Traditioneel verkiest de metselaar fijn zand.Maar fijn zand - en vooral kleihoudend zand (vette gele zavel) - vereist een hogere dosering aan water en bijgevolg ook cement.
Zowel vloerenzand als metselzand zijn geschikt voor het maken van een smeervloer. Vloerenzand is zand met een korrelgrootte variërend van 0 – 4 mm en wordt gebruikt voor het opvullen van bouwputten en als toeslagmateriaal voor het maken van cementdekvloeren.
Voegzand grijs wordt gebruikt voor het invoegen van metselwerk.
De algemene verhouding van metselspecie is 1 deel cement op 3 delen zand (metselzand, korrelgroep 0-2, dus korrels van 0,063 tot en met 2 mm).
Chapezand voor mortel of stabilisé
Chapezand is grof rivierzand met een korrelgrootte van 0/4mm. Je gebruikt het om zelf cementdekvloeren te maken waar rechtstreeks een vloerbedekking op komt, zoals tegels, natuursteen of parket. Enkel nog cement en water toevoegen in de juiste hoeveelheid.
Gewone mortel kan je prima maken met rijnzand. Voor gevels op te voegen maak je dan zogenaamde “voegmortel”, dat is hetzelfde mortelrecept maar met fijner zand dan rijnzand. Misschien verkies je een witte cement in plaats van de traditionele grijze en wit zand zodat je een blekere voeg bekomt.
"Wanneer je afwasmiddel aan mortel toevoegt, verhoog je het luchtgehalte in de specie. Zeker de afwasmiddelen van tegenwoordig zijn erg geconcentreerd, denk maar aan het theelepeltje Dreft. Bij een kleine hoeveelheid afwasmiddel wordt het luchtgehalte van de specie met 5 tot 10% verhoogd."
Deze verschillen hebben we hieronder kort op een rijtje gezet: Verschil tussen ophoogzand en brekerzand: brekerzand is gebroken zand. Het bevat een te groot aandeel kleine zanddeeltjes om goede metselmortel te kunnen maken. Conclusie: gebruik ophoogzand niet als brekerzand.
Voegzand is bijzonder fijn zand met een korrelgrootte van 0 – 1 mm. De fijne structuur maakt het zand geschikt als toeslagmiddel voor het samenstellen van voegspecie, waarbij geldt: hoe fijner het zand, hoe dichter de voeg uiteindelijk wordt. Dit maakt de voeg minder vatbaar voor de veranderende weersomstandigheden.
En dit houd in, is de steen glad of is die ruw. Bij een gladde steen heeft de specie als het ware geen grip. En vaak is het zo dat men bij een ruwe steen de zuigvermogen ook groter is. Doordat de steen zoveel water aan de metselspecie ontrekt stopt het chemische proces tussen cement en het water.
Voegzand wordt regelmatig verward met brekerzand. Brekerzand dient als inveegzand voor straatwerk, terwijl voegzand gebruikt wordt voor het voegen van metselwerk. Voegzand staat bekend om het zeer gezuiverde zand.
Brekerzand heeft een hoekige eigenschap waardoor het goed vast gaat zitten tussen de voegen van uw straatwerk. Ook wel scherpzand genoemd.
Straatzand is iets grover van structuur, waardoor het beter waterdoorlatend is. Het zand bevat daarnaast voldoende fijne korrels waardoor het zand wel goed kan stabiliseren, of af te reien is voor straatwerk. Ophoogzand is fijner en bevat veelal leemdeeltjes.
Door de hoekige structuur en kleine steentjes haakt het zand makkelijk in elkaar en blijft het straatwerk goed op zijn plaats. Hierdoor krijgt onkruid ook nog eens minder kans.
Stabilisatiezand is zand dat bestaat uit betonzand met circa 10% cement. Het cement geeft het zand (extra) stabiliteit en hydraulische eigenschappen waardoor deze uithardt. Door de toevoeging van cement is deze zandsoort veel stabieler dan standaard zand en zorgt het voor een stevigere ondergrond.
Traditioneel verkiest de metselaar fijn zand. Maar fijn zand - en vooral kleihoudend zand (vette gele zavel) - vereist een hogere dosering aan water en bijgevolg ook cement. Dit vergroot de krimpgevoeligheid. Bovendien nemen de kleidelen veel water op en dat maakt de verharde mortel vorstgevoeliger.
Ondanks de stevigheid wordt Ophoogzand niet geadviseerd als Speelzand. Doordat aan het Ophoogzand weinig eisen worden gesteld wordt het zand niet schoon gezeefd. Hierdoor kan het zijn dat de levering Ophoogzand steentjes, schelpen en andere soorten vervuilingen kent.
Inveegzand. De meest simpele en goedkoopste oplossing om je bestrating mee in te vegen is inveegzand. Betonstenen en klinkers worden vaak ingeveegd met brekerzand. Brekerzand is een restmateriaal dat overblijft na het breken van natuursteen (grind).
De verhouding cement en zand bedraagt 1:3, waaraan ongeveer 0,5 deel water toegevoegd wordt. Voor het optrekken van een halfsteensmuur is ongeveer 30 liter cement mortel per m2 nodig, terwijl voor een steensmuur zeker 60 liter per m2 metselwerk benodigd wordt.
Voor elke 2000 stenen (ca 26 m2) waalformaat heeft u ongeveer: 1 kuub, 1m3 metselzand nodig en 12 zakken metselcement.
De basissamenstelling voor mortel bestaat uit 3 tot 4 delen zand, 1 deel cement en max. 1 deel water. Meng manueel met de hand of met een betonmolen. Kleine hoeveelheden kunt u ook mengen met een boormachine en mortelmenger.
De naam vulzand wordt al jaren gebruikt voor zand wat dient ter opvulling of aanvulling van de tuin, oprit, onder nieuwbouwhuizen etc. en kent vele varianten. Uit deze naam wordt dan ook direct duidelijk waar deze zandsoort voor dient.