Stikstofoxiden in de lucht leiden ook tot de vorming van ozon (smog) en stikstof levert ook een behoorlijke bijdrage aan fijnstof, waardoor het ook schadelijk is voor de gezondheid.
Smog door fijn stof ontstaat wanneer veel stofdeeltjes in de lucht komen, bijvoorbeeld door vuurwerk, paasvuren, Saharazand of chemische reacties van ammoniak of stikstofoxiden. Stikstofdioxide ontstaat bij verbrandingsprocessen. Smog door stikstofdioxide komt soms in de ochtend voor langs drukke wegen.
Stikstof (N2) is een kleur- en reukloos gas dat overal om ons heen is. Ongeveer 78% van alle lucht bestaat uit stikstof. Stikstof is van zichzelf niet schadelijk voor mens en milieu. Maar er zijn ook verbindingen van stikstof in de lucht die wel schadelijk kunnen zijn voor mens en milieu.
Smog door ozon ontstaat als er veel stikstofoxiden en vluchtige organische stoffen in de lucht zitten. Dit is het geval als er weinig wind staat, meestal uit zuidoostelijke richting. De vervuilende stoffen worden onder invloed van zonlicht omgezet in ozon.
Het woord smog is een samentrekking van de Engelse woorden smoke (rook) en fog (mist). In de zomer bestaat smog vooral uit ozon (O3). Hoog in de atmosfeer zit ook ozon: daar beschermt het ons tegen schadelijke UV-straling.
Tijdens of vlak na zo'n verhoogde fijn stof concentraties verergeren gezondheidsklachten aan luchtwegen, hart of bloedvaten. Ook het aantal luchtwegklachten stijgt, er zijn meer spoedopnames, luchtweginfecties en astma worden erger, mensen hoesten meer, ...
Als u aan een drukke straat woont, ventileer dan liever niet aan de straatzijde. Wat kan u doen om luchtverontreiniging te verminderen? Beperk zoveel mogelijk het gebruik van de wagen en maak indien mogelijk gebruik van het openbaar vervoer. Gebruik voor korte verplaatsingen de fiets of ga te voet.
Dat betekent dat de toegelaten maximumsnelheid in bepaalde zones tijdelijk verlaagd wordt tot 90 km/u. Zo kan de impact van de luchtverontreiniging beperkt worden, want door minder snel te rijden produceren voertuigen minder schadelijke uitstoot.
Smog is een samentrekking van de Engelse woorden smoke (rook) en fog (mist). Oorspronkelijk betekende smog een combinatie van mist en luchtverontreiniging. Tegenwoordig duiden we smog aan als een periode met verhoogde luchtverontreiniging. Mist is daarbij niet noodzakelijk aanwezig.
Klachten bij Smog
Dat kan een paar uur duren, maar ook een paar dagen. Smog komt vaak voor bij warm weer. Er zit dan veel ozon in de lucht. Bij smog kun je last krijgen van je gezondheid, vooral als je al last van je longen of je hart hebt.
De invloed van de mens op de productie van reactief stikstof heeft gevolgen voor het klimaat. Direct doordat het leidt tot de productie van lachgas (N2O), een broeikasgas met een ongeveer driehonderd keer sterker effect dan het broeikasgas koolstofdioxide.
In Nederland stoot de landbouw volgens het RIVM al decennia de meeste stikstof uit, gevolgd door industrie en verkeer. Zeker in de buurt van Natura 2000-gebieden is dat een probleem. De meeste uitstoot van ammoniak komt dan wel van de boeren, maar ze zijn zeker niet de enige die ammoniak uitstoten.
Stikstof is een scheikundig element en CO2 een scheikundige verbinding. Een chemisch element is niet meer splitsbaar. Dat is anders met CO2, wat een verbinding is van het element koolstof (de letter C) met twee elementen zuurstof (de letter O).
De plek waar stikstof neerslaat maakt uit
Vooral in de Peel en in de Gelderse vallei heeft de natuur veel last van stikstof, zie het kaartje 'Stikstofdepositie'. Daar stoot de intensieve veehouderij veel ammoniak uit, wat relatief dicht bij de bron weer neerslaat.
Stikstofdioxide kan voor mensen schadelijk zijn. Dat komt omdat het door kan dringen tot in de kleinste vertakkingen van de luchtwegen. Daardoor gaan de longen minder goed werken. Mensen kunnen luchtwegklachten en astma-aanvallen krijgen.
U kunt informatie vinden over luchtverontreiniging en smog via: de website www.luchtmeetnet.nl (gegevens van meetstations); Teletekstpagina 711.
Smog door ozon komt alleen in de zomer voor als stikstofoxiden en vluchtige koolwaterstoffen onder invloed van zonlicht reageren tot ozon. Smog veroorzaakt effecten op de longen en luchtwegen, zoals afname van de longfunctie, toename van luchtwegklachten en verergering van astma en andere chronische longziekten.
In veel Chinese steden, zoals Beijing, wordt smog veroorzaakt door de verbranding van steenkool voor elektriciteit in fabrieken en huishoudens. Steenkoolverbranding brengt een hoop uitstoot met zich mee, en die uitstoot hecht zich aan water in de lucht. Zo ontstaan er dikke pakken smog.
Ozonverwachting voor komende dagen. Op woensdag is er opnieuw kans op smog, maar de concentraties zullen naar verwachting lager zijn. Er geldt woensdag een smogwaarschuwing - in plaats van een smogalarm- voor mensen die gevoelig zijn voor smog.
Het SMOG-systeem (= spreken met ondersteuning en gebaren) combineert spraak en gebaren. De bedoeling van SMOG is om een persoon met een communicatieprobleem een middel te geven om zijn/haar behoefte duidelijk te maken. Het is een communicatiestijl die gemakkelijk verstaanbaar is.
In Nederland geldt overdag (van 06.00 tot 19.00 uur) op alle snelwegen een maximumsnelheid van 100 kilometer per uur. Met uitzondering van de trajecten waar nu ook een aangepaste limiet van 80 kilometer per uur geldt.
In Nijmegen en Amsterdam is de luchtkwaliteit het slechtste. Ook Europees gezien scoort Groningen goed, maar de schoonste lucht wordt ingeademd door de inwoners van het Zweedse Umeå. In de Poolse stad Nowy Sacz is de slechtste luchtkwaliteit van Europa gemeten.
Het verkeer (weg en water) is de grootste bron van fijnstof, vooral door het gebruik van diesel. Het verkeer stoot zo'n 40% van het fijnstof uit. Daarin wordt ze op de voet gevolgd door de industrie die ongeveer evenveel uitstoot. Daarna volgt de landbouw die zo'n 23% van het fijnstof uitstoot.
Verkeer, industrie, landbouw en huishoudens (o.a. houtstook) zijn belangrijke bronnen van fijnstof. Een slechte luchtkwaliteit (dus veel verontreinigende stoffen in de lucht) heeft effect op de gezondheid. Zie verder paragraaf gezondheidseffecten.