Door de draaiing van de aarde beweegt de lucht niet rechtstreeks van hoge naar lage druk, maar buigt zij op het noordelijk halfrond naar rechts af. Het gevolg is dat de lucht zich, zonder wrijving, rond een lagedrukgebied tegen wijzerzin in verplaatst en rond een hogedrukgebied met de wijzers van de klok mee.
Wind rond hoge- en lagedrukgebieden
Op het noordelijk halfrond draait de wind tegen de wijzers van de klok in rond een lagedrukgebied, rond een hogedrukgebied juist met de wijzers van de klok mee. Op het zuidelijk halfrond is dit precies andersom.
Minder wolken, weinig wind
In een hogedrukgebied beweegt de lucht dan ook van boven naar beneden. Onderweg warmt de lucht op en kan daardoor meer waterdamp bevatten. Dat betekent minder bewolking en minder neerslag. In een lagedrukgebied werkt dat uiteraard precies andersom.
Wind ontstaat doordat de lucht beweegt van plaatsen met hogere luchtdruk naar plaatsen met een lagere luchtdruk; die luchtdrukverschillen zijn op hun beurt weer een gevolg van verschillen in opwarming van het aardoppervlak, bijvoorbeeld tussen tropen en gematigde breedten of poolstreken of tussen land en zee of oceaan.
Bij hogedrukgebieden is sprake van dalende luchtbeweging, uitdroging van lucht en vaak weinig wolken. Bij een hogedrukgebied is dus sprake van (grootschalige) dalende luchtbewegingen. Dalende lucht warmt op en droogt tegelijkertijd uit. Dat is ook de reden dat bij hogedrukgebieden vaak weinig tot geen wolken voorkomen.
Als lucht warmer wordt, zet het uit en daardoor kan het meer waterdamp vasthouden. Doordat de lucht meer waterdamp vast kan houden, vormen er geen losse waterdruppels en is de lucht in een hogedrukgebied dus helder en onbewolkt.
Maar een waarschuwing: hoge druk kan vocht vasthouden bij het oppervlak, waardoor wolken of mist ontstaan die niet optrekken . Een gebied met hoge druk garandeert dus niet per se een mooie dag, maar het vergroot wel onze kansen.
Verschillen in luchtdruk kunnen resulteren in de verplaatsing van luchtmassa's van de ene locatie naar de andere. Luchtmassa's hebben de neiging om te stromen van gebieden met hoge luchtdruk naar gebieden met lage luchtdruk. Dus, winden waaien weg van hogedrukgebieden; wind waait naar lagedrukgebieden .
De zuidwestenwind is echt typisch voor het Nederlandse klimaat en voor vrijwel alle landen op onze breedtegraad. Tussen ongeveer 30 graden noorderbreedte en 60 graden noorderbreedte is de zuidwestenwind dominant.
Hogedrukgebieden bestaan meestal uit warme lucht. In de regel is de lucht vrij uniform en homogeen. De temperatuurdaling van hogedrukgebieden is met toenemende hoogte minder dan die van lagedrukgebieden.
Even een klein beetje theorie: een hogedrukgebied ontstaat wanneer koudere lucht vanuit grote hoogte naar beneden stroomt.Tijdens dit proces warmt de lucht op en droogt deze uit. Het gevolg hiervan: minder wolken. Bij een lagedrukgebied is het andersom, de lucht stijgt en koelt af.
Bij 60° zorgt de combinatie van warme en koude lucht ervoor dat de warme lucht opstijgt , wat resulteert in lage luchtdruk bij 60°. Op 60° breedtegraad bevindt zich het poolfront. Dit is het resultaat van de warme lucht die omhoog is gereisd vanaf de evenaar en koude lucht van de polen die niet goed kunnen mengen.
Een hogedrukgebied, anticycloon of maximum is een gebied waarin de luchtdruk op zeeniveau hoog is ten opzichte van de omgeving. Dit in tegenstelling tot een lagedrukgebied, waarin juist relatief lage barometerstanden worden gemeten. Het symbool voor een hogedrukgebied is de letter H.
Op Barrow Island, een eiland bij het noordwesten van Australië, werd de meest krachtige windstoot ooit ter wereld gemeten. Op 10 april 1996 trok de tropische cycloon Olivia over het eiland en haalde de wind uit naar een bizarre 408 km/uur.
Omdat obstakels dicht bij de grond, zoals bouwstructuren, planten en dergelijke, de luchtstroom verstoren, wat een grotere wrijvingskracht veroorzaakt, is de luchtstroom dicht bij de grond dus langzamer. Daarentegen is er minder wrijving op een hogere plaats die meer blootgesteld is . De lucht stroomt sneller en dus sterkere winden (Figuur 1).
De tropische Hadleycel
De lucht stroomt hoog in de atmosfeer richting de beide polen, terwijl er aan het aardoppervlak een gebied met lage luchtdruk ontstaat. De boven de evenaar opgestegen lucht koelt af en rond 30° op noorder- en zuiderbreedte daalt de luchtstroom weer. Er ontstaat daar een gebied met hoge luchtdruk.
Door de draaiing van de aarde beweegt de lucht niet rechtstreeks van hoge naar lage druk, maar buigt zij op het noordelijk halfrond naar rechts af. Het gevolg is dat de lucht zich, zonder wrijving, rond een lagedrukgebied tegen wijzerzin in verplaatst en rond een hogedrukgebied met de wijzers van de klok mee.
Westerwinden zijn het sterkst in de winter, wanneer de druk boven de pool laag is , en het zwakst in de zomer, wanneer de polaire hogedruk sterkere polaire oostelijke winden creëert. De sterkste westenwinden waaien door de "Roaring Forties", een windzone tussen 40 en 50 graden breedtegraad op het zuidelijk halfrond.
Weersomstandigheden. In de buurt van een lagedrukgebied komt vaak regen en wind voor. Behalve in het centrum van het lagedrukgebied. Als dat passeert, klaart het vaak enige tijd op en valt de wind korte tijd vrijwel weg.
Als de drukniveaus in twee aangrenzende gebieden hetzelfde zijn, betekent dit dat er geen drukgradiënt is, wat de kracht per oppervlakte-eenheid is die nodig is om wind te genereren . Simpel gezegd, lucht beweegt van hoge druk naar lage druk, en die beweging wordt wind genoemd. Een atmosferische drukgradiënt impliceert wind!
Wind is luchtdruk omgezet in beweging van lucht. Wanneer lucht vertraagt, neemt de druk toe. De kinetische energie of het momentum van een bewegende luchtmassa wordt omgezet in statische atmosferische druk wanneer de luchtmassa vertraagt. Dit betekent dat hogere windsnelheden lagere luchtdrukwaarden zullen vertonen .
Winden in de hogere niveaus waaien met de klok mee rond gebieden met hoge druk en tegen de klok in rond gebieden met lage druk. De snelheid van de wind wordt bepaald door de drukgradiënt . De wind is het sterkst in gebieden waar de isobaren dicht bij elkaar liggen.
Terwijl de lucht in het onderste deel van de atmosfeer zakt, stijgt de druk, wordt het samengeperst en warmt het op, zodat er geen condensatie plaatsvindt. Simpel gezegd, er zijn geen mechanismen voor wolken om zich te vormen onder deze drukomstandigheden .
Bij lagedrukgebieden is sprake van stijgende lucht en daarmee vorming van wolken, buien en regengebieden. Onbestendig weer dus. Bij hogedrukgebieden is sprake van dalende luchtbeweging, uitdroging van lucht en vaak weinig wolken. Bij een hogedrukgebied is dus sprake van (grootschalige) dalende luchtbewegingen.
Het is het tegenovergestelde van een hogedrukgebied. Lagedrukgebieden worden vaak geassocieerd met slecht weer (zoals bewolkt, winderig, met mogelijke regen of stormen), terwijl hogedrukgebieden worden geassocieerd met lichtere wind en een heldere hemel.