Psychologische veiligheid is een randvoorwaarden voor teamleden om sociale risico's te durven nemen. Als je je kwetsbaar op durft te stellen, durf je namelijk fouten te maken, een afwijkende mening te ventileren, om hulp te vragen en afwijkend gedrag te vertonen. Dit gedrag is de basis voor groei.
Psychologische veiligheid betekent net dat medewerkers goed kunnen inschatten wat hun input bijbrengt in een team en welke reacties ze kunnen verwachten. Een psychologisch veilige omgeving is er een met meer zekerheid over hoe interacties zullen verlopen, of het nu gaat om positieve of eerder negatieve interacties.
Met psychologische veiligheid bedoelen we dat we leven en werken in een klimaat waarin mensen zich veilig genoeg voelen om een intermenselijk risico te nemen door hun mond open te doen en hun zorgen, vragen of ideeën te delen.
Om een gevoel van sociale veiligheid te creëren, is het allereerst belangrijk dat een organisatie een goede infrastructuur heeft, zoals een vertrouwenspersoon, klokkenluidersregeling of klachtenprocedures. Die bieden medewerkers ruimte en veiligheid om hun klacht of signaal van misstanden kenbaar te maken.
Zo kan het gaan om de onderstaande regels1: 1 Vertel vanuit je eigen perspectief of eigen ervaring. 2 Laat de ander zijn/haar verhaal vertellen. 3 Wees écht nieuwsgierig naar de ervaringen, gedachten en gevoelens van anderen. Probeer je open te stellen en tot je door laten dringen wat de ander zegt.
Integendeel, psychologische veiligheid betekent juist dat mensen eerlijker naar elkaar toe zijn, dat ze elkaar eerder en makkelijker aanspreken, dat de communicatie energieker en de samenwerking intensiever wordt.
Onder emotionele veiligheid verstaan we een stabiele omgeving waarin liefde voelbaar is en waar gehandeld wordt volgens bepaalde principes. Emotionele veiligheid is noodzakelijk voor een optimale ontwikkeling van kinderen, zowel van persoonlijke als van sociale competenties.
Belang van veiligheid en vertrouwen
Veiligheid en vertrouwen zijn als het ware smeerolie voor de samenleving: als mensen zich veilig weten en vertrouwen hebben, durven zij zich in vrijheid te bewegen, zaken met elkaar te doen, samen te werken. Het gevoel veilig te zijn is ook een basale menselijke behoefte.
Als je als kind weet dat iemand je oppakt als je pijn hebt, je in bed legt als je moe bent, je opvangt als je bang of geschrokken bent en reageert op wat je ziet en zegt, dan voel je je veilig. Op die manier kun je je ook veilig hechten. Je leert dat als je je behoeften uit, daar een adequate respons op komt.
Wanneer je nog middenin het geweld zit en je je zorgen maakt om je veiligheid, wacht dan niet langer en zoek meteen hulp. In geval van nood bel je met de politie, via telefoonnummer 112. Per jaar hebben er ongeveer 119.000 kinderen te maken met kindermishandeling en geweld thuis.
Het allerbelangrijkste is dat je je veilig en geborgen voelt met jezelf en de mensen om je heen. Dat je je veilig voelt om jezelf te zijn en niet bang hoeft te zijn of het gevoel hebt, dat je je anders moet voordoen omdat je anders niet geaccepteerd wordt en alsnog alleen achterblijft.
Volgens Amy Edmondson is psychologische veiligheid 'de overtuiging dat het team veilig is om interpersoonlijke risico's te nemen. Dat je niet gestraft of vernederd wordt als je je mond opendoet over ideeën, vragen, zorgen of fouten.
Een werkomgeving waarin uw werknemers respectvol met elkaar omgaan, zichzelf kunnen zijn en fouten mogen maken. En ook een omgeving waar geen plaats is voor grensoverschrijdend gedrag, zoals discriminatie, seksuele intimidatie, agressie of pesten.
Een gezonde relatie voelt veilig. Veiligheid betekent dat je samen gezonde grenzen hanteert, dat je je gevoelens durft delen, en dat de relatie vrij is van emotionele mishandeling en dat je je gesteund voelt. #TIP: Ook in een gezonde relatie kun je je onveilig voelen, als je je niet veilig voelt bij jezelf.
Goed voelen
Als je kind zich goed voelt, zie je dat je kind nieuwsgierig, levenslustig, tevreden, ontspannen en evenwichtig is. En dat je kind zelfvertrouwen uitstraalt en doorzettingsvermogen heeft. Hoe je kind dit laat zien, is afhankelijk van de leeftijd, het karakter en de manier waarop je kind is opgevoed.
Bied kinderen genoeg uitdaging en ruimte om te spelen, binnen veilige randvoorwaarden. Leer kinderen omgaan met kleine risico's. Bespreek bijvoorbeeld gedragsregels en maak afspraken bij spelen in meer risicovolle situaties. Maak daarbij voor ieder kind (ongeacht leeftijd) de inschatting of het hier aan toe is of niet.
Sociale veiligheid gaat over het bevorderen van sociaal gedrag door bijvoorbeeld gedragsregels op school en het tegengaan van grensoverschrijdend en ongewenst gedrag. Voorbeelden zijn: pesten, agressie, geweld, discriminatie, racisme, (homo)seksuele intimidatie, radicalisering en extremisme.
Wat is een goede werksfeer? Een positieve werksfeer herken je aan de volgende gedragsaspecten: Teamleden voelen zich voldoende veilig binnen jouw afdeling. Er is vertrouwen binnen jouw team zowel in jou als leidinggevende maar ook is er onderling vertrouwen tussen de teamleden.
Een voorspelbare omgeving is een veilige omgeving. Als kinderen weten hoe de dag is ingedeeld en wat hen te wachten staat, dan hoeven ze niet de hele tijd alert te zijn op wat er mogelijk nog gaat komen. Zorg dus nóg meer voor een duidelijke, vaste structuur in de klas.