Duiken is een populaire vrijetijdsbesteding, het wordt in toenemende mate beoefend. Er zijn echter wel enkele risico's aan verbonden. Barotrauma, decompressieziekte en verdrinking door het bewustzijnsverlies onder water zijn de belangrijkste ongevallen die kunnen gebeuren. Water is veel zwaarder dan lucht.
Je gaat eerst rillen, krijgt kippenvel en krijgt een snellere hartslag. Daarna wordt je juist suffer, je hartslag daalt en je ademhaling gaat langzamer. Raak je onderkoeld, breek dan altijd je duik (of snorkelavontuur) voortijdig af! Het duiken met een droogpak vergt overigens ook bepaalde vaardigheden.
Decompressieziekte, in het Engels vaak afgekort als “DCS” of “the bends” genoemd, is een medische aandoening die elke duiker zou moeten (her)kennen. Deco kan optreden als de kooldioxide die op diepte in het bloed is opgenomen belletje vormt in het lichaamsweefsel en/of in de bloedvaten.
Vermoeidheid of een algeheel gevoel van malaise kan al duiden op een cerebrale vorm van decompressieziekte. Binnenoorsymptomen zijn duizeligheid, gehoorverlies, tinnitus, misselijkheid, braken en ataxie. Spinale symptomen zijn paralyse, sensibiliteitsstoornissen, paresthesieën, urineretentie of defaecatieproblemen.
Het lichaam moet de opgenomen stikstof zelf uitwassen via de longen en dat kost tijd. Om decompressieziekte te voorkomen mag je dus min. 18 uur na de laatste duik niet vliegen. Nog beter is het om na een intensieve duikvakantie de eerst 24 uur niet te vliegen.
Het advies is na drie tot vier duikdagen een dag niet te duiken om het lichaam weer even te laten bijkomen. In de regel doen heel weinig mensen dat. Mijn advies is om het aantal duiken te beperken tot drie, hooguit vier per dag. Dat is al een serieuze belasting voor het lichaam.
Dat wil dus wat zeggen over het aantal luchtmoleculen dat nodig is om hetzelfde volume te kunnen krijgen (de longen te kunnen vullen). Eenvoudig gesteld: je gaat daar 3,5 keer zo snel door je lucht heen. Wie duikt op veertig meter diepte gebruikt ongeveer 5 keer zo snel zijn lucht als aan de oppervlakte.
Een duiker kan caissonziekte dus voorkomen door niet te lang en niet te diep te duiken (er lost dan weinig stikstof op) en door langzaam op te stijgen (het lichaam krijgt dan de kans de stikstof uit het bloed te "wassen" en via de longen af te voeren).
De weefsels raken bij hoge omgevingsdruk verzadigd met het vetoplosbare stikstof. Als de omgevingsdruk te snel daalt, komt de stikstof sneller vrij dan de bloedbaan kan opnemen. Daardoor kunnen er intra- en extravasculaire stikstofgasbellen ontstaan.
Wat kan hier een verklaring voor zijn? Er zijn natuurlijk vele factoren die een rol kunnen spelen, zoals temperatuur van het water en daarboven, de lengte van je duik, de mate van inspanning onder water, maar ook hoe je bij de duikstek komt. Maar ook slaapgebrek, alcohol en jetlag kunnen van belang zijn.
Bij recreatief duiken kun je maximaal tot 40 meter diep duiken. Als basisduiker in open water is de limiet voor hoe diep je kunt duiken 18 meter. Als je dieper wilt duiken, adviseren we je om eerst een duikcursus voor gevorderden te volgen.
Duiken is niet moeilijk. Duiken is ook geen prestatie sport. Door het domweg te oefenen kan iedereen het duiken onder de knie krijgen. Het is wel zo dat de ene persoon meer moet oefenen dan de andere persoon maar uiteindelijk lukt het altijd.
Duiken is veilig en fijn
Duiken is een leuke, gezellige en leerzame sport, waarbij je ook nog eens je conditie op peil kunt houden. Duiken is géén gevaarlijke sport of alleen voor stoere kerels. Vaak aangemoedigd door mooie natuurfilms willen veel mensen duiken om te genieten van het mooie onderwaterleven.
Symptomen van decompressieziekte
In milde gevallen krijg je hoofdpijn, voel je je wat duizelig of krijg je huiduitslag. In ernstigere gevallen krijg je gewrichtspijn, kun je spasmes krijgen en flauwvallen of zelfs overlijden aan de ziekte. De symptomen treden soms al op tijdens de duik of enkele uren later.
Onder normale omstandigheden zijn haaien voor duikers ongevaarlijk, op enkele soorten na. De tijgerhaai en de mensenhaai bijvoorbeeld. Maar geef ze de ruimte en je zult er weinig last van hebben. Sommige soorten moet je echter meiden.
Op tien meter diepte oefent het water een bijkomende druk uit van 100 kPa. Dat is ongeveer gelijk aan de normale luchtdruk. Bij iedere tien meter die je verder afdaalt, komt er 100 kPa bij.
Diep ademhalen
Tijdens het duiken ademen we langzaam en diep. Op deze manier ademhalen is beter voor het luchtverbruik omdat de uitwisseling van luchtmengsels doelmatiger is als de lucht in de longen wordt getrokken en langzaam weer wordt losgelaten.
William Trubridge heeft een nieuw wereldrecord neergezet. De Nieuw-Zeelander dook zonder zuurstofflessen naar een absurde diepte van 122 meter. De waaghals hield daarvoor bijna 4,5e minuut zijn adem in. Trubridge is de enige die zo gek is om dit te blijven doen: al 15 keer eerder had hij het wereldrecord in handen.
De nultijd is een maximale tijd die je op een diepte mag doorbrengen om een directe opstijging naar de oppervlakte te mogen maken. Of opstijgen naar jouw veiligheidsstop. Wanneer je binnen die maximale tijd duikt, hebt je geen complexe stops nodig om weer naar boven te mogen.
Heb je na een vlucht oorpijn, dan kan een pijnstiller op basis van paracetamol helpen. Neem dit geneesmiddel dus standaard mee in je reisapotheek. Oordopjes worden niet aanbevolen. Na een barotrauma is vliegen of duiken de eerste 10 dagen absoluut af te raden!
Met de nodige training en ervaring is de dieptelimiet bij recreatief duiken 40 meter/130 voet. Beginnende duikers gaan niet dieper dan 18 meter/60 voet.
Voordat je gaat duiken is het slim om gegeten en gedronken te hebben. Misschien zelfs wel iets meer water drinken dan normaal. Je droogt namelijk sneller uit onder water en dat heb je helemaal niet door. Neem ook snacks en genoeg water mee, want zodra je terug komt van je duik heb je echt honger en dorst.
1: Er is zoveel te zien onder water
De eerste reden is meteen de belangrijkste reden: veel van wat onder water is te zien is ontzettend mooi. Of het nu gaat om oude scheepswrakken, het zien van napoleonvissen ('Google maar eens!), of schildpadden of haaien: het is erg mooi om te zien.
De minimale leeftijd om een basiscursus te volgen, varieert tussen tien en veertien jaar. Verder kan iedereen leren duiken. Je hoeft geen topconditie of een atletisch lichaam te hebben. Duiken is vooral een plezierige, ontspannende ervaring in een prachtige onderwaterwereld.