Bittergarnituur komt oorspronkelijk uit Nederland en is in de loop der jaren uitgegroeid tot een traditionele lekkernij bij sociale gelegenheden. Het wordt vaak geserveerd in cafés, bars, restaurants en op feestjes.
Een bitterbal werd lang geleden geserveerd bij een glas jenever of wijn, een 'bittertje'. Die drankjes maakten gasten hongerig en dan was zo'n smakelijke bal meer dan welkom. Het is een typisch Nederlandse snack met een ragoutvulling, die je terugvindt op bijna iedere borrelkaart.
Bittergarnituur of borrelgarnituur is een Nederlands borrelhapje bestaand uit een combinatie van gefrituurd vlees. De naam van dit gerecht verwijst naar het feit dat het doorgaans wordt gegeten bij een bittertje of een borrel. Een bittertje is een sterk alcoholisch kruidendrankje.
De bitterbal werd uitgevonden tijdens de tachtigjarige oorlog, de opstand tegen de Spaanse regering. Een Spaanse kok bedacht hem, met tapas in zijn achterhoofd. Maar dan gemaakt met Hollandse ingrediënten die voorhanden waren.
Bitterballen zijn zelf niet bitter. De naam verwijst naar het feit dat ze vroeger gegeten werden als hapje bij een bittertje: een glaasje sterke drank. Er bestaan verschillende soorten bitter(tjes).
Het mag duidelijk zijn dat bitterballen en kroketten niet tot de gezonde voedingsmiddelen behoren. Ze bevatten veel calorieën, vet en zout. Ondertussen is het gehalte aan vitamines, mineralen en spoorelementen – deze bestanddelen heeft het lichaam nodig om te functioneren – erg laag.
De bitterbal heet zo vanwege zijn perfecte aanvulling op 'het bittertje': jenever. Tijdens het drinken van jenever had men regelmatig de behoefte om iets kleins te eten. En het liefst een hapje dat paste bij de smaak van jenever.
De kroket komt waarschijnlijk uit Frankrijk. Daar werd in 1705 een eerste recept neergeschreven in Le cuisinier royal et bourgeois, het kookboek van de kok van Lodewijk XIV. Het is het oudste, bekende recept van de vleeskroket.
De reden dat de bitterbal aan de beurt is, is simpel. Het is een van de populairste snacks van Nederland en staat sinds april dit jaar op de lijst van immaterieel erfgoed. In Nederland worden gemiddeld 300 miljoen bitterballen per jaar geconsumeerd, dat zijn er zo'n 25 per persoon.
De halal bittergarnituur-box van Turgay Albayrak bevat 48 snacks geschikt voor moslims. Maar Turgay hoopt dat ze ook bij niet-moslims in de smaak vallen. Alles in de box is 100 % halal, wat betekent dat het is gemaakt van uitgebloed vlees van een beperkt aantal toegestane dieren volgens islamitische voorschriften.
Ze smaken toch hartig, niet bitter? Het woord bitter in bitterbal verwijst inderdaad niet naar de smaak van de balletjes zelf, maar naar de smaak van het drankje waarbij ze oorspronkelijk geserveerd werden. Dat was namelijk een glaasje jenever of kruidenlikeur.
Met een oneven portie van 5, 7 of 9 bitterballen is het altijd kiezen of delen. En hier geldt het principe: de ogen zijn groter dan de maag. De kans dat je meer bitterballen verkoopt, wordt bij het bestellen per stuk alleen maar groter.
De roots van de kroket liggen in Frankrijk. Het woord 'kroket' komt van het Franse 'croquer', dat knabbelen betekent. In een receptenboek uit 1651 (Le cuisinier royal et bourgeois) van de kok van Lodewijk XIV werd hij al beschreven.
Gevuld met mals varkensvlees en smeuïge ragout. Het perfecte borrelhapje waar jong en oud geen genoeg van krijgt. Een stevige 40% vlees gevulde bitterbal. De zachte vulling combineert perfect met het krokante korstje.
De kroket komt oorspronkelijk uit Frankrijk. In een boekje uit 1705 van Le cuisinier Royal et bourgeois, (eerste druk 1691) dat werd geschreven door François Massialot, de kok van Lodewijk XIV, staat al een recept voor kroketten (croquets).
Democratisch eten
De chique croquet werd in Nederland pas na de Tweede Wereldoorlog een industriële kroket – met een k – in een grotere cilindervorm. Die kroket uit de fabriek heeft wel een idealistische achtergrond. Na de oorlog wilde de Nederlandse overheid ervoor zorgen dat eten voor iedereen altijd betaalbaar was.
De lange krokante geschiedenis
De oudste Nederlandse kroketten dateren van 1830. In de 19e eeuw werd gaar restvlees verwerkt tot een gepaneerde kroket om het vlees langer te kunnen bewaren. In deze tijd was het een chic tussengerecht, maar in de tweede wereldoorlog evolueerde de kroket tot een echte snack.
De eerste bitterbal (danken we aan de Spanjaarden)
Zij frituurden balvormige hapjes met een korst van oud brood waar ze ragout in stopten. In de eeuwen die volgden werd de bitterbal vervolmaakt. Waarschijnlijk was de bitterbal er dus eerder dan de kroket.
Kies uit de ontelbare soorten heerlijke mosterd, gewoon die u goed vindt passen bij een bitterbal. Van Zaanse en Limburgse tot Dijon en Engelse en van Groningse tot Beierse, voor iedereen is er een mosterd die de smaakpapillen zal bekoren.
Bitterballen lijken veel op een kroket maar de bereidingstijd van een bitterbal is net wat korter: zo'n 6 á 7 minuten op 200 ºC. Als je het mandje vol doet, kun je de bitterballen halverwege voorzichtig omscheppen en heb je een paar minuten extra nodig zodat alle bitterballen goed gaar worden.
Albert Heijn heeft huismerk ovenkroketten welke erg goed uit de Airfryer test komen. Die van Jumbo staan ook zeker in de top 5 en van Dobben heeft nu ook een speciale Airfryer kroket. Laatsgenoemde is een kroket met een robuustere vulling voor de echte liefhebber.
Kan ik Kwekkeboom Oven & Airfryer artikelen ook in de magnetron of frituurpan bereiden? Nee, Kwekkeboom Oven & Airfryer producten kunnen alleen in de oven of Airfryer worden bereid.
Een bitterbal is een klein, rond vleeskroketje. Een eierbal is een grote bitterbal met een gekookt ei in het midden. Een garnaalkroket is een kroket die als vulling bechamelsaus en garnalen heeft, soms ook met bijkomend visbouillon voor een extra uitgesproken smaak.