Voor zand- en veengronden geldt bijvoorbeeld dat deze over het algemeen wat zuurder zijn, met een pH-waarde tussen de 4,5 en 5,5. Kleigronden daarentegen zijn minder zuur met een pH-waarde vanaf ongeveer 6,7 en hoger.
De zuurgraad wordt beïnvloed door het kalkgehalte van de grond. Zand en veengronden zijn in het algemeen zuurder (pH van 4,5 tot 5,6) dan kleigronden (pH hoger dan 6,7). De pH regelt het evenwicht in de bodem d.m.v. chemische processen.
De PH waarde van de grond heeft een waarde van 0 tot 14, waarbij 7 neutraal is. Grond met een PH waarde van lager dan 7 is een zure grond. Grond met een PH waarde hoger dan 7 noem je een basisch of alkalisch milieu.
Onkruid. Wat ook lastig kan zijn op zware klei, zijn de vaak hardnekkige wortelonkruiden, bijvoorbeeld Riet, Kweek(gras), Zevenblad (ook wel Tuinmansverdriet genoemd), Heermoes of Heggewinde (Pispotjes). Het groeit alle kanten op en laat zich lastig verwijderen.
De pH-waarde wordt uitgedrukt in een schaal van 1 tot 14; 7 is neutraal, daaronder zuur en daarboven basisch ofwel kalkrijk. Gewoonlijk is zandgrond lichtzuur en humus-arm met een pH onder de 6. Veengrond is humusrijk met een pH tussen 4 en 6. Bij klei zit je vaak boven de 6 tot wel 7,5 en hoger.
Tuinieren op klei is lastig…
In de zomer brokkelt de toplaag vaak af, doordat deze erg droog wordt. Toch blijft er wat dieper veel langer water beschikbaar voor planten. Daarbij is kleigrond erg voedzaam. Niet voor niets worden veel planten vaak een stuk hoger en groter op kleigrond.
Kleigrond bevat voor een deel schelpen waardoor deze grond van zichzelf kalkhoudend is en dus een hogere zuurgraad heeft. Extra toevoegen van kalk is meestal niet noodzakelijk. Voor zandgrond is dat wezenlijk anders. Zandgronden zijn van zichzelf vaak zuurdere gronden.
Mits enige grondverbetering aan te brengen: zomerframbozen en herfstframbozen. Trosbessen, kruisbessen en braambessen zouden goed moeten groeien bij jou.
Bij kleigrond zie je onderin het glas een laagje met grove delen. Daarboven zit een laag met kleine, fijne slibdeeltjes. Dat geeft duidelijk aan dat je een klei- of leemgrond hebt. Als je een grote laag met slibdeeltjes hebt, betekent dit dat je een zware kleigrond hebt.
Wat te doen als je de zuurheid kent? Indien je grond zuurder wil maken om sommige planten een juiste bodem te geven, vul de grond dan aan met turf of afgemaaid gras. Is de grond te zuur om planten te kweken, voeg dan kalk toe of compost. De grond meer of minder zuur maken, doe je niet in één seizoen.
Je kunt kleigrond duurzaam verbeteren door er een flinke lading compost, organische mest of bladaarde doorheen te mengen. Werk die oppervlakkig in de toplaag en regenwormen doen de rest wel. De humusdeeltjes maken de bodem luchtiger, verbeteren de vochthuishouding en stimuleren het bodemleven.
De behoeften van zuurminnende planten
Zuurminnende planten zoals azalea, rododendron, heide (Erica, Calluna), blauwe hortensia, skimmia, camellia, pieris, brem… vragen een luchtige, goed doorlatende en eerder zure grond (pH 4,5-5,5).
Goede en rijpe compost is helemaal niet zuur. Compost heeft een pH-waarde van 6.8 tot 7.2 en werkt dus pH-verhogend. In 100 kg compost zit ongeveer 4 kg kalk die vrijkomt in jouw bodem.
Om de bodem zuur te houden raden we aan te planten met aanplantgrond voor zuurminnende planten en/of tuinturf. Een zure bodem wordt ook wel veengrond genoemd. De meest bekende planten die een zure bodem (pH 4,5 - 6) nodig hebben om goed en gezond te kunnen groeien en bloeien zijn: Struikheide (Calluna vulgaris)
Top groenten voor klei grond : knollen (biet en knolselder) en aardappelen. Flop groenten voor klei grond : planten die niet graag met hun voeten in het water staan (uien), wortelen en planten die niet tegen de vrieskou kunnen.
Waar alle andere bekende eetbare bessen in de tuin het best in een neutrale of iets zure grond groeien eist de blauwe bes een uitgesproken zure grond met een pH van 4,0 tot maximaal 5,5. Daarnaast moet de grond veel humus bevatten, vochtvasthoudend zijn maar tegelijkertijd goed gedraineerd.
Geef de struiken eind februari voldoende mest, maar nooit overdrijven. In deze mest moet stikstof, fosfor, kalium en magnesium aanwezig zijn. Een klein beetje kalk is al voldoende. Wat voor rode bes geldt, geldt ook voor de witte en zwarte bes.
Verbeter de afwatering van de kleigrond
Het belangrijkste probleem bij kleigrond is dat de afwatering vaak slecht is. Geef dus eerst je ogen goed de kost. Blijft het water op de grond staan, dan zul je iets aan de drainage moeten doen. Je zou bijvoorbeeld zand, kiezels en compost door de grond kunnen spitten.
Let op: hortensia's , azalea's en heideplanten zijn zuurminnende planten. Voor deze planten is bekalken niet nodig. Overige planten als buxus, taxus, rozen, sierstruiken, etc.
Harde kleigrond kun je spitten met een goede stevige spade, maar ga nooit hele scheppen tegelijk proberen te nemen. Eerst stukje bij beetje ene klein kuiltje graven. Heb je eenmaal genoeg diepte om de hele spade in te steken, dan kun je van daaruit verder spitten.
Voordelen en nadelen van kleigrond
Wel is het zo dat klei erg vruchtbaar is. Dus als de plant eenmaal aanslaat, dan groeit hij ook gelijk hard en uitbundig. Dit betekent ook dat onkruid in eerste instantie erg langzaam opkomt in kleigrond, maar áls het eindelijk opkomt gaat ook dat dus hard.
Kleigrond is minder geschikt, maar er zijn tegenwoordig rhododendrons verkrijgbaar die geënt worden op zuurgraad vage onderstammen IKAHRO. Maar toch, als je het plantgat goed vult met humeus organisch materiaal, kan je ook op klei rhododendron prima planten.
Bij droogte wordt kleigrond juist keihard. Planten geschikt voor deze grond zijn absint alsem en munt. Zandgrond watert goed af en warmt snel op. Deze grond is uitermate geschikt voor mediterrane kruiden als dragon, kamille, lavendel, majoraan en tijm.