Moet ik verplicht overwerken? In de Arbeidstijdenwet (ATW) is niets afgesproken over overwerken. Er staan alleen regels over de maximale arbeidstijd per dag in de ATW. In je cao, bedrijfsreglement, werktijdregeling of arbeidsovereenkomst kunnen wel afspraken staan over verplicht overwerk.
Overwerken is niet verplicht
In de wet staat niets over overwerk. Maar je werkgever kan en mag verwachten dat je soms overwerkt. We raden dus aan overwerk niet meteen te weigeren. Je werkgever laat je vast ook wel eens wat eerder naar huis gaan om een persoonlijke reden.
De ATW schrijft voor dat een werkweek eigenlijk niet langer mag zijn dan 60 uur en een dienst niet langer mag zijn dan 12 uur achter elkaar. Van overwerk is sprake wanneer je incidenteel meer uren werkt dan in je arbeidscontract is afgesproken.
Overuren vallen onder de wettelijke maximale tijd die uw werknemer voor u mag werken. Dat is 12 uur per dag of 60 uur per week. In de wet staat niet hoeveel extra loon uw werknemer moet krijgen voor overwerk.
De wens van de klant staat centraal en alles wordt gedaan om deze ook tevreden te houden. Dit heeft als logisch gevolg dat werknemers van een bedrijf harder en flexibeler moeten werken, om aan al deze productie-eisen te voldoen. Dit betekent dat overwerken tegenwoordig iets is wat als 'normaal' wordt gezien.
De werkgever heeft, volgens de wet, een 'instructiebevoegdheid'. Dat is ook logisch: zou een werkgever zijn medewerkers niets mogen verplichten, dan heeft hij niets aan zijn werknemers. Die blijven dan thuis, omdat het niet mogelijk is om ze te verplichten op het werk te verschijnen.
Nee, verplichten kan een werkgever niet.
Er is sprake van overwerk als je werknemer meer uren werkt dan is afgesproken. Als je werknemer bijvoorbeeld een contract heeft voor 40 uur per week en hij 48 uur werkt, dan heeft hij 8 uur overgewerkt.
Het komt soms voor dat je moet overwerken. Dat is werk dat je doet buiten de uren die je met je werkgever hebt afgesproken. Bijvoorbeeld als het heel druk is, of als er collega's ziek zijn. Je werkgever moet een goede reden hebben om je te vragen over te werken.
Je werkgever kan jouw overuren omzetten in vrije tijd. Dat kan een-op-een (één uur overwerken is één uur vrij), maar ook met toeslag (één uur overwerken is anderhalf uur vrij). Meestal geeft je cao aan binnen welke periode je deze vrije uren moet opnemen.
Bijvoorbeeld: voor de eerste vijf overuren per maand geldt het gewone uurloon; voor uren die meer gewerkt worden, geldt een toeslag van 25 procent (in totaal dus 125 procent van je gewone uurloon).
Hoe lang en hoe vaak pauze
Als u langer dan 5,5 uur werkt, heeft u volgens de wet recht op minimaal 30 minuten pauze. U mag de pauze splitsen in 2 keer een kwartier. Als u langer dan 10 uur werkt, heeft u volgens de wet recht op 45 minuten pauze. De pauze mag u splitsen in meer pauzes van minimaal een kwartier.
Dus als een werknemer een contract voor 28 uur heeft in een organisatie waar 40 uur een fulltime baan is, werkt de werknemer dus niet over als hij één week 36 uur maakt. Die acht extra uren zijn dan meeruren. Pas als de werknemer meer dan 40 uur in een week werkt, zijn de uren die bovenop de 40 uur komen 'overuren'.
Je bent niet verplicht om in het weekend te werken. Behalve als je dit vooraf met je werkgever hebt afgesproken. Werk je wel in het weekend, dan heb je ieder jaar recht op tenminste 13 vrije zondagen. Je mag in ieder geval weigeren om meer dan 40 zondagen te werken.
Uw werkgever mag u alleen ontslaan als hij daarvoor een goede reden (redelijke grond) heeft. Dit staat in het ontslagrecht. In veel gevallen moet uw werkgever wel eerst proberen u te herplaatsen.
Overuren worden niet zwaarder belast
Het is een algemene veronderstelling dat je meer belasting betaalt over de overuren die je werkt. Dit is niet het geval, want de overuren vallen in dezelfde belastingschijf als het normale salaris.
In 2022 kunnen werknemers uit de privésector 120 bijkomende vrijwillige overuren presteren onder de noemer 'relance-uren'. Opgeteld bij het al bestaande basiscontingent van 100 vrijwillige overuren, bedraagt het plafond in 2022 dus 220 uur.
Van meerwerk is meestal sprake als een parttime werknemer meer dan zijn contracturen werkt, maar niet meer dan de fulltime arbeidsduur die in de organisatie geldt. Overwerk is in principe dat die fulltime arbeidsduur wordt overschreden.
Regels over pauzes
Duurt een dienst 10 uur of meer, dan moet je de werknemer drie pauzes van minimaal 15 minuten geven (of één pauze van 45 minuten). In cao's mag overigens van deze pauzeregeling worden afgeweken. Check daarom altijd wat er in de cao voor jouw bedrijfstak staat.
Wanneer doorbetalen? Pauzes van 15 minuten of langer hoef je niet door te betalen. Een pauze van minder dan 15 minuten is geen pauze en komt voor rekening van de werkgever.
De wet regelt niets over overwerk. Kijk daarom of in uw contract of cao afspraken staan over overwerk. Meestal is af en toe overwerken verplicht. U kunt het overwerk dan niet weigeren.
De werkgever kan in principe geen verlofdagen opleggen aan zijn werknemers, omdat er altijd een akkoord nodig is tussen beide partijen. Sommige bedrijven hebben echter een periode van collectieve sluiting die aan iedereen wordt opgelegd. "Werknemers moeten dan verplicht vakantie nemen in die periode.
Volgens de wet is het de werkgever niet toegestaan te vragen naar medische klachten, symptomen of naar de aard of oorzaak van de ziekte. Griep, migraine, nekklachten, een blaasontsteking, een burn-out of iets anders ergs. Mensen worden helaas ziek.