Bij de koude rookmethode wordt de vis geconserveerd door het onttrekken van vocht als gevolg van het (droog) pekelen, en het langdurig verblijf (8 à 16 uur) in dichte rook. De rook is hierbij behalve voor de smaak ook zeer van belang voor het conserveren van de vis: rook werkt antiseptisch en bacterie dodend.
Koud roken is moeilijker dan warm roken. De temperatuur ligt -afhankelijk van wat je rookt en het gewenste resultaat- ergens tussen de 15 en 25 °C. Het roken kan van enkele uren tot enkele dagen duren. Al die tijd moet je de temperatuur in de gaten houden en zorgen dat de rook goed blijft!
Koud gerookte vis
Er wordt urenlang gerookt bij een lage temperatuur tot maximaal 28 graden, waardoor de vis niet gaart. Onder meer de volgende vissen worden koudgerookt: zalm, haring (spekbokking), heilbot, makreel en sprot.
Bij warm roken wordt de vis eerst gedurende 1½ uur voorgedroogd in de rookoven op een klein houtvuur (beuken of elzenhout). Het vuur wordt met een dikke laag mot en zaagsel bedekt, zodat er een dichte rook ontstaat. De vis wordt 60 minuten gerookt met rook van 80 tot 100°C.
De temperatuur mag daardoor niet uitkomen boven de 25 graden. In tegenstelling tot het warm roken, is het pekelen bij koud roken super belangrijk. De pekel zorgt ervoor dat het vocht uit de zalm onttrekt en de vis daardoor langer houdbaar wordt. Het roken versterkt dit proces.
Zet de rookoven op hoog vuur (70-90°C) tot het mot begint te roken. Leg nu de vis in de pan en sluit af met een deksel. Zet het vuur uit. Laat de vis gedurende 20-30 minuten roken, afhankelijk van de dikte van de vis.
Het vlees wordt hierbij niet gekookt, de eiwitten stollen niet en het vlees blijft stevig vast aan de botten hangen. Het koud roken maakte de paling echter taai waardoor deze voor het consumeren nog een keer werd gekookt of gestoofd in water.
De paling roken
U maakt een vuurtje van ongeveer een graad of 60/70 en laat de paling net zolang drogen tot het huidje niet meer plakt en aanvoelt als een krant. Daarbij is de temperatuur inmiddels weer teruggelopen tot 50 graden. Na het drogen van de paling begint het roken en garen.
Bij vis is het warm roken zo'n 70 graden, dat doe je bij paling en makreel. Het koud roken is zo'n 30 graden en dat is zeer geschikt voor zalm. Magere vleessoorten worden bij zo'n 30 graden gerookt, worst bij 40 graden en spek bij 80 graden. Spek kan echter ook koud worden gerookt.
Kabeljauw roken
Het bekendste voorbeeld hiervan is koud gerookte zalm. Toch kan je vis ook perfect warm roken. Het warm roken van vis is zelfs heel eenvoudig en het kan bovendien op een vrij snelle manier. Om kabeljauw te roken maken we in dit recept gebruik van de Oskar rookoven.
Met de juiste zorg kunnen deze plankjes 5 tot 7 keer mee. Zorg er altijd voor dat je je plank minimaal 1 uur weekt in water. Zorg ervoor dat je een tegengewicht bovenop de plank plaatst zodat deze volledig ondergedompeld is in het water. Zodra de plank gaat roken en knetteren draai je de plank om.
Bij koud-roken raad ik je aan om de tenen al los van elkaar te halen, aangezien dit de smaak bevordert. Plaats de knoflook onder de stolp en vul deze met rook. Dit duurt ongeveer 20 seconden.
Pekelen voor het roken
Voor koud roken is pekelen absoluut noodzakelijk om de houdbaarheid van het gerookte voedsel te garanderen, voor warm roken is het vooral belangrijk voor de smaak. Tijdens het pekelen kun je ook kruiden en specerijen door het zout of de zoutoplossing mengen.
Vis en vlees werden vroeger niet zozeer voor de smaak gerookt, maar om het voedsel langer te kunnen bewaren. Later is het vooral voor de bijzondere rooksmaak gedaan. Er wordt onderscheid gemaakt tussen warm en koud roken.
Leg de makreelfilets op een rooster en laat gedurende vier uur bij een temperatuur van maximaal 28 graden Celsius de rook zijn werk doen. Dit kun je doen met de truc van het eierdoosje gevuld met mot maar dit geeft wel een scherpe smaak. Beter werkt het met een koudrookgenerator.
Hij was zo´n 80 cm lang en op z´n dikst ongeveer 15 cm. Ik heb hem 2 keer zolang in de pekel laten staan als normaal en dat bleek goed te zijn. Daarna goed laten drogen en vervolgens 2 uur op 80 graden laten garen en tegelijk roken en toen de temperatuur naar 40 graden teruggebracht en nog 2 uur gerookt.
Afhankelijk van de dikte van paling, alsmede de buitentemperatuur, duurt het totale paling roken proces zo'n 45 tot 75 minuten. Haal de gerookte paling voorzichtig uit de rookoven en wikkel ze in een oude krant om ze nog 15 minuten te laten “na-garen”.
Vettere vissoorten, zoals zalm, forel, haring, makreel en paling, geven het beste resultaat bij het roken. Maar eigenlijk kunnen alle soorten vis gerookt worden. Je krijgt een fijne smaak wanneer je de visfilets inwrijft met grof zeezout.
Je kunt de forel ook koud roken. Hierbij komt de temperatuur niet boven de dertig graden. De forel wordt dan vaak eerst gefileerd en de zijdes worden dan ingewreven met kruiden en zout. Na twee tot drie uur wordt de forel kort afgespoeld met koud water en daarna meteen weer droog gedept met keukenpapier.
Het vlees roken. Bereken de bereidingstijd. Hoe lang het duurt om je vlees goed te garen, is afhankelijk van hoe warm de roker is, het soort vlees en de afmeting van het vlees. Je moet rekenen op minstens 6-8 uur bereidingstijd, en soms op vele uren meer.
Zalm moet eerst gepekeld worden voordat er gerookt kan worden. Meng het zeezout met de basterdsuiker, dille, gekneusde witte peperkorrels en de schillen van de citroen. Wrijf de zalmfilets met dit mengsel goed in en leg ze, afgedekt met plasticfolie, 40 minuten in de koelkast.
Warm gerookte, koud gerookte en verse zalm zijn na openen 2 dagen houdbaar in de koelkast. Dit betekent dat ook als je zelf warm gerookte zalm hebt gemaakt, je dit 2 dagen kunt bewaren.
Els rookmot is zoet en zacht van smaak. Deze soort is ideaal bij zalm, zeevruchten, varkensvlees en gevogelte.