Een PTSS gaat bijna nooit vanzelf over. Er is vrijwel altijd een behandeling nodig om van de klachten af te komen. Meer dan de helft van mensen met een PTSS heeft zonder behandeling na vijf jaar nog steeds ernstige klachten.
PTSS leidt vaak tot ernstige relatieproblemen
Cliënten met nachtmerries, herbelevingen, zelfmoordneigingen; psychiater Joop de Jong en klinisch psycholoog Ingrid Wigard, beiden specialismeleider van PsyQ psychotrauma, horen vaak heftige verhalen in hun spreekkamers.
Ze raken snel overspoeld, emoties nemen dus de overhand, en ze zijn moeilijk te kalmeren. Sommige mensen proberen emoties weer de baas te worden door zich risicovol te gedragen of zichzelf te beschadigen. Alleen een psycholoog of psychiater kan op basis van onderzoek een diagnose stellen.
Is PTSS te genezen? Ja, er zijn verschillende behandelwijzen voor PTSS. Bijvoorbeeld stapsgewijs en onder begeleiding de schokkende gebeurtenis onder ogen zien. En door gesprekken over de traumatische ervaring te voeren slijt het gevoel wat die ervaring nog oproept.
Herbelevingen worden meestal uitgelokt (getriggerd) door een zogenaamde 'trigger'. Dit kan gaan om subtiele dingen, zoals een geur of de klank van iemands stem. Mensen met PTSS staan eigenlijk continu op scherp, door angst voor mogelijke dreigingen. Hierdoor kunnen zij snel schrikken.
Zeg niet dat het 'snel over zal zijn' of dat diegene 'er vast snel over heen is'. Dit is niet realistisch. Het kost tijd om te herstellen van een trauma. Ook kan dit ervoor zorgen dat degene met PTSS het zichzelf kwalijk neemt wanneer het herstel niet snel genoeg gaat.
PTSS kan leiden tot verschillende lichamelijke en mentale klachten. In het dagelijks leven kunnen deze klachten je erg in de weg zitten. Dat kan op verschillende gebieden. Iets begrijpen: het kan moeilijk zijn om je aandacht ergens bij te houden.
De symptomen van PTSS kunnen erg heftig zijn, en een grote invloed uitoefenen op je dagelijkse leven. Het kan zijn dat je niet meer in staat bent om te werken, je meer moeite hebt met het onderhouden van relaties en met je dagelijkse bezigheden zoals boodschappen doen.
De belangrijkste klacht bij een psychotrauma of PTSS is het steeds weer opnieuw beleven van de verschrikkelijke gebeurtenis. De klachten kunnen grofweg worden onderverdeeld in vier soorten klachten: herbelevingen, vermijdingsreacties, negatieve gedachten en gevoelens en sterke prikkelbaarheid of hyperactivatie.
Bij herinneringen aan het trauma, kunt u zich plotseling bang of verdrietig voelen. Ook kan uw lichaam hierop reageren door middel van zweten, trillen, misselijkheid, hartkloppingen, benauwdheid en een droge mond. Door deze klachten lijkt het alsof er steeds weer gevaar dreigt. Een gevoel van walging kan ook optreden.
De gevolgen van PTSS voor een dierbare, het gezin of partner zijn vaak groot. PTSS kan zorgen voor conflicten en wrijving met partner wat een relatie niet ten goede komt. Niet alleen het leven van je partner of dierbare, maar ook jouw leven wordt erdoor beïnvloed.
De nare gebeurtenissen komen steeds terug in uw gedachten of dromen, u kunt het niet tegenhouden. Dat geeft heftige emoties: u bent bang, boos en/of verdrietig. Het heet een posttraumatische stressstoornis (PTSS) als deze 2 dingen voor u kloppen: De klachten zijn heel heftig en gaan niet vanzelf weg.
Houd contact met degene met PTSS, en blijf voor jezelf dingen doen die je plezier en ontspanning geven. Zo raak je niet overbelast. Zoek lotgenoten. Praat met mensen in vergelijkbare situaties.
NB Als het om (vage) herinneringen gaat, vertellen cliënten vaak dat ze veel aan het trauma moeten denken, maar niet dat zij specifieke concrete situaties van toen en daar steeds herbeleven. Als er geen sprake is van herbelevingen, is er ook geen sprake van een PTSS!
De effecten kunnen nog even doorwerken, wat goed is. Daarnaast is het een veelgehoorde klacht dat cliënten na de EMDR hoofdpijn en vermoeidheid kunnen ervaren. In sommige gevallen kan je ook het idee hebben dat je de regie kwijt bent als je er bijvoorbeeld nieuwe beelden of gevoelens naar boven komen.
Er wordt onderscheid gemaakt tussen acute en chronische PTSS. Je hebt acute PTSS als je klachten één maand aanhouden. Het wordt chronische PTSS genoemd als je klachten langer dan drie maanden aanhouden.
Bij herbeleving lijkt het alsof je de traumatische gebeurtenis opnieuw meemaakt. Je hebt last van flashbacks: je ziet, ruikt, hoort, proeft en voelt alles weer zoals toen het gebeurde. Wanneer je aan de gebeurtenis denkt, krijg je hartkloppingen, gaat trillen en zweten en kunt niet goed meer ademhalen.
Veel mensen hebben soms wel jaren last van een trauma dat in de jeugd is ontstaan. Iemand kan het langdurig verdringen, totdat er weer iets gebeurt waarbij de traumatische gebeurtenis naar boven komt.
Na een of meerdere ingrijpende gebeurtenissen blijft de angst bestaan. Die angst kan korte of lange tijd grote impact hebben op je leven. Je hebt last van acute PTSS als je klachten ongeveer een maand aanhouden. Houden de klachten langer aan, dan spreken we van chronische PTSS.
Als PTSS-klachten ontstaan vanuit traumatische ervaringen op jongere leeftijd, terwijl er niet eerder in het leven sprake is geweest van zulke klachten, wordt gesproken van uitgestelde PTSS.
Dissociatie is een toestand van verlaagd bewustzijn. Als je last hebt van dissociatie kan het voelen alsof je gedachten, gevoelens, herinneringen en lichamelijke gewaarwordingen niet van jezelf zijn (depersonalisatie). Ook kunnen de wereld en de mensen om je heen kunnen heel vreemd aanvoelen (derealisatie).
Hoelang het duurt voordat iemand een trauma verwerkt heeft, verschilt sterk per persoon. Van een eenvoudig trauma heb je minimaal één tot drie maanden last.
Yoga, mindfulness en sensomotorische therapie (waarbij de zintuigen door allerlei spelletjes en beweging worden geactiveerd, DE) zijn andere manieren om in een veilige omgeving te voelen wat er gebeurt in hun lijf. Ook tekenen helpt kinderen om het verlammende effect van traumatische ervaringen tegen te gaan.