Slaapwandelen is een slaapstoornis die valt onder de categorie parasomnieën, waarbij iemand fysieke activiteit vertoont terwijl deze persoon in werkelijkheid slaapt. Het is verbazingwekkend waartoe iemand die slaapwandelt tot in staat is. De medische term is somnambulisme.
Wat gebeurt er als je slaapwandelt? Slaapwandelen komt vooral voor tijdens de NREM slaap (non-REM slaap). Dit is je diepe slaapfase, waarbij je hersenen trager gaan werken, maar is je lichaam nog actief is. Het lijkt erop dat bij slaapwandelaars de wisselwerking tussen slapen en waken niet goed werkt.
Een regelmatig slaappatroon en ontspanningsoefeningen kunnen helpen om het slaapwandelen te beperken. Daarnaast is het beter dat een slaapwandelaar geen alcohol of drugs gebruikt. Diverse aandoeningen die onder parasomnie vallen, zoals slaapwandelen, kunnen behandeld worden met medicatie.
Meestal is slaapwandelen (somnambulisme) niet erg en ook niet gevaarlijk. Belangrijk is wel de slaapomgeving zo in te delen dat de slaapwandelaar zichzelf niet kan bezeren en geen risico's loopt.
Behandeling. Slaaptekort en vermoeidheid vergroten de kans dat iemand gaat slaapwandelen. Een regelmatig slaappatroon en ontspanningsoefeningen kunnen ook helpen om het slaapwandelen te beperken. Daarnaast is het aan te raden dat de slaapwandelaar geen alcohol of drugs gebruikt.
En over de interpretatie van de versregel: 'Allaah neemt de zielen weg bij hun sterven en bij degenen die niet sterven in hun slaap. Dan houdt Hij degenen waarvoor Hij de dood heeft beslist achter, en stuurt Hij de overigen (terug) tot een vastgestelde tijd. '
Daarnaast moet je altijd in acht nemen dat het wekken van een slaapwandelaar kan leiden tot hoogst verward en zelfs gewelddadig gedrag. Het is verstandiger om de slaapwandelaar zachtjes weer naar bed te begeleiden.
In de literatuur zijn er slechts 18 gevallen beschreven van gewelddadig gedrag tijdens het slaapwandelen, waarvan 6 moorden. Het risico om vermoord te worden door een slaapwandelaar is praktisch even groot als de kans om de lotto te winnen.
Je mag een slaapwandelaar wel wakker maken, maar dat is heel erg moeilijk. Als je het toch doet, kan de persoon in de war zijn of erg schrikken. Kijk dus uit dat de slaapwandelaar niet op de trap staat als je hem of haar wekt. Het beste kun je de slaapwandelaar slapend terug naar zijn of haar bed begeleiden.
Alcoholgebruik kan slaapwandelen uitlokken
'Dat komt waarschijnlijk door het slaaptekort dat je krijgt van de alcohol', verduidelijkt Pijpers. 'Vroeger dachten we dat het de alcohol zelf was, maar het lijkt er meer op dat het later naar bed gaan de oorzaak is.
Slaapwandelen komt het meeste voor rond de leeftijd van 7 jaar. In 65% van de gevallen speelt erfelijkheid een rol. Andere factoren die het slaapwandelen kunnen veroorzaken: Spanning en drukte.
Wat kan je zelf doen tegen praten in je slaap? Je kunt ervoor zorgen dat je een gezond slaapritme aanhoudt en voldoende slaap krijgt. De juiste slaaphygiëne kan het praten in je slaap verminderen. Voor bedpartners kunnen oordopjes uiteraard helpen.
Een slaaptekort, alcohol, koorts, medicatie maar ook stress en depressie. Indrukwekkende gebeurtenissen kunnen er ook voor zorgen dat je gaat praten in je slaap. Het kan ook onderdeel zijn van andere slaapstoornissen zoals slaapwandelen, slaapapneu en nachtelijke paniekaanvallen.
Doordat je tijdens het slaapwandelen niets in je geheugen opneemt kan niemand zich achteraf iets herinneren. In principe is slaapwandelen niet gevaarlijk en gaat het meestal over als je in de puberteit komt. Dat je slaapwandelende mensen niet mag wakker maken is een fabeltje, zolang je dat maar rustig doet.
Het slaapwandelen duurt vaak niet langer dan een uur. De ogen zijn meestal niet dicht en vertonen een wazige blik. Het mompelen of praten gaat over iets wat ze overdag niet zomaar zeggen. Het niet weten wat er allemaal om hen heen speelt.
Maak wat meer geluid dan anders.
Ga de kamer van de slaper binnen en maak wat geluid. Zorg dat je niet teveel geluid maakt, anders worden ze met een schok wakker, waardoor iemand "met het verkeerde been uit bed" kan stappen. Het geluid van de deur of een raam dat je open of dicht doet is waarschijnlijk al voldoende.
Slaapverlamming (slaapparalyse) treedt op tijdens de slaap: je bent enkele minuten wakker terwijl je niet kan bewegen, je ogen niet kan openen en niet kan spreken. Dit gaat regelmatig gepaard met hallucinaties, zoals het gevoel hebben dat iemand in de kamer is of dat iemand je bedreigt, terwijl je niets kan doen.
Slaapwandelen (of somnambulisme) is rondwandelen terwijl men slaapt en waarbij het lijkt of men wakker is. Het slaapwandelen geschiedt meestal in een halfbewuste toestand, waarin men zich wel bewust is van het eigen lichaam, maar de omgeving waarin men is, (gedeeltelijk) droomt, of via een droombewustzijn waarneemt.
Er is geen behandeling voor nachtangsten maar als je kind regelmatig door nachtangst overvallen wordt kun je proberen om nachtangsten te voorkomen: Houd daarvoor een dagboek bij met tijden wanneer je kind in slaap is gevallen en hoe laat de nachtangst is geweest om zo mogelijk een patroon te ontdekken.
Ongewenste verschijnselen of gedrag tijdens de slaap of tijdens de overgang van waken naar slaap worden ook wel parasomnieën genoemd. De meest bekende parasomnie is het slaapwandelen.
Tips voor het opwekken van dromen
Bijvoorbeeld niet te zwaar en wat vroeger op de avond eten en een vredige atmosfeer in je kamer creëren. Ook mediteren, bidden of het luisteren van muziek bevordert het slapen/dromen. Er zijn ook mensen die beweren dat het uit maakt in welke richting jouw hoofdeinde staat.
Ook is het mogelijk om geluiden te horen. Dergelijke hallucinaties zijn vaak kort, maar kunnen als minutenlang aanvoelen. Soms gaan deze fantoombeelden samen met slaapverlamming, waardoor je je niet meer kunt bewegen en vaak angstig wordt. Dit soort hallucinaties zijn niet hetzelfde als dromen.
Aan djinns en mensen wordt een aantal vergelijkbare eigenschappen toegeschreven, zoals het vormen van sociale gemeenschappen, het geboren worden en het sterven en ook de gevoeligheid voor beledigingen. Maar anders dan mensen worden djinns geacht onzichtbaar te zijn, tenzij zij zich zelf zichtbaar willen maken.
Tijdens het in slaap vallen hebben veel mensen regelmatig vreemde ervaringen. Ze zien, horen, voelen, ruiken dingen die er niet zijn. Veel voorkomend zijn het gevoel plotseling in een diepte te vallen en dan waker te schrikken of het gevoel te stikken. Dit noemen we hypnagoge ervaringen.
Lachen in je slaap is een erg onschuldig en kan in 99% van de gevallen geen kwaad. Uit recent onderzoek is gebleken dat het een onschuldig fysiologisch fenomeen is die vooral in de REM-slaap en tijdens dromen voorkomt. Hoewel het ook tijdens non-REM-slaap voor kan komen gebeurt dit bijna nooit en is het zeer zeldzaam.