorkomen, hoe minder schade.”
Een aantal richtlijnen adviseert bij een eerste psychose minimaal twee jaar antipsychotica voor te schrijven (Bosveld-van Haandel et al., 2001; Landelijke Stuurgroep Multidisciplinaire Richtlijnontwikkeling in de GGZ, 2005). Na meerdere episoden moet behandeling levenslang gegeven worden.
Een psychose wordt vaak uitgelokt door een heftige gebeurtenis die gepaard gaat met stress, zoals een overlijden, scheiding of andere ontregelende gebeurtenis. Of door een heftige positieve verandering, zoals de geboorte van een kind. Slaapgebrek en drugs- of medicijngebruik kunnen de kans op een psychose vergroten.
Een psychose begint vaak met niet-specifieke klachten. Iemand verandert bijvoorbeeld in zijn gedrag, lijkt niet langer geïnteresseerd in sociale contacten en wordt minder actief. Vervolgens wordt hij bijvoorbeeld achterdochtig, hoort stemmen, hallucineert en kan niet meer helder denken.
Iemand met een psychose ziet of hoort soms dingen die er niet zijn (hallucinaties) en heeft bepaalde ideeën die niet kloppen (wanen). Iemand kan bijvoorbeeld stemmen horen of erg achterdochtig zijn. Een psychose heeft veel invloed op het dagelijks leven, bijvoorbeeld in relaties, sociale contacten, werk of studie.
Antipsychotica behoren tot de meest effectieve geneesmiddelen in de geneeskunde. Ze helpen ook bij het voorkomen van een nieuwe psychotische periode en ze verminderen de huidige psychose. Als je antipsychotica blijft gebruiken, is er ook minder kans dat een psychose terugkomt.
Het is echter vooralsnog onduidelijk of het gebruik van antipsychotica op lange termijn de levensverwachting van mensen met een psychotische stoornis negatief beïnvloedt en of er tussen de verschillende antipsychotica op dat vlak onderlinge verschillen bestaan.
Een psychose zonder medicatie kan binnen een week weg zijn of een jaar of langer aanhouden. Er is geen precies antwoord op te geven, behalve dat je ook zonder medicatie uit de psychose kan komen. Het is over het algemeen niet zinvol om iemand te proberen overtuigen dat anderen zijn ideeën niet hebben.
Iemand kan in een psychose de meest kwetsende en choquerende dingen roepen, neem dit niet persoonlijk. Neem op het moment dat iemand herhaaldelijk negatief op jou reageert (bijvoorbeeld met agressie of waanideeën) actief afstand. Dit betekent niet dat je hem of haar in de steek laat, maar dat je rust creëert.
We spreken van een volle psychose wanneer psychotische ervaringen je leven zo erg gaan beheersen dat je in het dagelijks leven niet meer (goed) functioneert. Je gaat helemaal op in jouw realiteit en kunt geen onderscheid meer maken tussen waan en werkelijkheid.
Als je een psychose hebt, verwerken je hersenen de prikkels anders, het netwerk in je hersenen is verstoord en uit zijn evenwicht. Ook neurotransmitters (zoals dopamine, glutamaat en GABA) zijn uit hun evenwicht, het dopaminesysteem is bijvoorbeeld heel actief.
Er werd geconcludeerd dat het gebruik van lage doseringen quetiapine geassocieerd is met een toename van ernstige cardiovasculaire events, met name bij vrouwen en ouderen. Op basis van deze bevindingen wordt het gebruik van off-label lage doseringen quetiapine als slaapmiddel of rustgevend middel afgeraden.
Antipsychotica hebben verschillende halfwaardetijden, variërend van enkele uren tot meerdere dagen. Het kan dus enkele dagen tot enkele weken duren voordat het medicijn volledig uit je systeem is.
Welke soorten medicatie zijn er eigenlijk? Antipsychotica dempen psychotische verschijnselen en antidepressiva kunnen depressieve klachten verminderen.
Bij psychoses gebruikt u olanzapine meestal een half jaar tot meerdere jaren. Bijwerkingen: zwaarder worden, droge mond en ogen, verstopping en problemen met plassen.Verder problemen met bewegen, zoals spiertrekkingen, stijve spieren en niet stil kunnen zitten.
Quetiapine zorgt ervoor dat er minder van het stofje dopamine in je hersenen is. Je beleeft de werkelijkheid weer normaal. Je hebt minder/geen hallucinaties. Quetiapine maakt je rustiger.
Quetiapine kan onder andere zorgen voor flinke gewichtstoename, onregelmatig hartritme, verhoogde glucosewaarden en suïcidale gedachten. Bijwerkingencentrum Lareb ontving 176 meldingen van bijwerkingen bij gebruik van quetiapine als slaapmiddel.