Zowel een bit als een bitloze optoming geven een paard geen vervelend gevoel of doen een paard geen pijn als een paard dit object draagt. Er is maar één factor die een negatieve invloed kan hebben op het bit en de bitloze optoming en dat is de ruiterhand. Die trekt, voert er kracht op uit of zet druk.
Een bit is een onderdeel van het paardentuig dat in het gevoelige tandloze deel van de mond van het paard wordt gelegd om het door de berijder aanwijzingen te kunnen geven.
Met een bitloos hoofdstel werk je juist met druk op de neus in plaats van in de mond. Het is een misvatting dat bitloos rijden vriendelijker zou zijn dan met een bit; de inwerking is afhankelijk van de teugeldruk oftewel de manier waarop de ruiter met zijn hand inwerkt.
Gevoelige plek
Een studie van Carol A Saslow wijst uit dat de paarden verrassend gevoelig zijn op de plek waar de kuit van de ruiter ligt. Veel gevoeliger dan de kuit van de ruiter zelf, of zelfs onze vingertopjes. Paarden kunnen reageren op druk die te licht is om als mens waar te nemen.
Een aantal uitkomsten van die onderzoeken: De plaats waar het bit in de paardenmond ligt is heel rijk aan zenuwen en zeer gevoelig. Het bit werkt als een hefboomeffect, een kleine teugelhulp wordt versterkt en komt veel harder aan dan wij denken. Er is eigenlijk geen plaats voor een bit in een paardenmond.
Je kunt dus concluderen dat bitloos rijden de pijn met 87% vermindert. In totaal verbeterden 65 van de 66 paarden aanzienlijk bij bitloze optoming. Dit bewijst dat het bit an sich de hoofdoorzaak is van pijnbeleving bij paarden. Naast het paardenwelzijn, wel zo veilig voor jou, als ruiter.
Het contact op de teugel mag uitsluitend zachtjes en symmetrisch in de mondhoeken van het paard blijven zodat het paard rustig op het bitje kan blijven kauwen (kaken los kan houden) zonder dat het vanuit pijn in de mond in een oncomfortabele positie wordt getrokken.
Gedrag en houdingen: veranderingen in gedrag en houdingen die een paard met pijn aan kan nemen zijn: minder bewegen, rusteloos, het hoofd laten hangen, onrustig, proberen te vluchten, rollen, met een hoef over de grond schrapen of een stijve houding aannemen.
Toch blijkt uit onderzoek dat de paardensport niet zonder leed gepaard gaat. Dwangmiddelen zoals een bit tasten het dierenwelzijn ernstig aan. Al duizenden jaren wordt er om een paard te berijden, gebruik gemaakt van het bit.
De zogenaamde Rollkür, die vooral veel Nederlandse dressuurruiters maar ook springruiters tijdens training gebruiken, is bewezen als dierenmishandeling en in Zwitserland al verboden.
Hele fijne plek waar je bitloos kan paardrijden. In een mooie omgeving, bos, riviertje, heuvellandschap of in de beschutting van een afgesloten ruimte. Plek voor overnachting op de camping of in een yurt, woonwagen of vakantie huisje op de biologische boerderij.
De neusriem moet liggen op of vlak boven de neusinhammen. Hoewel je met de regel 'twee vingers onder het jukbeen' aardig in de goede richting komt, is het toch belangrijk de inhammen naast het neusbot met je vingers te voelen. En het midden van de neusriem op dit begin of er vlak boven te leggen.
Hackamore hoofdstellen hebben een beetje een negatief imago, waarom is dat? Anders dan bij een side pull hoofdstel, heeft een hackamore een hefboom effect, bij tegeldruk komt er druk te staan op de neus, kin en achter de oren. Dit is anders dan bij een side pull, die geeft alleen druk op de neus.
Je kunt zien dat een bit goed past als het bit aan beide zijden van de mond ongeveer 0,5 cm tot 1 cm uitsteekt. Bij een bit met losse ringen (zoals een watertrens) moet er niet te weinig ruimte overgehouden worden aan de zijkanten.
Om te kijken welk formaat bit het best bij jouw paard past probeer je de '2-vingertest'. Leg je wijs- en middelvinger op elkaar en steek deze ter hoogte van het bit in de mond van het paard. Afhankelijk van de druk kan je het volgende aanhouden: Veel druk -> weinig ruimte -> dun mondstuk (14-16mm)
De Bustrens is een vriendelijk bit voor de paardenmond en is heel eenvoudig. Dit bit knijpt niet in de hoeken van de paardenmond tijdens gebruik. De D-trens is vergelijkbaar met de Bustrens. De D-trens heeft een ringverbinding die verder van de paardenlippen is dan andere startersbitten.
Ondanks dat paardrijden zielig is valt het in Nederland allemaal wel mee. Het Nederlands paard heeft een vrij rustig bestaan. Hij hoeft maar een uurtje per dag te werken, de rest van de tijd brengt hij in de weide of op stal door. Er is geen gevaar van roofdieren en voedsel wordt zelfs naar het paard toegebracht.
Paardrijden is net als velen andere sporten fysiek. Je gebruikt je lichaam en stimuleert daarbij niet alleen je motoriek maar ook je lichaamsbeweging en je traint een hoop spiergroepen waaronder je bil- en beenspieren maar ook je core. Wanneer je een uur in stap, draf en galop rijdt verbrand je ongeveer 250 calorieën.
De ene ruiter zal makkelijk kunnen draven en lichtrijden na 1 les, een ander pas na 3 lessen. We laten los dat alles snel moet gaan. Een ieder leert in zijn of haar eigen tempo. Het kan ook zo zijn dat de ene vaardigheid lange tijd nodig heeft om aangeleerd te worden en dat een andere vaardigheid komt 'aanwaaien'.
Paarden bijten om zoveel verschillende redenen: om te spelen, om te domineren of te beschermen, bij spanning, pijn of angst, bij het allogroomen of het liefdesspel, omdat ze koekjes willen, omdat ze je niet leuk vinden, ze iets moeilijk vinden of je te dicht staat, enz.
Als de oren een beetje slap opzij en naar achter staan, is het paard een beetje doezelig. En wanneer de oren plat in de nek staan kun je maar beter oppassen; het paard is dan erg kwaad en neemt snel maatregelen wanneer iets hem niet bevalt. Deze merrie staat te doezelen.
Het echte rijden
Je kunt als ruiter niet meer sjoemelen door te knijpen en te zagen met je handen en je paard daardoor zogenaamd te laten ontspannen, na te geven en te verzamelen.
Bij de betere kaptoom zonder metaal is de neusriem van dubbel gestikt leer. Hierdoor zijn de ringen op de neusriem goed beschermd voor de gevoelige paardenneus en niet voelbaar voor het paard op de gevoelige paardenneus.
Door contact op te nemen met de teugels, kantelen de scharen naar achteren en omhoog. Hierdoor ontstaat een neerwaartse en terugwaartse druk op de neus. De kinriem of kinketting treed in werking en geeft druk op de kingroeve en via de bakstukken komt er druk achter de oren van het paard.