Het feit dat de patiënt de ogen open heeft en rondkijkt, wil niet zeggen dat hij iets ziet en herkent. Hetzelfde geldt voor horen. Maar het is niet altijd te merken of een patiënt geluiden hoort. Daarom moet u er eigenlijk van uitgaan dat hij u wel verstaat en begrijpt, ook al weet u dat niet zeker.
Je hersenstam is bij een coma vaak onbeschadigd gebleven en kan dan nog een aantal primitieve functies uitvoeren. Je blijft echter bewusteloos en kunt dan ook niet bewegen of nadenken. Wel zal iemand in een vegetatieve staat zijn ogen kunnen opnemen, en soms zelfs een beetje bewegen.
Praat tegen degene die in coma ligt. Een comapatiënt heeft nog wel hersenactiviteit. Hoewel het hier niet altijd op lijkt, kan het goed zijn dat een comapatiënt je hoort en/of begrijpt. Het kan fijn en rustgevend zijn voor diegene als je tegen hem praat.
Dit hangt erg af van de oorzaak van de coma en de hoeveelheid hersenschade. Over het algemeen zullen echter meer dan de helft van de mensen na enkele dagen uit een coma kunnen ontwaken. Als dit niet gebeurt, geldt dat hoe langer het coma duurt, hoe kleiner de kans is dat iemand nog ontwaakt uit een coma.
'Coma lijkt van buitenaf erg op slaap', zegt dr. Ingrid Baar. 'Er is een gedaald bewustzijn en een verminderde aandachtsfunctie. Alleen is een comateuze patiënt niet wekbaar en is er geen interactie met de omgeving.
Als iemand echt hersendood is, is er geen enkele kans dat diegene nog wakker wordt, zegt Hoogerwerf. Om vast te stellen of er echt sprake is van hersendood wordt er verplicht een serie tests uitgevoerd, van het testen van reflexen tot metingen van de hersenactiviteit.
Coma lijkt op een diepe slaap. Patiënten reageren niet meer op anderen, geluiden en aanrakingen. Bij een pijnprikkel zie je soms wel een reactie in iemands gezicht, of een kleine beweging in het lichaam. Een prikkel kan iets pijnlijks zijn, maar ook een geluid, aanraking, licht of geur.
Terry Wallis, een man uit de Amerikaanse staat Arkansas, werd op 11 juni 2003 wakker nadat hij maar liefst 19 jaar in een comateuze toestand met minimaal bewustzijn had gelegen. Hij belandde daarin na een auto-ongeluk in 1984. Toen hij na al die jaren ontwaakte, had hij geen besef van de tijd die was voorbijgevlogen.
Wat is het verschil tussen hersendood en coma? Bij hersendood is er geen elektrische activiteit meer in de hersenen. En die kan ook niet meer terugkomen. Bij coma is er nog wel elektrische activiteit in de hersenen.
Duur en Evolutie van de coma
Niemand , ook de arts niet kan u zeggen hoelang het coma gaat duren. Er zijn drie mogelijkheden: Progressief herstel met geleidelijk meer bij bewustzijn komen, vaak is er blijvende lichamelijke en/of geestelijke invaliditeit. Tevens kan er een karakterverandering optreden.
Het gevolg van sedatie is dat het bewustzijn verstoord is. Sommige mensen slapen door de sedatie heel diep en zijn eigenlijk niet meer te wekken. Het kan ook zijn dat de slaperigheid komt doordat de patiënt heel erg ziek is. Als de patiënt niet meer wakker wordt na sedatie noemen we dat een coma.
Vaak raken mensen na een ernstig ongeval vanzelf in coma; de hersenen zijn dan zo erg beschadigd, dat ze niet meer normaal functioneren. In veel gevallen is het beter voor de patiënt als de hersenen in coma blijven en zo de tijd krijgen om van de verwondingen te herstellen.
Ze vertonen slechts reflexen; ze kunnen grijnzen, huilen, grommen, bewegen hun ogen, hoofd en ledematen, maar ze reageren alleen met primitieve reflexen op externe prikkels. '
Een patiënt die in coma ligt, ofwel in een diepe toestand van bewustzijnsverlies verkeert als gevolg van hersenbeschadiging, lijkt in diepe slaap te zijn, maar is dat niet. Het grote verschil is dat een comateuze patiënt niet wakker gemaakt kan worden.
Hersendood is een toestand waarbij je hersenen helemaal niet meer in staat zijn te reageren op prikkels. Je hebt geen ademhaling meer, je kunt niet meer bewegen en je hebt geen primitieve reflexen meer. Dit betekent praktisch dat je hersenen dood zijn. Je lichaam kan echter nog wel blijven leven.
Pieters raakte vlak voor kerst tijdens een wegtraining in de buurt van het Spaanse Calp ernstig gewond door een aanrijding. Ze verloor daarbij het bewustzijn. Een aantal maanden lag ze in coma. Half maart ontwaakte ze, en sindsdien gaat ze volgens haar vader, Peter Pieters, langzaam vooruit.
Een coma wordt meestal veroorzaakt door een bloedtekort en/of zuurstoftekort in je hersenen. Dit kan ontstaan door een trauma, infectie of kan een chemische oorzaak hebben zoals een te laag suiker gehalte.
Bij hersendood werken de hersenen helemaal niet meer en deze kunnen ook niet meer herstellen. De patiënt heeft geen bewustzijn meer en kan geen pijn meer voelen.
Het kenmerk van hersendood is nu juist dat allerlei prikkels -pijn, maar ook warmte en koude, geluid en licht- niet meer tot de hersenen doordringen. Dat kan gewoonweg niet meer, vanwege het volledig ontbreken van elektrische hersenactiviteit. ,,Het is onmogelijk dat een patiënt dan nog iets van een operatie merkt.''
De persoon kan niet meer zelfstandig ademhalen en het lichaam kan de bloeddruk en lichaamstemperatuur niet meer regelen (wel kan bij beademing het hart blijven kloppen, zie hartprikkel. Ook kunnen via het ruggenmerg verlopende reflexen nog aanwezig zijn). Deze toestand is juridisch gelijkgesteld aan de dood.
Als patiënten niet meer (voldoende) zelfstandig kunnen ademen, komen zij aan de beademingsmachine. Meestal houden we patiënten dan in een kunstmatige slaap. Dit heet sedatie. Hierdoor kan het lichaam haar krachten gebruiken voor het herstel.
Mensen hoeven niet bang te zijn dat hun naaste pijn lijdt. Er kan soms een korte pijnsensatie optreden bij het inspuiten van de thiopental, dat valt ondanks een verdovend middel niet geheel uit te sluiten.
Onder narcose neemt de hersenactiviteit sterk af. Daardoor is de activiteit vergelijkbaar met die van iemand wiens hersenstam niet meer functioneert. “Het is een omkeerbare coma, maar het is desalniettemin een coma,” vertelt onderzoeker Emery Brown.
Het kan enkele uren of dagen zijn maar er zijn ook patiënten die nooit volledig van de beademing af komen. Het hangt allemaal af van de aandoening en eventuele complicaties die zich kunnen voordoen.