Ben je onterfd, dan kan jouw legitieme portie alleen uit geld bestaan. Je zult dus geen spullen erven. Ook ben je officieel geen erfgenaam. Is er een langstlevende testament, dan kan de legitieme portie pas worden opgeëist als de langstlevende echtgenoot is overleden.
De legitieme portie is het minimum uit de nalatenschap van zijn ouders waar een kind recht op heeft, ook als het onterfd is. Alleen afstammelingen hebben recht op een legitieme portie. De partner en stiefkinderen niet. Het is een vordering in geld.
Het kindsdeel is het deel van de erfenis waar kinderen recht op hebben. De legitieme portie is het deel waar kinderen recht op hebben als ze onterfd zijn. Het is dus het minimale deel dat zij kunnen ontvangen uit een erfenis van hun ouders. Het kindsdeel en legitieme portie zijn dus beide een deel van de erfenis.
Sinds 1 januari 2003 is de legitieme portie geen erfdeel meer, maar slechts een aanspraak op geld. De onterfde legitimaris is op voorhand 'uitgeboedeld'. Daarmee is de legitimaris nauwelijks nog een stoorzender in de afwikkeling van de nalatenschap.
Op grond van artikel 4:71 BW komt op de legitieme portie in mindering de waarde van al hetgeen de legitimaris krachtens erfrecht verkrijgt, in dit geval dus € 27.934,00 is. De legitieme portie is derhalve € 16.217,00 min € 27.934,00 = € 11.717,00 negatief. Dat betekent dat dochter A nergens meer recht op heeft.
Alles wat een legitimaris langs andere weg van erflater heeft gekregen, komt in mindering op de legitieme portie. Denk aan giften bij leven, een deel van de erfenis als erfgenaam of uit een legaat.
U kunt uw kind echter nooit voor 100% onterven. Dit komt omdat een kind altijd aanspraak kan maken op de legitieme portie. Dat is de helft van het deel waar uw kind normaal gesproken ontvangt. Een testament heeft geen invloed op de legitieme portie.
Welke rechten heb je? De wet zorgt er voor dat je als kind nooit met lege handen komt te staan, wat je ouders ook in hun testament hebben opgenomen. Je hebt altijd recht op je legitieme portie, ook al hebben je ouders je onterfd.
De kinderen hebben een bijzondere positie in het erfrecht. Ook als de ouder in zijn of haar testament heeft vastgelegd dat je onterfd wordt, mag je een deel van de erfenis opeisen. Dit deel heet de legitieme portie en bestaat alleen uit geld, nooit uit spullen van de overledene.
Een onterfd kind heeft geen recht op goederen, maar alleen op geld. Het onterfde kind heeft dus geen recht op het huis of de inboedel.
De legitieme portie is de helft van het erfdeel waar kinderen recht op zouden hebben als er geen testament was. Je kunt als ouder je kind dus nooit helemaal onterven, een kind houdt altijd zijn/haar recht op de legitieme portie.
Wie betaalt de erfbelasting over de legitieme portie? De erfbelasting over je legitieme portie wordt betaald door de executeur of de partner van je overleden ouder. Op het moment dat je jouw deel krijgt, ontvang je dus een netto bedrag omdat de erfbelasting er al af is.
De omvang van uw legitieme portie
Om de omvang van de nalatenschap op datum van overlijden vast te stellen, kunt u aan de rechter vragen of de executeur, of als deze er niet is de erfgenamen, een boedelbeschrijving op wil stellen.
Het recht om aanspraak te maken op de legitieme portie vervalt uiterlijk vijf jaar na het overlijden van de overleden ouder (de erflater). Deze termijn is een vervaltermijn en geen verjaringstermijn. Dat betekent dat de termijn niet kan worden gestuit en verlengd.
De legitieme portie is een recht op een geldbedrag zo groot als de helft van een 'normaal' erfdeel. Bijvoorbeeld: Stel vader overlijdt en moeder (met wie hij op dat moment is getrouwd) is nog in leven met twee kinderen. Dan zou het erfdeel volgens de wet ieder 1/3e deel zijn, zodat dan de legitieme portie 1/6e deel is.
Kinderen zijn zogenaamde reservataire erfgenamen. Dit wil zeggen dat zij altijd recht hebben op een bepaald deel van de nalatenschap van hun ouders. Je kan ze dus niet onterven, maar het is wel mogelijk om het ene kind meer te geven dan het andere.
Als u tijdens uw leven schenkt, kunnen (klein)kinderen jaarlijks gebruikmaken van een schenkingsvrijstelling. Voor kinderen bedraagt de jaarlijkse vrijstelling € 5.677 en voor kleinkinderen (en anderen) € 2.274. Daarboven is in de eerste schijf 10% en respectievelijk 18% schenkbelasting verschuldigd.
Schenking. Als moeder de sieraden aan haar kinderen heeft geschonken – dat wil zeggen: voor haar overlijden aan hen wilde geven – heeft ze zelf in feite het vruchtgebruik gehouden, door ze bij haar thuis te houden. De kinderen werden dan ieder wel al eigenaar (zogenaamd bloot eigenaar).
In principe geen notaris nodig
In beginsel zijn het de erfgenamen zelf die gezamenlijk verdelen, tenzij er een executeur-afwikkelingsbewindvoerder (ook wel drie sterren executeur genoemd) is die op grond van het testament bevoegd is om zelfstandig te verdelen.
Iedereen die belang heeft bij een erfenis kan een testament aanvechten. Het beste doet u dit met een advocaat die gespecialiseerd is in erfrecht. Hij of zij kan u helpen om het testament nietig te laten verklaren.
Als je bent onterfd, heb je alleen recht op inzage van het onderdeel van het testament waarbij je een belang hebt. Dat is dus meestal alleen het onderdeel waaruit blijkt dat je bent onterfd.
Het verwerpen van een erfenis gaat via de rechtbank. Je moet hiervoor een schriftelijke verklaring afleggen bij de rechtbank. Dat kost ongeveer 134 euro (2022).
Wettelijk gezien is het niet mogelijk om kinderen volledig te onterven. Kinderen hebben namelijk altijd recht op een geldelijk bedrag dat wij de legitieme portie van de erfenis noemen. Concreet betekent dat het volgende: stel een moeder heeft drie kinderen onder wie de erfenis zou worden verdeeld.
Legitieme portie
U kunt uw kind niet helemaal onterven. Uw kind houdt het recht op een deel van uw erfenis. Dit deel heet de legitieme portie. Het is de helft van wat uw kind zou hebben gekregen zonder testament.
Wat je te veel hebt geschonken of via een testament hebt nagelaten aan je andere kinderen, wordt dan gekortwiekt zodat het benadeelde kind zijn minimum erfdeel kan krijgen. Met andere woorden: je kan een kind niet volledig onterven… tenzij hij of zij daar zelf geen graten in ziet.