Suïcidaal gedrag (gedachten, pogingen en daadwerkelijke zelfmoorden) vormen een belangrijk probleem voor de volksgezondheid en de samenleving in België. In 2018 had 4,3% van de bevolking de afgelopen 12 maanden zelfmoord overwogen, en 0,2% had effectief geprobeerd zelfmoord te plegen.
In absolute aantallen zijn er meer dan 1.800 zelfmoorden per jaar in Nederland. 8,3% van de volwassenen heeft ooit aan zelfmoord gedacht. 2,2% van de volwassenen heeft ooit een zelfmoordpoging gedaan. Het aantal zelfmoordpogingen per jaar is niet exact bekend, maar wordt geschat op 94.000.
1 859 zelfdodingen in 2021, 36 meer dan in 2020.
In 2015 overleden in Vlaanderen 1.051 personen door suïcide. Dit komt neer op bijna 3 zelfdodingen per dag. In vergelijking met 2014 overleden in 2015 2 procent minder mensen door zelfdoding. Er waren in 2016 naar schatting 10.360 pogingen tot zelfdoding, wat neerkomt op gemiddeld 28 suïcidepogingen per dag.
Sinds 2018 besloten jaarlijks tussen de 1800 en 1900 mensen een einde te maken aan hun leven. Dat komt neer op ongeveer 5 zelfdodingen per dag.
In 2019 werden in België 1.728 zelfdodingen geregistreerd. Er waren meer zelfdodingen bij mannen (1.265) dan bij vrouwen (463). Het hoogste aantal zelfdodingen deed zich voor in de leeftijdsgroepen van 45-64 jaar.
Volgens onderzoek van de American Society for Suicide Prevention vindt er ook veel zelfmoord plaats onder dokters. In verhouding met andere beroepen plegen (vrouwelijke) artsen maar liefst 250 tot 400% vaker zelfmoord.
Tumoren zijn de belangrijkste doodsoorzaak in België in 2019. Statbel, het Belgische statistiekbureau, publiceert vandaag de doodsoorzaken voor 2019. In 2019 vormden tumoren (kwaadaardig, goedaardig of onzeker) met 25,5% van de gevallen de eerste doodsoorzaak in België, vóór hart-en vaatziekten (25,1%).
Meer dan de helft van de zelfdodingen vindt plaats op middelbare leeftijd (40 tot 70 jaar). In 2020 overleden 989 mensen tussen de 40 en 70 jaar door zelfdoding. In vergelijking met 2019 waren er in 2020 meer zelfdodingen onder ouderen van 70+.
Het land op dat op nummer 1 staat is Litouwen met 34,1. Het land met het laagste zelfmoordcijfer per 100.000 inwoners, is Haïti, met 0 zelfmoorden in 2005.
Veel zelfdodingen in januari
De meeste zelfdodingen vallen dus niet in de sombere herfstmaanden, maar juist in januari en de aangenaam zachte lentemaanden. In januari is een duidelijk patroon zichtbaar. De eerste week van die maand telt de meeste zelfdodingen: gemiddeld vijf per dag.
Een zelfdoding kost de maatschappij 2,8 miljoen euro, 113 wil meer aandacht voor preventie. 2,8 miljoen euro. Zoveel kost het de maatschappij als één persoon in ons land zelfmoord pleegt. Zelfmoordpreventielijn 113 liet dat uitrekenen.
Zoals we hierboven al uitlegden, is (een poging tot) zelfdoding in Nederland, België en Suriname niet strafbaar. Hierop zijn wel enkele uitzonderingen. Een zelfmoordpoging is strafbaar als je hiermee niet alleen je eigen leven, maar ook dat van anderen in gevaar brengt.
Zeeland is de provincie met relatief de meeste zelfdodingen.
In 2021 pleegden 56 kinderen en jongeren tot 20 jaar zelfdoding. Dat is een daling ten opzichte van 2020, toen het 62 kinderen en jongeren waren. Omgerekend ging het in 2021 om 2,8 zelfdodingen per honderdduizend kinderen en jongeren tot 20 jaar.
In 2017 overleden 1304 mannen aan zelfmoord, tegenover 613 vrouwen, zo meldt 113 Zelfmoordpreventie. Dit zijn dus in totaal 1917 sterfgevallen door zelfmoord, of vijf mensen per dag. Opvallend is dat vrouwen vaker zelfmoordpogingen ondernemen, maar dat mannen een hogere kans van slaging hebben.
"Zelfmoord is erfelijk"
Aangeleerd gedrag is echter niet hetzelfde als erfelijk bepaald gedrag. Er bestaat geen specifiek zelfmoord-gen. Het is wel zo dat enkele belangrijke risicofactoren (bv.: biologische risicofactoren, depressie, alcoholmisbruik) voor een stuk erfelijk bepaald kunnen zijn.
Bij parasuïcidaal gedrag onderneemt de jongere een poging tot het beëindigen van het leven, door middel van het innemen van middelen of het ondernemen van een levensbe- dreigende actie. Bij zelfbeschadiging brengt de jongere schade toe aan het lijf zonder de intentie dood te gaan.
Dementie doodsoorzaak nummer 1 bij vrouwen in Nederland.
Wereldwijd sterven jaarlijks meer dan 8 miljoen mensen aan tabakgerelateerde aandoeningen. Elk jaar zijn er in België 14.000 vroegtijdige overlijdens te wijten aan roken. Dat zijn er bijna 40 per dag.
Hart- en vaatziekten zijn wereldwijd de meest voorkomende doodsoorzaak, volgens de IHME Global Burden of Disease Study 2017 (IHME). De op één na grootste oorzaak is kanker. Het merendeel van de landen in deze studie schat het percentage mensen die jaarlijks sterven aan hart- en vaatziekten lager in.
30 tot 55 procent van de kans dat iemand zelfmoord pleegt is erfelijk. Daarnaast is er ook geen direct verband tussen zelfdoding en een mentale ziekte, zoals depressie of schizofrenie.
Volgens 113 Zelfmoordpreventie staan de agrariërs in de top 10 van beroepen met relatief de meeste suïcides. Recente cijfers ontbreken, maar tussen 2013 en 2016 steeg het aantal van 12,5 naar 17,4 per 100.000 boeren. Dat is een stuk hoger dan het landelijk gemiddelde van 10,6 per 100.000 inwoners.
Hoewel vrouwen vaker een zelfmoordpoging doen, sterven meer mannen door zelfdoding. Hoe komt dat? Wereldwijd beroven bijna 800.000 mensen zichzelf elk jaar van het leven.