Gietijzer is een een gegoten staalsoort. Deze legering van ijzer, koolstof (1,8 – 4,3- wt% C), mangaan en silicium wordt in vormen gegoten voor de fabricage van gietijzeren objecten. Het wordt vervaardigd door omsmelting van ruwijzer samen met cokes (kooks) en kalk in een koepeloven, inductieoven of trommeloven.
Sterkte van het materiaal
Gietstaal is sterker dan gietijzer. Daarom wordt gietstaal gebruikt bij producten die onder een grotere druk of belasting komen te staan. Gietstaal is minder breekbaar dan gietijzer. Hierdoor is gietstaal minder breekbaar en heeft het een smeltpunt van 1450-1550 gr C.
Gietijzer herken je aan de uitwendige vorm, omdat de gietnaden zichtbaar zijn en het oppervlak vaak wat ruwer is. Gietijzer is erg hard en daardoor erg bros. Als het breekt, kijk je tegen een korrelig oppervlak aan. Het motorblok is gemaakt van gietijzer.
Ijzer is gewoon een element dat in de natuur voorkomt. Staal is een legering, waarin ook ijzer aanwezig is. Staal is gemaakt van ijzer en koolstof. Om staal te maken, ben je dus afhankelijk van ijzer en moet het worden gemengd met koolstof en andere elementen.
Gietijzer wordt gebruikt voor alle soorten mechanische onderdelen. De meeste onderdelen worden verkregen door vloeibaar metaal in kiezelhoudende zandvormen te gieten (zie gieten ).
De pan mag absoluut niet vallen, want dan kan deze breken. Ook moet je oppassen voor grote temperatuur verschillen. Dus niet in een keer van heel heet naar heel koud; hierdoor barst het gietijzer. Een gietijzeren pan heeft wel meer onderhoud nodig.
Hoe verwijdert u vlekken op gietijzer? Verwijder kleine of hardnekkige vlekken op gietijzer met een schuurmiddel, zoals Cif. Behandel het gietijzer na met schoon water en droog af met een schone theedoek. Poets met vaseline, dat reinigt en geeft een mooie donkere glans.
Zilver (argentum) is namelijk een edelmetaal en roest bijna niet. Andere edelmetalen zijn goud (aurum) en plantina (platinium). Let op: deze edelmetalen reageren wel met zuurstof en water, maar ze zullen niet snel roesten. Zilver moet je bijvoorbeeld eens in de zoveel tijd even oppoetsen.
Hoe ontstaat roest? In het geval van staal treedt oxidatie op wanneer staal of een ander materiaal met een legering van ijzer, wordt blootgesteld aan zuurstof en water. Na verloop van tijd zullen zuurstof en ijzer zich op atomair niveau gaan hechten. Hierdoor ontstaat een nieuwe verbinding genaamd ijzeroxide.
Staal. Staal is één van de meest gebruikte metaalsoorten en is volop aanwezig op aarde. Het is een veelgebruikt constructiemateriaal en bestaat voornamelijk uit koolstof en ijzer. Er zijn minstens drie staalsoorten te onderscheiden: constructiestaal, machinestaal en gereedschapstaal.
Het is een relatief goedkoop materiaal omdat het makkelijk te gieten en te bewerken is. Nodulair gietijzer heeft goede mechanische eigenschappen denk bijvoorbeeld aan een goede treksterkte.
Schoon gietijzer is vrijwel direct te hergebruiken in de staalproductie. De prijs per kilo is 16 tot 26 eurocent.
Het verwijderen van roest in een gietijzeren pan
Pak staalwol (of schuurpapier) en schrob stevig over de roestige gedeeltes van de pan. Na een tijdje zie je het originele (zilveren) gietijzer tevoorschijn komen. In feite haal je hiermee ook de antiaanbaklaag van je gietijzeren pan eraf.
Ook in duurzaamheid zal een tuinhaard van gietijzer een oplossing zijn. Gietijzer is namelijk erg goed bestand tegen hoge temperaturen. Bij goed onderhoud van deze tuinhaarden kunnen ze zelfs levenslang meegaan.
Gietijzer heeft een aanzienlijk lagere treksterkte dan andere soorten staal. Bovendien is gietijzer niet flexibel en enigszins breekbaar, een beetje te vergelijken met glas maar dan steviger. Terwijl een gesmede vuurkorf bijvoorbeeld netjes meebuigt onder piekbelasting.
Het lassen van gietijzer doe je met speciale nikkel-ijzer laselektroden. Deze typen elektroden behouden hun grote taaiheid waardoor een stevige lasverbinding ontstaat. Door de uitstekende laseigenschappen is het mogelijk om op zeer lage stroom te lassen.
Roest verwijderen met huishoudelijke middelen
Azijn is behoorlijk zuur en die zuren bijten door de roest heen. Limoen en zout. Strooi wat zout over de verroeste delen om het daarna te besprenkelen met limoen- of citroensap. Het ruwe zout en de zuren van de citrusvrucht lossen roest op.
Staal is niet gevoelig voor galvanische corrosie en het materiaal is goed lasbaar. Een thermisch verzinkte mast heeft een onderhoudsvrije levensduur van minimaal 40 jaar. Een goed geconserveerde mast heeft veelal een oneindige levensduur.
Hardnekkig is het gerucht dat roestvrij staal niet magnetisch is. Dit is niet altijd het geval. Er bestaan ook magnetische roestvaste staalsoorten. Of staal roestvast is of niet is afhankelijk van het chroomgehalte en dit beïnvloedt de magnetische eigenschappen van het materiaal op geen enkele wijze.
Aluminium en RVS (roestvast staal) lijken op elkaar en zijn door de regel genomen, allebei niet magnetisch. Hier werkt een magneet als hulpmiddel dus niet. Waar u het onderscheid tussen aluminium en RVS wel aan kunt zien? RVS is zwaarder en vaak donkerder van kleur dan aluminium.
Hoewel een klein beetje roestvorming niet schadelijk is voor de gezondheid, kun je een pan met wat roestplekjes even goed afwassen voor gebruik. Op die manier beperk je de eventuele inname van roest via je eten. Wanneer een pan duidelijk is beschadigd door roestvorming, kun je deze beter niet meer gebruiken.
Verschil tussen roestvrij staal en staal
Staal is een materiaal dat onder andere ijzer en koolstof bevat. Roestvrij staal wordt gemaakt met minimaal 10,5% chroom en maximaal 1,2% koolstof waardoor het staal roestvrij wordt. RVS koppelingen, ook wel roestvaste koppelingen genoemd, zijn corrosiebestendiger dan staal.
Niet geschikt voor zure ingrediënten
De natuurlijke anti-aanbaklaag die een gietijzeren pan na verloop van tijd krijgt is gevoelig voor zure ingrediënten. Zo is de pan minder geschikt voor het maken van bijvoorbeeld tomatensaus. Dit tast de anti-aanbaklaag aan.
De laag in een gietijzeren braadpan is poreus en de piepkleine gaatjes kunnen met olie gevuld worden, waardoor een natuurlijk anti-aanbaklaag ontstaat.
Gietijzeren pannendragers schoonmaken
Voor een grondige reiniging kan je de pannendragers een nachtje in een sopje van warm water en soda laten weken. Dit zorgt ervoor dat vuil en vet loskomt, waardoor je de dragers de volgende ochtend zo schoonveegt.