Leontien van Moorsel kreeg anorexia tijdens haar carrière als wielrenner. Turner Yuri van Gelder kampte met een cocaïneverslaving. Michael Boogerd belandde in een zwart gat na beëindiging van zijn wielercarrière. Voorbeelden van (oud)-topsporters met psychische problemen zijn snel genoeg gevonden.
Topsport brengt ook extra belasting van het hart mee, waardoor dat hart wel sterker en beter belastbaar wordt, maar er tijdens het sporten iets meer risico op een ritmestoornis is. Ook kan de topsporter na zijn of haar carrière in sommige gevallen last kan krijgen van een vergroot hart (sporthart).
Topsport is niet per definitie gezond, hoewel topsporters proberen hun gezondheid zo goed mogelijk te bewaken om optimaal te kunnen presteren. Het vinden van de juiste balans tussen topsport en gezondheid blijft voor topsporters een lastige zaak.
De website Topendsports analyseerde de leeftijden van alle deelnemers aan de Olympische Spelen in 2012 en 2016 en kwam uit op een gemiddelde van 26,5 jaar in Londen (jongste: 13,5 – oudste: 71,3) en 26,8 jaar in Rio (jongste: 13,7 – oudste: 62,3).
Uit onderzoek blijkt dat veel topsporters te maken krijgen met mentale problemen. Rondom belangrijke gebeurtenissen in hun carrière lijken ze meer risico te lopen op psychische klachten, variërend van motivatieproblemen tot een burnout of depressie.
Uit een groot Italiaans onderzoek onder competitieve sporters van 12 tot 35 jaar is gebleken dat op elke 100.000 atleten er ieder jaar 3,6 op deze wijze overlijden. Onder niet-sportende jongeren is dat één op de 100.000. Mannen blijken een tien keer grotere kans te hebben op plots overlijden dan vrouwen.
In de topsport zien we steeds meer atleten die op latere leeftijd nog op topniveau spelen. Denk bijvoorbeeld aan toptennisser Roger Federer of topvoetballer Zlatan Ibrahimović. Beiden zijn 39 jaar en presteren nog steeds op topniveau.
Topsport wordt vaak omschreven als het beoefenen van sport op het hoogste niveau, zowel nationaal als internationaal. Dit kan (maar hoeft niet) op professionele basis zijn. Sommige topsporters hebben nog een baan of studeren naast hun topsport carrière. Topsporters trainen al snel tussen de 20 en 30 uur per week.
Topsport is het beoefenen van een sport op het hoogste niveau, nationaal of internationaal. Het onderscheidt zich van zuiver recreatieve sport en algemene wedstrijdsport doordat de nadruk vrijwel volledig op de prestaties ligt.
Als topsporter heb je maatschappelijke status, je krijgt publieke aandacht en erkenning, je staat in de schijnwerpers. Mede daardoor levert het vaak een (gigantisch) inkomen op, dat overigens per sport sterk uiteenloopt.
Het geeft een doel in je leven of een missie. Topsport kan heel gericht zijn. Met sport heb je constant feedback dus je weet steeds of je op weg bent om je doelen te behalen. Dit kan helpen om heel gericht en doelbewust te leven.
Financiële voorzieningen voor topsporters
De overheid investeert in de stipendiumregeling voor topsporters. Dit is een aanvullende of inkomensvervangende uitkering voor topsporters die minder dan het bruto minimumloon verdienen. Dit helpt hen om zich zoveel mogelijk op hun topsportcarrière te richten.
Hoewel de trainingsuren per topsporter en sport verschillen, trainen topsporters gemiddeld ongeveer 20 uur per week, verspreid over zes dagen in de week. Een topsporttalent zit op 17 uur per week.
Uit de analyse van 54 studies bleek dat veel topsporters geregeld minder dan 7 uur per nacht slapen, en vaak minder dan 85 procent van hun tijd in bed daadwerkelijk slapend doorbrengen. De nacht volgend op een wedstrijddag slapen topsporters bovendien gemiddeld circa 60 minuten minder dan de 2 nachten ervoor.
Sommige mensen stellen dat iedereen topsporter kan worden als er maar hard genoeg getraind wordt. Volgens deze onderzoekers kan iedereen die meer dan 10.000 uur traint topsporter worden.
1. Zwemmen. Zwemmen heeft een indrukwekkende lijst met (gezondheids-)voordelen. Je traint er er namelijk niet alleen heel veel verschillende spiergroepen mee, maar het is ook goed voor je conditie.
Na je 60e wordt het extra belangrijk om ál je spieren te trainen, anders zullen ze hard achteruit gaan. Dus niet alleen fietsen of hardlopen (beenspieren), maar ook roeien of golfen (armspieren). Bouw ook balansoefeningen in, om je coördinatie op peil te houden.
In 2020 is hardlopen (incl. joggen) de sporttak waarin de meeste blessures werden opgelopen (22%). Ook tijdens veldvoetbal (21%) en fitness (incl. aerobics en krachttraining; 15%) werd een aanzienlijk deel van de blessures opgelopen.
De kans op een hartstilstand wordt tijdens het sporten vergroot omdat het hart dan harder moet pompen, terwijl het hart deze extra inspanning dus eigenlijk niet aan kan. Daardoor kan sporten een trigger vormen bij het ontstaan van een hartstilstand.
Dat leidde in totaal tot zo'n 4,8 miljoen blessures, wat overeenkomt met 2,4 blessures per 1.000 gesporte uren in 2020. Het aantal blessures was kleiner dan in 2019, toen er 5,5 miljoen blessures werden opgelopen (door in totaal 4,4 miljoen geblesseerde sporters).
Nadelen bij teveel sporten
Het blijkt dat de hartfrequentie, bloeddruk en het cholesterolgehalte hierdoor verlaagd. Dit verkleint de kans op hart- en vaatziekten. Echter, heb je meer kans op hartritmestoornissen, omdat deze mensen een sporthart ontwikkelen.
– Negatieve effecten van sport op de gezondheid zijn o.a. blessures, fysieke stress/over-trainen, het risico op falen en de daarbij gepaarde psychische problematiek en stress, eetstoornissen en burn-out.
Regelmatig bewegen vermindert psychische klachten, zoals depressiviteit en angstgevoelens. Daarnaast blijkt sportdeelname een positief verband te hebben met de sociale gezondheid. Mensen die zich psychisch ongezond voelen of een depressie hebben gehad, bewegen veelal wekelijks, maar sporten minder vaak.