Gietijzer. Hoewel het een ongelooflijk sterk en duurzaam metaal is, zal het ijzer tuinmeubilair roesten als het buiten wordt achtergelaten in vochtige omstandigheden.
Ook in duurzaamheid zal een tuinhaard van gietijzer een oplossing zijn. Gietijzer is namelijk erg goed bestand tegen hoge temperaturen. Bij goed onderhoud van deze tuinhaarden kunnen ze zelfs levenslang meegaan.
Gietijzer is zeer goed op druk te belasten, maar de treksterkte is niet erg groot bij ongelegeerde gietijzersoorten; voor op trek belaste constructie-elementen kan beter gebruikgemaakt worden van smeedijzer.
Door de vorm van de grafietlamellen heeft grijs gietijzer de eigenschap om zowel geluid als trillingen te dempen en warmte te geleiden. Grijs gietijzer is in vergelijking met nodulair gietijzer en staal eerder bros. De eerder lage treksterkte wordt wel gecompenseerd door een zeer goede drukvastheid.
Sterkte van het materiaal
Gietstaal is minder breekbaar dan gietijzer. Hierdoor is gietstaal minder breekbaar en heeft het een smeltpunt van 1450-1550 gr C. Dit smeltpunt is 200 gr C hoger dan het smeltpunt van gietijzer. Hierdoor worden hogere eisen gesteld aan de oeverbekleding, de gietvormen en de smeltkroes.
De pan mag absoluut niet vallen, want dan kan deze breken. Ook moet je oppassen voor grote temperatuur verschillen. Dus niet in een keer van heel heet naar heel koud; hierdoor barst het gietijzer. Een gietijzeren pan heeft wel meer onderhoud nodig.
Het verwijderen van roest in een gietijzeren pan
Pak staalwol (of schuurpapier) en schrob stevig over de roestige gedeeltes van de pan. Na een tijdje zie je het originele (zilveren) gietijzer tevoorschijn komen. In feite haal je hiermee ook de antiaanbaklaag van je gietijzeren pan eraf.
Hoe verwijdert u vlekken op gietijzer? Verwijder kleine of hardnekkige vlekken op gietijzer met een schuurmiddel, zoals Cif. Behandel het gietijzer na met schoon water en droog af met een schone theedoek. Poets met vaseline, dat reinigt en geeft een mooie donkere glans.
Het voordeel van gietijzer is dat het een puur product is zonder chemische lagen. Het heeft zo uit de doos dus geen 'anti-aanbaklaag'. Deze laag moet je zelf creëren door olie op hoge temperaturen te laten hechten aan het gietijzer. Daarna heb je nauwelijks onderhoud en zal je pan vrijwel alles perfect kunnen bakken.
Gietstaal wordt vooral toegepast in de industrie en de machinebouw. Het is vooral geschikt voor onderdelen die zwaar belast worden. Verder is gietstaal goed lasbaar.
Pannen van geanodiseerd aluminium zijn fantastisch in gebruik. Het bewerkte aluminium is krasvast en twee keer zo sterk als roestvrij staal; je mag er gewoon metalen kookgerei in gebruiken. Daarnaast mag geanodiseerd aluminium in de oven en is het een ideaal materiaal om mee te bakken op hoge temperaturen.
Doordat de gietijzeren pannen de voedingsstoffen in jouw maaltijd perfect bewaren, kan jij er zeker gezond mee koken. Deze pannen kan je zowel inzetten om te grillen, stoven en te braden. Het mooie aan een gietijzeren pan is dat jouw voedingsmiddelen gelijkmatig worden verwarmd.
gietijzeren pannen geen PFAS, en worden de lagen bijvoorbeeld gemaakt van keramiek of emaille. Maar ook HIER is het goed opletten. Een pan die 100% PFAS vrij wordt verklaard is de gietijzeren pan van BK. Je kunt HIER LEZEN over deze specifieke gietijzeren pannen.
Gietijzer is geen roestvast materiaal, dus bij regen moet de haard worden afgedekt. De meeste gietijzeren haarden worden geleverd met een deksel die voorkomt dat er regen in de pijp komt. Daarnaast kun je ook de haard eenmaal per jaar insmeren met een speciale coating om roestvorming tegen te gaan.
Zet een gietijzeren pan nooit in de afwasmachine. Door veelvuldig contact met water gaat de pan sneller roesten en de afwasmachine kan daarbij de natuurlijke vetlaag in de pan beschadigen. Gebruik geen zeep of ruwe sponzen bij het schoonmaken van de pan. Ook hiermee tast je de natuurlijke anti-aanbaklaag aan.
Gietijzer kan geschilderd worden met een metaalprimer en -verf op oliebasis. Bij roestig of eerder geschilderd ijzer moet de roest of verf worden verwijderd voordat men met nieuw schilderwerk begint. Met verven op oliebasis kan er wat worden gekliederd en het kan enkele uren duren voor de verf droog is.
De Faitout braadpan van Le Creuset is van hoge kwaliteit, maar dankzij het geëmailleerde gietijzer een stuk goedkoper dan de traditionele braadpannen van het merk. Dit komt mede door de deksel, deze is gemaakt van rvs.
Heb je je gietijzeren pannen niet goed afgedroogd en in de kast gezet, dan kan er roest ontstaan. Voor veel mensen is het een doodzonde om je pan te laten verroesten, maar als het eenmaal gebeurd is wil je er toch iets aan doen. Weggooien is niet nodig, maar het maakt wel verschil hoe sterk de roest aanwezig is.
Gebruik onverzadigde oliën aan die neutraal van smaak zijn met een hoog rookpunt van minimaal 200°: canola olie, avocado olie, zonnebloemolie en andere plantaardige olie met een hoog brandpunt zijn geschikt voor het inbranden van zowel gietijzer als plaatstaal.
De laag in een gietijzeren braadpan is poreus en de piepkleine gaatjes kunnen met olie gevuld worden, waardoor een natuurlijk anti-aanbaklaag ontstaat.
Gietijzeren pan behandelen met olie of wax
Dat noemen ze “seasonen”. Je dient je gietijzer dus in te smeren met een dun laagje wax. Dit laagje werkt als beschermlaag tegen roest, want roesten doet gietijzer heel erg snel. Als “droog” (niet vet dus) gietijzer nat wordt, roest het binnen enkele uren.
Als je net een plaatstalen of gietijzeren pan hebt gekocht, moet je die eerst inbranden (ook wel seasoning genoemd) om te voorkomen dat bij het bakken eten blijft plakken aan het metaal. Het inbranden van de pan gaat niet altijd goed. De pan bakt dan bijvoorbeeld snel aan en soms laat het laagje ook weer los.
Roest ontstaat door een reactie van ijzer met het zuurstof uit water. Door middel van een proces genaamd elektrolyse kun je het proces van roesten stoppen. Hierbij wordt het zuurstof element verwijderd. Daarna is de pan weer te seasonen en opnieuw te gebruiken.
Gietijzer kan met alle straalmiddelen gestraald worden. Het is oersterk, maar breekt daarentegen ook weer snel door zijn holle structuur. Diezelfde holle structuur zorgt ervoor dat roest nooit helemaal weg te stralen is. Een volledig afsluitende coating is dus een must.
Hoewel een klein beetje roestvorming niet schadelijk is voor de gezondheid, kun je een pan met wat roestplekjes even goed afwassen voor gebruik. Op die manier beperk je de eventuele inname van roest via je eten. Wanneer een pan duidelijk is beschadigd door roestvorming, kun je deze beter niet meer gebruiken.