Sinds de Grondwetsherziening van 1983 staat in artikel 114 van de Grondwet dat de doodstraf niet meer kan worden opgelegd.
De doodstraf werd in zijn geheel (ook in vredestijd) afgeschaft in Nederland in 1983; de laatste terechtstelling in vredestijd was voltrokken in 1860. In België was die laatste burgerexecutie in 1863; daarna werden tot 1950 259 mensen voor oorlogsmisdrijven geëxecuteerd, vooral door de kogel.
Een straf die vroeger gebruikelijk was, werd door deze landen te zwaar gevonden. Landen waar de doodstraf nog wel voorkomt en het vaakst wordt toegepast zijn China, Iran, Saudi-Arabië, Irak en Pakistan. In Europa kent alleen Wit-Rusland nog de doodstraf.
Nederland is het enige land in Europa waar levenslang ook echt levenslang betekent. De levenslange gevangenisstraf werd in 1878 ingevoerd nadat in 1870 de doodstraf werd afgeschaft.
Veruit de wreedste methode van executeren behoorde echter toe aan de oude Perzen. Zij bedachten namelijk de praktijk genaamd 'scaphisme', dat is afgeleid van het Griekse woord voor 'uitgehold'. Bij deze methode werd het slachtoffer vastgebonden in een overdekte boot, waarbij alleen zijn hoofd en ledematen uitstaken.
De Amerikaanse moordenaar Willie Francis (1929-1947) overleeft de elektrische stoel op 3 mei 1946. Hij is dan zeventien jaar. Het voltage is klaarblijkelijk niet hoog genoeg, want de getuigen horen hem schreeuwen: “Take it off!
Een correct uitgevoerde onthoofding waarbij één slag genoeg is, is een snelle en relatief pijnloze manier om te overlijden. Sommige experts schatten dat je binnen een paar seconden het bewustzijn verliest door de snelle bloeddrukverlaging in de hersenen.
De doodstraf kost ongeveer vier keer zo veel als een levenslange gevangenisstraf. De grootste kostenpost is de slopende rechtsgang. De afgelopen jaren is het geregeld voorgekomen dat ter dood veroordeelden onschuldig bleken te zijn. Rechters zijn daardoor zeer huiverig geworden om fouten te maken.
Dit ter vervanging van de doodstraf, die tot die tijd gold. Je zou denken dat men vond dat de doodstraf te heftig was en daarom werd afgeschaft, maar niets is minder waar! Iemand levenslang opsluiten tot de dood erop volgt vond men juist erger dan de doodstraf.
vermoordde heel gezin en krijgt nu gratie. De in 1989 tot een levenslange gevangenisstraf veroordeelde Chinees Loi Wah C. (62) is na dertig jaar weer vrij man.
De zwaarste straf die in Nederland opgelegd kan worden is levenslange gevangenisstraf. Levenslang betekent voor het leven. Aan een levenslang gestrafte kan door de Koning gratie worden verleend. Dit kan tot gevolg hebben dat een veroordeling tot levenslange gevangenisstraf op jaren worden gesteld.
Na de Tweede Wereldoorlog zijn via de bijzondere rechtspleging 152 doodstraffen aan oorlogsmisdadigers opgelegd waarvan 39 ook zijn uitgevoerd. Met de grondwetswijziging van 1983 is de doodstraf in Nederland in alle gevallen bij wet verboden.
De elektrische stoel wordt tegenwoordig in een beperkt aantal Amerikaanse staten gebruikt: In Alabama, South Carolina en Virginia kan de veroordeelde kiezen tussen de stoel en een dodelijke injectie. Ook in Florida kan de veroordeelde kiezen tussen stoel en injectie.
Wit-Rusland is het enige land in Europa dat executies blijft uitvoeren. Rusland heeft een moratorium ingesteld.
Ophanging, vuurpeloton, elektrocutie, onthoofding en dodelijke injectie. Het zijn vijf officiële manieren waarop vandaag de dag mensen worden gedood, met goedkeuring van de regering. Overheden doden mensen voor uiteenlopende misdrijven – soms zelfs voor handelingen die helemaal geen misdaden zijn.
In 32 van de 50 staten wordt de doodstraf nog uitgevoerd. Dodelijke injectie is in alle staten de meestgebruikte methode, al bieden sommige staten ook de optie elektrocutie, gaskamer, ophanging of het vuurpeloton.
Tijdelijke of levenslange gevangenisstraf
Een gevangenisstraf kan tijdelijk zijn (maximaal 30 jaar). Of levenslang. De levenslange gevangenisstraf is de zwaarste straf die Nederland kent.
Doodslag met voorbedachte raad is moord. Sinds de invoering van het Wetboek van Strafrecht staat op doodslag maximaal 15 jaar gevangenisstraf. In 2006 is de maximumduur van de gevangenisstraf voor moord verhoogd van 20 naar 30 jaar, als alternatief voor de levenslange gevangenisstraf.
De maximale gevangenisstraf voor doodslag gaat omhoog van 15 naar 25 jaar. Daarmee komt die straf weer in redelijke verhouding te staan met de maximale gevangenisstraf voor moord (30 jaar), als alternatief voor de levenslange gevangenisstraf.
Sinds 1993 is in Marokko niemand meer geëxecuteerd. De laatste persoon die in Marokko voor het vuurpeloton – de wettelijk vastgelegde executiemethode – stond, was een meervoudige verkrachter. Sindsdien betekent een terdoodveroordeling in Marokko in de praktijk levenslange opsluiting.
Tegenwoordig gebruiken bijna alle staten een dodelijke injectie.Sommige staten staan ook elektrocutie, vergassing, ophanging en een vuurpeloton als executiemethode toe. Tussen 1976 en 2004 werd 82% van de executies voltrokken door middel van een injectie.
Ruim 1500 executies zijn daadwerkelijk voltrokken. 182 gevangenen zaten onschuldig in de dodencel. Dit zijn de verhalen van enkelen van hen. Dit artikel verscheen in de derde editie van National Geographic Magazine 2021.
Maar of die hersenactiviteit – met elektroden te meten als hersengolven – gelijk staat aan bewustzijn, wordt door dezelfde auteurs betwijfeld. Ze stellen dat de hersengolven van onthoofde labratten erg lijken op die van dieren in slaap of coma. En daarom niets merken.
Nederlandse wetenschappers onderzochten via hersenscans wat er gebeurde nadat muizen onthoofd werden en het resultaat was opmerkelijk. Op de scans was nog duidelijke hersenactiviteit te zien, zo duidelijk dat het om 'bewuste' activiteit zou gaan. En dat voor maar liefst vier seconden.
Een rat die onthoofd wordt, is na maximaal vijf seconden diep bewusteloos, zagen de onderzoekers op de EEG-scan. Het dier heeft na „waarschijnlijk” één of twee seconden zijn bewustzijn al verloren. Coenen: „De dood treedt veel later in. Afhankelijk van definitie na een minuut of zelfs na enkele minuten.