Sinds 1880 is de temperatuur op aarde ongeveer 0,85 °C gestegen. Dat lijkt misschien niet veel, maar wetenschappers hebben berekend dat als de temperatuur op aarde meer dan 1,5 °C stijgt, dat grote gevolgen heeft voor de mens en voor onze leefomgeving.
Het Klimaatdashboard van het KNMI laat zien dat de gemiddelde temperatuur in ons land sinds 1901 met 2,3 °C is gestegen. Ook laat het dashboard zien dat 'de normaal' steeds verder omhoog schuift. De normaal is het dertigjarig gemiddelde.
De verwachte temperatuurstijging tussen 1981-2010 en 2050 is 1,0 tot 2,3 °C. De temperatuurstijging voor Breda, Tilburg en 's Hertogenbosch heeft in Nederland een gemiddelde waarde.
De jaargemiddelde temperatuur in Nederland is sinds 1907 met 2,3 °C toegenomen. De zomer is het sterkst opgewarmd, gevolgd door de herfst. Volgens het IPCC is de wereldgemiddelde temperatuur over de periode 1907-2020 met circa 1,1 °C gestegen.
Volgens officiële metingen van de World Meteorological Organization (WMO) is Death Valley in Californië de heetste plek ter wereld. Daar werd op 10 juli 1913 een temperatuur gemeten van 56,7 graden Celsius. En dat is officieel de heetste luchttemperatuur ooit gemeten.
De laagste temperatuur die we ooit op aarde hebben gemeten is 89,2 graden Celsius onder nul. Dus -89,2°C. Dat was bij het Vostok Station, een Russisch onderzoekstation op Antarctica.
Enorme temperatuur
De 'absolute hitte' zoals Planck die voorstelt is een gigantisch hoge temperatuur. Dat kun je moeilijk vergelijken met een warme zomerdag: De Planck-temperatuur is 1.41 x 10(^32), ofwel 141.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000 graden Celsius.
Nederland: 40,7°C op 25 juli 2019 op Vliegbasis Gilze-Rijen.
Record hoogste temperatuur
De hoogste temperatuur in Nederland sinds het begin van de metingen is 40.7°C op 25 juli 2019 in het Noord-Brabantse Gilze-Rijen. In de zomer van 2019 kwam voor het eerst in Nederland de temperatuur boven de 40°C.
De hoogste temperatuur die een mens kan verdragen varieert van 40 tot 45 graden (104 tot 113 Fahrenheit).
In Death Valley in de VS is het ruim 53 graden. De hoogste temperatuur ooit gemeten op aarde was 56,67 graden Celsius in juli 1913 in Furnace Creek bij Death Valley (in de Amerikaanse staat Californië), zegt Randy Ceverny van de World Meteorological Organization, het weerinstituut dat wereldwijd alle cijfers bijhoudt.
Maandag 3 juli was wereldwijd de warmste dag die ooit is gemeten. Dat komt naar voren uit gegevens van de Amerikaanse National Centers for Environmental Prediction (NCEP), die sinds 1979 de cijfers bijhoudt. De gemiddelde wereldwijde temperatuur was volgens cijfers van de NCEP ruim 17 graden Celsius.
' In de temperaturen zien weer- en klimaatvorsers dat patroon ook. Wereldwijd gezien was de zomer van 2023 met afstand de warmste zomer ooit op aarde gemeten, maakte het Europese klimaatcentrum Copernicus woensdag bekend. In Europa komt de zomer op plek vijf, na 2022, 2021, 2010 en 2003.
Op 26 januari 1942 kwam het kwik in De Bilt niet hoger dan min 11,2 graden en de nacht die volgde koelde het af tot min 24,8 graden, de laagste standen ooit op het hoofdstation van het KNMI gemeten. Op 27 januari 1942 registreerde Winterswijk min 27,4 graden, de laagste temperatuur van de eeuw in ons land.
Het zomergemiddelde bedraagt in ons land 17,3 graden, in De Bilt 17,5 graden gemiddeld over 1991-2020. De uitersten gemiddelden van de laatste ruim honderd jaar lagen in De Bilt tussen 14,1 (1907) en 18,9 (2018). De zomers zijn tegenwoordig warmer. Tussen 1941 en 1970 lag het gemiddelde in De Bilt 0,7 graden lager.
Op 25 juli 2019 schoot het temperatuurrecord in Nederland in één keer van 38,6 ℃ (Warnsveld, 23 augustus 1944) naar ruim boven de 40 graden (gemeten op meerdere meetpunten, met een maximum van 40,7 ℃ in Gilze-Rijen). Het 75 jaar oude record werd die dag verpletterd met meer dan twee graden.
In het extreemste scenario kunnen er dagen van 50 graden voorkomen in Nederland en nog angstaanjagender: de zeespiegel kan rond het jaar 2300 met 17 meter stijgen. Dat kan gebeuren als de hele doomsday-gletsjer - de Thwaites-gletsjer officieel - in de oceaan stort en smelt.
Een opmerkelijk gegeven is dat op 25 juli een nog veel hogere waarde werd gemeten. Op het KNMI station van vliegveld Deelen schoot de temperatuur op anderhalve meter, maar ook op 10 centimeter, als een raket omhoog in zeer korte tijd. Uiteindelijk gaf de thermometer 42,9 graden aan!
Met een gemiddelde temperatuur van 18,4 °C tegen 17,5 °C normaal komt de zomer van 2023 in de top-10 van warmste zomers sinds 1901.
In de weeroverzichten houden we voor landelijk gemiddeld daarom altijd de automatische weerstations aan. Vooralsnog geeft ook P13 een neerslagrecord aan. Het natste jaar tot nu toe was 1998.
Januari, de tweede maand van de meteorologische winter, is gemiddeld gezien de koudste maand van het jaar. De maandgemiddelden van de maximumtemperatuur liggen, naargelang van de plaats, tussen 0 en 6°C en die van de minimumtemperatuur tussen –5 en 1°C.
In het weekend is het eerst nog koud winterweer met maxima rond 3 graden en in de nachten op uitgebreide schaal vorst. Zondag steekt een stevige wind uit het zuidwesten tot zuiden op en kan het kwik in de loop van de middag oplopen naar 5 tot 7 graden.
Een temperatuur van 30 graden voelt bij 50 procent luchtvochtigheid aan als 31 graden, bij 80 procent als 38 graden en bij 100 procent zelfs als 44 graden. Gevoelstemperaturen boven 55 graden zijn levensgevaarlijk omdat het lichaam zijn warmte maar moeilijk meer kwijt kan. Dat leidt tot oververhitting.
Bij -40 °C kan een mens drie minuten zonder kleren buiten lopen zonder dat het gevolgen heeft. Maar blote huid die wordt blootgesteld aan extreme kou onder -60 °C bevriest meteen, en dan sterven de cellen af. Wie naakt naar buiten gaat bij die temperatuur, zal vrijwel direct sterven.
Algemene regels voor kantoren
Voor intensief lichamelijk inspannend werk geldt een maximum van 26˚C. Mits er een duidelijk voelbare luchtstroom is. Zonder voelbare luchtstroom mag het niet warmer zijn dan 25˚C. Voor zeer lichamelijk inspannend werk geldt een maximum van 25˚C.