De meeste kwallensoorten die je in Nederland tegenkomt, kunnen geen kwaad. Eigenlijk is alleen de kompaskwal gevaarlijk. Deze kwal heeft bruine V-vormige strepen.
Een steek van de kompaskwal kan bij de mens zeer pijnlijk zijn en leiden tot lichte verwondingen die doen denken aan de striemen van zweepslagen. De steek is echter niet gevaarlijk voor de mens. Als een kwal in aanraking komt met de menselijke huid, worden door de zogenaamde netelcellen kleine naaldjes afgeschoten.
Kompaskwal: Kwal met bruine strepen op het lichaam, spoelt aan vanaf half juli en kan zo voor overlast zorgen. Kan gemeen steken.
Handig om te weten: niet elke kwal steekt. Kompaskwallen, blauwe haarkwallen en de kruiskwallen kunnen voor flink wat overlast zorgen. Die laatste - gelukkig zeldzaam voorkomende soort in Nederland - kan zelfs tot een ziekenhuisbezoek leiden. Maar de meeste kwallen steken niet, die kriebelen hooguit.
De kompaskwal is te herkennen aan de bruine tekening met v-vormige patroontjes, komt voor van mei tot november, en heeft tot twee meter lange tentakels. Een steek leidt tot verwondingen die vergelijkbaar zijn met de striemen van een zweep. Er kunnen blaasjes en een zwelling ontstaan, die na enkele uren verdwijnen.
Komt de kwal in contact met een vijand, dan schieten de netelcellen als een soort harpoen uit de tentakel. Het gif uit die cellen komt in je huid terecht, met jeuk en pijn tot gevolg. In Nederland is de kans dat je een (zeer) giftige kwal tegenkomt gelukkig niet heel groot.
De tentakels van kwallen hebben giftige netelcellen. Wanneer je gestoken wordt, spuit de kwal gif in je bloedbaan. Hierdoor kan je jeuk en pijn voelen. Wanneer je uit het water stapt, drogen de netelcellen uit.
De onderzoeker laat de imposante kwal op het strand liggen zodat andere mensen hem ook kunnen bewonderen. Wie dat wil, kan het dier gewoon oppakken. Deze kwal is ongevaarlijk, volgens Ecomare, het centrum voor wadden en Noordzee. De netelcellen zijn te zwak om door de menselijke huid te dringen.
Kwallen zien er in het water prachtig uit, maar het is beter om niet te dicht in de buurt te komen. Bij een kwallenbeet wordt je niet gebeten door tanden, maar geprikt door een tentakel. En dat kan flink pijn doen.
De oorkwal komt het meeste voor. Dit is een doorzichtige kwal met vier roze of witte ringen. Hij kan je niet steken, omdat hij niet door de huid heen komt. Ook de zeepaddenstoel steekt niet.
Om alvast één misverstand uit de wereld te verhelpen, kwallen bijten niet maar steken met hun tentakels. Dat wordt dan wel een kwallenbeet genoemd. De tentakels van kwallen bevatten netelcellen met gif. Tijdens een kwallenbeet wordt dit gif in de huid van de mens gespoten.
Hongerige kwallen verlammen hun prooi met gif. Met hun tentakels brengen ze het hapje vervolgens naar de mondopening en de maag. In Australië hebben mensen netten gespannen om giftige kubuskwallen tegen te houden. Het gif van die kwallen is dodelijk voor mensen.
Kwallen bijten niet
We noemen het dan wel een kwallenbeet, maar kwallen kunnen helemaal niet bijten. Ze steken. Officieel heet het dus een kwallensteek. De tentakels van een kwal bevatten netelcellen met gif.
Kwallensteken kunnen zowel tijdens het zwemmen als op het strand ontstaan. De meeste kwallen in de Noordzee zijn niet gevaarlijk, maar kunnen wel leiden tot vervelende en hinderlijke klachten. In de Noordzee zijn de meest voorkomende stekende kwallen de haarkwal en de kompaskwal, soms wordt ook de zeewesp gezien.
Het gif van het Portugees oorlogsschip zit in kleine harpoentjes in de tentakels. Als de prooi de tentakels aanraakt, schieten er harpoentjes met gif uit de tentakels. Kleine vissen en andere prooien raken erdoor verlamd en worden opgegeten. Voor mensen is het gif ook gevaarlijk en pijnlijk.
De irukandji is een kleine, glasheldere kwal. Hij wordt maar een paar centimeter lang en leeft in de tropische wateren rond de noordkust van Australië. Dit kwalletje wordt in het algemeen gezien als het giftigste dier ter wereld en in tegenstelling tot andere kwallen heeft de irukandji ook netelcellen op het lichaam.
Een mild ernstige reactie: misselijkheid, kortademigheid, maagklachten, verwarring. Dit komt voor bij kleine kinderen of als de kwal veel gif heeft afgegeven. Een ernstige reactie: flauwvallen, spierkrampen, hoesten, braken en ademhalingsmoeilijkheden.
Kleine visjes kunnen schuilen tussen de tentakels van een kwal en zo overleven. Verder is de kwal een delicatesse voor schildpadden en sommige vissen en eet-ie zelf weer kreeftjes, waardoor de populatie goed blijft. Wist je trouwens dat een kwal nog kan steken als-ie dood is?
Het eeuwige leven
Toch kan de Turritopsis nutricula wel degelijk sterven: de regeneratie werkt namelijk alleen bij volwassen exemplaren. Ziekte of hongerige roofdieren worden jonge kwallen wel fataal, maar er is geen ander dier bekend met deze hoge kans op biologische onsterfelijkheid.
Kwallen kunnen steken omdat ze omdat ze speciale prik-cellen hebben. Die gebruiken ze normaal gesproken om hun eten mee te vangen. Kwallen eten heel kleine beestjes, zoals zeewatervlooien en minivisjes. Die verdoven ze met een stofje uit hun prik-cellen.
Kwal – Oneindig
Ze maken cycli van oud naar weer jong, dit kan oneindig door gaan.
Wat eten kwallen? Kwallen eten vissenlarven en kreeftachtigen. Met de netelcellen die ze op hun tentakels hebben verlammen ze hun prooi, en met hun tentakels brengen ze de prooi naar hun mond.
De netelcellen zijn een soort mini harpoentjes. Zodra je ze aanraakt, schieten ze los. Alle Nederlandse kwallen hebben deze netelcellen anders zouden ze geen kwal (=neteldier) zijn. Wanneer netelcellen met de huid in contact komen, kunnen ze een klein beetje gif in je injecteren.
Op populaire badplaatsen in het buitenland waar veel kwallen voorkomen zijn er speciale netten die de kwallen tegenhouden. Op plekken waar veel (gevaarlijke) kwallen voorkomen is het aan te raden een wetsuit of t-shirt te dragen of een beschermende crème te gebruiken.