Ja, gietijzer roest snel en bij grote temperatuursverschillen, of als je de pan laat vallen, dan kan hij inderdaad breken.
De pan mag absoluut niet vallen, want dan kan deze breken. Ook moet je oppassen voor grote temperatuur verschillen. Dus niet in een keer van heel heet naar heel koud; hierdoor barst het gietijzer. Een gietijzeren pan heeft wel meer onderhoud nodig.
Een gietijzeren pan gaat bij goed onderhoud een leven lang mee. Zo worden er nog steeds gietijzeren pannen gebruikt die meer dan 100 jaar oud zijn. Het voordeel van gietijzer is dat het een puur product is zonder chemische lagen.
Geen goed idee! Een gietijzeren pan (zonder emaille) heeft namelijk geen antiaanbaklaag. Die creëer je zelf door de pan met olie te behandelen en 'in te branden', zoals dat heet. Maar dit zelfgemaakt antiaanbaklaagje kan niet goed tegen gerechten met een hoge zuurgraad, zoals tomatensaus.
De laag in een gietijzeren braadpan is poreus en de piepkleine gaatjes kunnen met olie gevuld worden, waardoor een natuurlijk anti-aanbaklaag ontstaat.
De Faitout braadpan van Le Creuset is van hoge kwaliteit, maar dankzij het geëmailleerde gietijzer een stuk goedkoper dan de traditionele braadpannen van het merk. Dit komt mede door de deksel, deze is gemaakt van rvs.
Gietijzer is zeer goed op druk te belasten, maar de treksterkte is niet erg groot bij ongelegeerde gietijzersoorten; voor op trek belaste constructie-elementen kan beter gebruikgemaakt worden van smeedijzer.
Gietijzer wordt in mallen gegoten en na afkoeling wordt de mal weggehaald. Gietijzer herken je aan gietnaden bij gegoten objecten. Het oppervlak is vaak ruw en het is erg hard. Hierdoor ook erg bros en bij het breken van gietijzer zie je een korrelige structuur.
Om een gietijzeren pan nog beter in te branden, kan je kiezen om stap 4 en 5 te herhalen. Dit zorgt voor een nog betere anti-aanbaklaag. Bij het inbranden van nieuwe gietijzeren pannen raad ik aan om minimaal 2 keer de pan in te branden eer je er mee gaat koken.
Hoe verwijdert u vlekken op gietijzer? Verwijder kleine of hardnekkige vlekken op gietijzer met een schuurmiddel, zoals Cif. Behandel het gietijzer na met schoon water en droog af met een schone theedoek. Poets met vaseline, dat reinigt en geeft een mooie donkere glans.
Ook in duurzaamheid zal een tuinhaard van gietijzer een oplossing zijn. Gietijzer is namelijk erg goed bestand tegen hoge temperaturen. Bij goed onderhoud van deze tuinhaarden kunnen ze zelfs levenslang meegaan.
Gietijzeren pannendragers schoonmaken
Voor een grondige reiniging kan je de pannendragers een nachtje in een sopje van warm water en soda laten weken. Dit zorgt ervoor dat vuil en vet loskomt, waardoor je de dragers de volgende ochtend zo schoonveegt.
Gietijzeren pan inbranden met extra vierge olijfolie is dus een no go. Dit komt omdat extra vierge olijfolie is niet bestand is tegen hoge temperaturen. Hetzelfde geldt voor boter en lijnzaadolie deze hebben een lager rookpunt en maakt het dus niet geschikt voor het inbranden van een gietijzeren pan.
Gietijzer heeft een aanzienlijk lagere treksterkte dan andere soorten staal. Bovendien is gietijzer niet flexibel en enigszins breekbaar, een beetje te vergelijken met glas maar dan steviger. Terwijl een gesmede vuurkorf bijvoorbeeld netjes meebuigt onder piekbelasting.
Sterkte van het materiaal
Gietstaal is sterker dan gietijzer. Daarom wordt gietstaal gebruikt bij producten die onder een grotere druk of belasting komen te staan. Gietstaal is minder breekbaar dan gietijzer. Hierdoor is gietstaal minder breekbaar en heeft het een smeltpunt van 1450-1550 gr C.
De geboorte van gietijzer: 1300 - 1400
Daarmee kon gietijzer worden geproduceerd. De Stückofen werd aanvankelijk nog met hand- of voetbediende blaasbalgen gevoed, in de tweede helft van de 14e eeuw door waterkracht. Het resultaat was in het begin nog dezelfde sponsachtige massa.
Het gietijzer zal na een uur verkleurd zijn, laat het rooster afkoelen en smeer het vervolgens goed in met plantaardige olie zoals arachideolie, Crisco of zonnebloemolie. Het insmeren van de onderdelen met één van deze middelen heet seasonen.
Heb je je gietijzeren pannen niet goed afgedroogd en in de kast gezet, dan kan er roest ontstaan. Voor veel mensen is het een doodzonde om je pan te laten verroesten, maar als het eenmaal gebeurd is wil je er toch iets aan doen. Weggooien is niet nodig, maar het maakt wel verschil hoe sterk de roest aanwezig is.
Schoon gietijzer is vrijwel direct te hergebruiken in de staalproductie. De prijs per kilo is 16 tot 26 eurocent.
Austenitisch gietijzer is niet magnetisch. Wordt geringe nikkel-magnesium verbinding toegevoegd, vormt zich grijs gietijzer met bolvormig grafiet het z.g.n. nodulair gietijzer. De grondmassa bestaat uit ferriet en/of perliet. De gemiddelde samenstelling is 3,5% C, 1% Silicium en 0,1% Mangaan.
Het lassen van gietijzer doe je met speciale nikkel-ijzer laselektroden. Deze typen elektroden behouden hun grote taaiheid waardoor een stevige lasverbinding ontstaat. Door de uitstekende laseigenschappen is het mogelijk om op zeer lage stroom te lassen.
Het verwijderen van roest in een gietijzeren pan
Pak staalwol (of schuurpapier) en schrob stevig over de roestige gedeeltes van de pan. Na een tijdje zie je het originele (zilveren) gietijzer tevoorschijn komen. In feite haal je hiermee ook de antiaanbaklaag van je gietijzeren pan eraf.
Gietstaal wordt vooral toegepast in de industrie en de machinebouw. Het is vooral geschikt voor onderdelen die zwaar belast worden. Verder is gietstaal goed lasbaar.
Om het staal of gietijzer harder of slijtvaster te maken wordt het materiaal tot in het austenietgebied verhit en vervolgens snel afgekoeld. Hierdoor heeft de koolstof niet de kans om zich in de vorm van cementiet af te scheiden; de ontstane structuur wordt martensiet genoemd.