In Amerika is orale seks al de grootste veroorzaker van keelkanker. En ook in ons land groeit de groep, zo blijkt uit de nieuwste cijfers van het VUmc. Jaarlijks krijgen 550 mensen in Nederland keelkanker. In 1990 werd keelkanker bij 5 procent van de gevallen veroorzaakt door orale seks.
Factoren die van invloed kunnen zijn op het ontstaan, zijn: roken, alcoholgebruik, het Epstein-Barrvirus (EBV) en het Humaan Papillomavirus (HPV). Andere mogelijke risicofactoren zijn: een slechte mondverzorging, ongezonde voeding en chronische irritatie van de keel door ontstekingen.
HPV. Ook het humaan papillomavirus (HPV) is een risicofactor voor keelkanker. Het virus kan in de keel terechtkomen door tongzoenen en orale seks met iemand die HPV heeft. Keelkanker die ontstaan is door een infectie met HPV komt steeds vaker voor.
De besmetting kan gebeuren via de huid (strelingen) of via besmette voorwerpen (handdoeken), maar ook wanneer besmette slijmvliezen in contact komen met gezonde slijmvliezen (vaginale, orale of anale seksuele betrekkingen). Het virus is niet aanwezig in sperma, speeksel of bloed.
Ik heb wratjes bij mijn anus, maar ik heb geen seks in mijn anus gehad. Hoe kan dit? HPV krijg je door contact van jouw huid met de huid van iemand die HPV heeft. Dat betekent dat je HPV ook kunt krijgen als de huid rond je anus de huid van iemand anders heeft aangeraakt.
Mannen kunnen HPV inderdaad ook bij zich dragen op hun penis/eikel. Voor mannen is er echter eigenlijk geen 'risico' omdat het maar heel zelden (veel minder vaak dan bij vrouwen) tot problemen leidt zoals dat bij vrouwen leidt tot afwijkingen op de baarmoedermond. Testen en screening heeft dus voor mannen geen zin.
Symptomen bij keelkanker
Keelkanker geeft in het begin vage klachten. Zoals keelpijn, moeite met slikken en een opgezwollen klier in de hals. Pas later ontstaan er andere symptomen. Hierdoor wordt de ziekte vaak pas laat ontdekt.
Ondanks het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker overlijden jaarlijks meer dan 200 vrouwen aan de gevolgen van baarmoederhalskanker. Voor de andere HPV-gerelateerde kankers is er geen screening mogelijk om de kanker in een vroeg stadium op te sporen. Een HPV-infectie geeft meestal geen klachten.
Bijna altijd ruimt je lichaam de HPV-infectie binnen 1 tot 2 jaar weer zelf op. In ongeveer 10%-20% van de gevallen gebeurt dat niet. Dan kan na vele jaren kanker ontstaan. Ongeveer dertien hoog-risico typen HPV kunnen kanker veroorzaken.
Mond- en keelkanker blijken wereldwijd steeds vaker op jonge leeftijd voor te komen. Bij jonge vrouwen tussen het 30-45 levensjaar is dat het vaakst op het mobiele deel van de tong.
De eerste verschijnselen zijn jeuk en irritatie bij de geslachtsorganen. Soms ontstaat er maar één wratje, maar soms ook ontstaan er veel wratten in korte tijd. De kans dat wratten na behandeling terugkomen is groot.
Meestal pijnloze, zichtbare en voelbare oppervlakkige zwellingen op de slijmvliezen of de huid van de genitaliën en anus, maar ook intern in de vagina, de baarmoederhals of het plaskanaal. Deze virussen worden overgedragen door seksueel contact. HPV infecties worden niet voorkomen door het gebruik van condooms.
Een infectie met het HPV geeft meestal geen klachten. Ook veranderingen aan de cellen van de baarmoederhals leiden niet tot klachten. Een HPV-test toont aan of het virus in het lichaam aanwezig is. Afwijkende cellen zijn alleen met een uitstrijkje te vinden.
In het algemeen geneest een HPV-infectie zonder behandeling. Van nieuwe infecties was 20% na 3 maanden spontaan genezen en 90% na 2 jaar (Boeke 1999, Zielinski 1999).
HPV bij mannen kan niet worden getest. Wel kun je je laten onderzoeken door een van onze artsen als je genitale wratten hebt. Als die worden herkend, kun je meteen een behandeling meekrijgen.
Vaak merk je niets van een besmetting met HPV. Meestal heb je geen klachten als je besmet bent. Bijna altijd ruimt je lichaam de HPV-infectie binnen 2 jaar weer zelf op. In sommige gevallen ruimt het lichaam het virus niet op en kan HPV genitale wratten en (op lange termijn) kanker veroorzaken.
Je kunt het krijgen door geslachtsgemeenschap, maar ook via aanrakingen bij het vrijen. Bijna iedereen die seks heeft (gehad), heeft wel eens een infectie gehad met HPV. Je merkt zelf niets als je besmet bent met HPV. In de meeste gevallen ruimt het lichaam dit virus zelf op.
Een HPV-infectie die niet weggaat, kan soms baarmoederhalskanker veroorzaken. Baarmoederhalskanker zelf is niet besmettelijk, het virus dat baarmoederhalskanker kan veroorzaken, is dat wel. Baarmoederhalskanker ontwikkelt zich heel langzaam. De kanker heeft namelijk een aantal voorstadia of voorlopers.
Meestal is HPV niet gevaarlijk en gaat het weer over zonder dat je dat merkt. Soms kun je jaren later wel ziek worden. Je kunt bijvoorbeeld baarmoederhalskanker, anuskanker of keelkanker krijgen. Je kunt ook genitale wratten krijgen.
Bij baarmoederhalskanker groeien er kankercellen in uw baarmoederhals. Er kan donkerrood of bruin slijm uit uw vagina komen. Ook kan er bloed uit uw vagina komen, terwijl u niet ongesteld bent. U krijgt onderzoeken, zoals een MRI en onderzoek van een stukje baarmoederhals.
Bij baarmoederhalskanker met uitzaaiingen naar de longen, lever of botten wordt u meestal niet meer beter. U kunt wel een behandeling krijgen om uw klachten minder erg te maken of langer te leven. Bijvoorbeeld bestraling of chemotherapie. U beslist samen met de gynaecoloog welke behandeling u wilt.
De zelfafnameset is er voor vrouwen die het moeilijk vinden om een uitstrijkje te laten maken bij de huisarts. Met een zelfafnameset kunt u zich laten testen op het humaan papillomavirus (HPV). Met de zelfafnameset kunt u niet testen of u ook ongewone (afwijkende) cellen in uw baarmoederhals heeft.
In tegenstelling tot goedaardige gezwellen kan kanker zich uitzaaien naar andere delen van het lichaam. Kanker kan zich niet van het ene lichaam naar het andere verplaatsen. Het is dus niet besmettelijk.
Voor 2020 zijn voorlopige data gebruikt. Rekening houdend met het deel van de kankers dat veroorzaakt wordt door HPV (dus de HPV-attributies), krijgen jaarlijks in Nederland naar schatting ruim 1.100 vrouwen en bijna 400 mannen kanker door HPV.
In Nederland krijgen ieder jaar ongeveer 800 mensen te horen dat ze tongkanker in het voorste deel van de tong hebben, of mondkanker. De cijfers van deze 2 kankersoorten worden samengenomen. Mond- en tongkanker komen evenveel voor bij mannen als bij vrouwen. De meeste patiënten zijn ouder dan 60 jaar.