Volgens het CBS telde Nederland in 2020 36.000 daklozen, in 2018 zelfs 39.000, ten opzichte van 18.000 in 2009.
Het CBS publiceert jaarlijks een schatting van de omvang van de populatie feitelijk daklozen in Nederland. Daaronder worden verstaan mensen die slapen op straat, in portieken, gebruikmaken van laagdrempelige opvang, of incidenteel van opvang bij vrienden of familie. Op 1 januari 2021 ging het om 32.000 mensen.
Kleiner deel van dakloze mensen tussen 18 en 27 jaar
Begin 2020 was dat 23 procent, op 1 januari 2016 nog 35 procent. Het aandeel 27- tot 50-jarige daklozen is toegenomen van 49 procent (2016) tot 62 procent (2021). Het percentage dakloze mensen tussen 50 en 65 jaar is eveneens licht gestegen.
Op 1 januari van dit jaar waren 32.000 Nederlanders van 18 tot 65 jaar dakloos, terwijl er in 2020 nog ruim 36.000 daklozen waren. Zij sliepen op straat, bij de daklozenopvang of bij familie of vrienden.
Zo'n 84% is man, en 37% verblijft in een van de vier grootste gemeenten (Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht). Meer dan de helft van alle daklozen in Nederland heeft een niet-westerse achtergrond.
Mensen worden dakloos door 'een opeenstapeling van crisissen, onfortuinlijke keuzes en domme pech'. Dit noemt Van Doorn het 'Mattheus-effect', naar Mattheus 13, vers 12: 'Want wie heeft, hem zal gegeven worden en hij zal overvloedig hebben; maar wie niet heeft, ook wat hij heeft, zal hem ontnomen worden.
Dakloze mannen overlijden volgens het onderzoek gemiddeld rond de leeftijd van 47 jaar, vrouwen zelfs op hun 43ste. Dit staat in sterk constrast met de levensverwachting van de gemiddelde westerling, die rond 77 jaar ligt.
Gebrek aan huisvesting wordt op dit moment gezien als de grootste veroorzaker van dakloosheid. Eenmaal dakloos stapelen problemen zich snel verder op. Schulden nemen toe en alle aandacht van de dakloze gaat dagelijks uit naar overleven en het vinden van een verblijf- en slaapplek.
Behalve Oost-Groningen, kampen ook de Achterhoek en Zeeland met ernstige krimp. In die laatste provincie trekken naar verwachting tot 2025 zo'n 88.000 mensen weg en er komen er nauwelijks bij. Vooral hoogopgeleide jongeren vertrekken.
Nog nooit in de geschiedenis waren er zoveel ontheemden op de wereld als op dit moment. Maar liefst 41,3 miljoen personen hadden eind vorig jaar geen eigen huis, blijkt uit een nieuw rapport van het Internal Displacement Monitoring Centre (IDMC). Natuurrampen, conflicten en gewelddaden zijn de grootste oorzaken.
Alleen met adres een bijstandsuitkering
Alleen met een tijdelijk briefadres kunt u zonder woonadres toch recht op bijstand hebben. Als u geen briefadres krijgt, moet u zich eerst inschrijven in de Basisregistratie Personen (BRP). Pas daarna kunt u een uitkering aanvragen.
Heeft u geen huis of dreigt u dakloos te worden? Dan kunt u terecht bij de maatschappelijke opvang voor een tijdelijke verblijfplek. Deze opvang biedt ook zorg, begeleiding en praktische hulp.
Sinds 1977 zijn er geen straffen meer opgelegd aan bedelaars en landlopers.
“Het is verboden om de weg langer dan 24 uur als slaapplaats te gebruiken en verder op of aan de weg een woonwagen, kampeerwagen, caravan, magazijnwagen, keetwagen, tent, aanhangwagen of auto als slaapplaats te gebruiken of daarin te overnachten dan wel gelegenheid daartoe te bieden.”
Ben je dakloos en je zoekt een plek voor één nacht en kun je nergens slapen, dan kun je terecht bij de Nachtopvang van Humanitas Onder Dak. Hier wordt een veilige slaapplaats geboden, is er de mogelijkheid om te douchen en kleding te wassen.
Dakloos zijn is niet simpelweg het ontbreken van een dak boven je hoofd, maar het wegvallen van een sociaal vangnet en waardigheid. 'Het is heel vernederend om aan te kloppen bij het Leger des Heils en te vragen: “Mag ik misschien hier slapen vannacht?” Dat is heel diep vernederend.
Dak- en thuisloze jongeren hebben grote behoefte aan meer stabiliteit en continuïteit in de hulp en ondersteuning die ze ontvangen. Zoals vaste hulpverleners en netwerk waar de jongere op terug kan vallen. Langdurige ondersteuning is nodig, ook als de jongeren niet langer dakloos zijn.
U bent dakloos als u geen vaste woonplaats of verblijfplaats heeft. U heeft dan geen adres om te wonen of te logeren. En u staat ook niet met een adres ingeschreven in het bevolkingsregister. U bent thuisloos als u steeds wisselt van onderdak of woonplaats.
1. New York City, New York. Van de 89.503 daklozen in New York woont bijna 90 procent in New York City.
Een meerderheid van de geïnterviewden vindt het betalen van een eigen bijdrage voor de nachtopvang 'redelijk', 'gewenst', 'normaal' of 'logisch' voor daklozen met een inkomen. Het tarief van €5,- en €7,50 wordt als acceptabel beschouwd in vergelijking met de uitkering die daklozen ontvangen.
Ook steeds meer Nederlanders met een baan lukt het niet om een betaalbare woning te vinden, en eindigen op straat. Hoe is dat mogelijk, in een klein en rijk land als Nederland? De snel groeiende dakloosheid is het resultaat van decennialang overheidsbeleid, zegt stadsgeograaf Cody Hochstenbach.
Volgens de wet hebt u alleen recht op een bijstandsuitkering als u ergens ingeschreven staat. Alleen een postadres regelen bij vrienden of familie is dus niet voldoende: u woont dan immers niet op dat adres.
Een groeiende groep mensen zonder grote hulpvragen raakt dak- en thuisloos in Nederland. Hierbij gaat het om spoedzoekers die door een levensgebeurtenis hun woonplek verliezen en er niet in slagen om nieuwe, eigen huisvesting te vinden – ook wel aangeduid met de term economisch daklozen.
De nachtopvang biedt kosteloos een veilig bed aan aan mensen die toegeleid zijn door een erkende hulpverleningsorganisatie en die nergens anders de nacht kunnen doorbrengen; noch in hun eigen netwerk, noch bij andere opvanginitiatieven en woonvormen. Het is een laagdrempelige, maar tijdelijke oplossing.