Het niveau van de staatsschuld blijft volgend jaar naar verwachting relatief gunstig. De Nederlandse overheidsschuld (verderop staatsschuld)25 bedraagt naar verwachting in 2022 49,8% bbp en komt in 2023 uit op 49,5% bbp, wat neerkomt op circa 500 miljard euro (zie figuur 1.2.1).
Koploper is op dit moment de Verenigde Staten, met een staatsschuld van 30,5 biljoen euro, en dat is 122,1% procent van het Amerikaanse BBP. Tweede staat China, met 14,75 biljoen en 81,1 procent van het BBP.
Een top van 68,9 procent werd bereikt in 2015. Daarna zette een daling in. Tijdens de coronaperiode nam de schuld kortstondig toe met meer dan 6 procentpunt van het bbp, tot ruim 55 procent van het bbp. Halverwege 2023 lag de schuldquote met 46,9 procent ruim 8 procentpunt daaronder.
Nederland is een van de acht eurolanden die een staatsschuld onder de 60 procent hebben.
Met een schuldquote van circa 49,5% bbp in 2023 is de Nederlandse staatsschuld in vergelij- king met andere eurozone landen laag. Dit zal volgens de huidige vooruitzichten de komende jaren zo blijven.
Griekenland had in het derde kwartaal relatief de hoogste staatsschuld. Het totaal aan Griekse schulden is twee keer zo hoog als het bbp. Italië staat met een staatsschuld van 155,3 procent op een tweede plaats, gevolgd door Portugal met schulden die 130,5 procent van het bbp bedragen.
San Marino - EU monitor.
Eenvoudiger gezegd: het bbp is de omvang van de economie. Volgens het SGP mogen landen: een maximaal begrotingstekort hebben van 3% van het bbp; een maximale overheidsschuld hebben van 60% van het bbp (de schuldquote).
Het meeste geld gaat naar zorg, onderwijs en sociale zekerheid (uitkeringen). De inkomsten van het Rijk zijn € 402,9 miljard. Die inkomsten bestaan uit de belastingen en premies die mensen en bedrijven betalen. Het kabinet neemt in 2024 maatregelen om de koopkracht van mensen te verbeteren.
Als de overheidsuitgaven hoger zijn dan de belastinginkomsten heeft de overheid een begrotingstekort. In dit geval zal de overheid moeten lenen om de overheidsuitgaven te kunnen bekostigen. Alleen de belastinginkomsten zullen in dit geval niet genoeg zijn. Als de overheid geld leent kan er een staatsschuld ontstaan.
De lidstaten van de Europese Unie hebben zich verplicht om het overheidstekort en de overheidsschuld niet te hoog te laten oplopen. Het tekort mag niet groter zijn dan 3 procent van het bruto binnenlands product (bbp), de schuld mag niet hoger zijn dan 60 procent van het bbp.
De Miljoenennota 2024 is de begroting voor volgend jaar. De uitgaven in 2024 zijn naar verwachting ruim € 430 miljard, de inkomsten ruim € 402 miljard. Het begrotingstekort komt naar verwachting in 2024 uit op 2,9% van het bruto binnenlands product (bbp). De staatsschuld komt uit op 47,3% van het bbp in 2024.
Door belastingen te innen, 'leent' de overheid dus van haar eigen bevolking.Daarnaast kopen bijvoorbeeld banken en pensioenfondsen staatsobligaties . Zij lenen geld uit aan de overheid, die op haar beurt de afspraak aangaat dat bedrag binnen een bepaalde tijd met een rentepercentage terug te betalen.
Nee, er zijn geen landen zonder staatsschuld. Want dat zou betekenen dat een land helemaal niets zou hebben geleend. Noch bij banken, particulieren, bedrijven of organisaties, noch bij andere staten. Elk land kent wel staatsobligaties.
De overheidsschuld viel lager uit dan de afgelopen jaren. De staatsschuld was in 2022 € 480,1 miljard (51% van het bbp). In 2021 was dit 52,1 %. Deze daling is onder andere een indirect gevolg van de hoge inflatie.
Overheidsschuld duikt eind derde kwartaal onder 50 procent van het bbp. Ondanks het overschot van 7 miljard euro over de eerste drie kwartalen, nam de schuld van de overheid in 2022 toe. De schuld kwam eind september uit op 451 miljard euro, 2 miljard euro meer dan aan het begin van het jaar.
Het Agentschap van de Generale Thesaurie is verantwoordelijk voor de financiering en het beheer van de Nederlands staatsschuld, voor het beleid en de uitvoering van het schatkistbankieren en voor het betalingsverkeer van het Rijk. Het Agentschap bundelt de interne en externe treasury-functie van het Rijk.
Belastingen en sociale premies vormen ongeveer 90 procent van de totale overheidsinkomsten en zijn hiermee verreweg de belangrijkste inkomstenbron. Onder impuls van de economische groei van 4,3 procent waren dit dan ook de grootste aanjagers van de stijgende overheidsinkomsten.
Tussen 1990 en 2022 is de Amerikaanse staatsschuld gestegen met 889% van 3,2 biljoen naar 32 biljoen dollar. Het Amerikaanse BBP is in dezelfde tijd met 113% gestegen van 9,7 biljoen naar 20 biljoen dollar.
De staatsschuld van China
Op het moment van schrijven is de continu stijgende staatsschuld van China ongeveer 14,8 biljoen dollar. Omgerekend is dat afgerond 13,9 biljoen euro. Volledig uitgeschreven kom je dan op het duizelingwekkende getal 13.900.000.000.000.
Wat zijn de gevolgen van een hoge staatsschuld? Voor de overheid is het belangrijkste gevolg dat toekomstige economische klappen moeilijker op te vangen zijn, doordat er minder ruimte is om geld te lenen.Daarnaast bestaat het risico dat de rente stijgt, zegt Beetsma.
De basisregels blijven hetzelfde: het begrotingstekort mag niet hoger zijn dan drie procent van het bruto binnenlands product en de maximaal toegestane staatsschuld bedraagt 60 procent.
Volgens de laatste cijfers van S&aP Global, een beursgenoteerd bedrijf dat financiële informatie en analyses levert, is de staatsschuld van alle landen samengeteld gelijk aan 102 procent van het globale bbp. En als we Statista als maatstaf nemen, is het huidige bbp van de hele wereld ongeveer 100 biljoen dollar.