Hoe diep de vorst in de bodem dringt, hangt uiteraard van de temperatuur af, maar ook en vooral van de hoeveelheid water in de bodem. Hoe natter de grond, hoe dieper deze bevriest. Vandaar dat in zuidelijk Flevoland gedurende de vorstperiode in januari de laag bevroren grond varieerde van 12 tot 20 centimeter.
Als de temperatuur op 10 centimeter hoogte tot onder het vriespunt daalt, dan is er sprake van vorst aan de grond of nachtvorst.
De vorstgrens zit op 60 tot 65 cm. Dieper komt de vorst niet in Nederland.
Vorst treedt volgens de definitie uit de meteorologie op als de temperatuur op een hoogte van anderhalve meter boven de grond onder het vriespunt komt. Daalt de temperatuur op 10 centimeter hoogte onder het vriespunt dan noemen de weerkundigen dat vorst aan de grond of nachtvorst.
De officiele vorstgrens die met leidingen wordt aangehouden is 60 cm. diep, maar in de praktijk is dat 40 cm, maar opnieuw afhankelijk van de situatie. Bij meer isoleren, zal de leiding niet zo snel bevriezen, of het moet nog harder gaan vriezen.
Laat het water lopen
Als het water constant loopt, krijgt het geen kans om te bevriezen, maar u wilt natuurlijk wel een torenhoge waterrekening voorkomen. Om bevroren leidingen te voorkomen, moet u de kraan de hele dag en nacht langzaam laten druppelen.
Een buitenkraan loopt een groter risico op schade bij vorst dan kranen in huis. Het bevriezen van een buitenkraan kan al bij lichte vorst gebeuren dus wees op tijd met afsluiten en wacht niet tot de eerste nachtvorst! Helaas wordt de buitenkraan beschermen tegen vorst regelmatig vergeten.
Normale winters
Normaal (gemiddeld over 1991 tot 2020) telt het KNMI in De Bilt in december 2 ijsdagen, 3 in januari en 2 in februari. In november of maart komen weinig ijsdagen voor en blijft het alleen bij hoge uitzondering de hele dag vriezen. Een doorsneewinter levert zo'n 6 ijsdagen op.
Dieper in de aarde neemt de temperatuur gestaag toe, met gemiddeld zo'n 30C per 1000m en op sommige plaatsen is dat nog veel meer (Ijsland).
Op een vorstdag daalt de temperatuur op de normale waarnemingshoogte van anderhalve meter boven de grond tot onder het vriespunt. De periode waarin vorstdagen mogelijk zijn duurt meestal van oktober tot en met april. Soms komt de temperatuur ook in mei of september onder nul.
Wil je de waterleiding tegen vorst beschermen dan dien je de geul minimaal 80 cm diep te graven. Een andere mogelijkheid is de waterleiding te ommantelen met een bekisting met isolatiemateriaal. Ook is het mogelijk de leiding van een warmtelint te voorzien.
Normaal wordt er een diepte van 80 cm aangehouden om de leiding ook vortstvrij te houden.
Kabels en leidingen liggen tussen de 30 cm en 1 meter diep, maar dit kan door grondzakking, ophoging enzovoort behoorlijk afwijken. Ruikt u bij het graven een gaslucht? Meld dit dan direct via het landelijk storingsnummer voor Elektriciteit en Gas: 0800 9009.
Hoe diep de vorst in de bodem dringt, hangt uiteraard van de temperatuur af, maar ook en vooral van de hoeveelheid water in de bodem. Hoe natter de grond, hoe dieper deze bevriest. Vandaar dat in zuidelijk Flevoland gedurende de vorstperiode in januari de laag bevroren grond varieerde van 12 tot 20 centimeter.
De vorstgrens is de gronddiepte tot waar de grond in de winter kan bevriezen. Deze grens bevindt zich op een diepte van zo'n 60 centimeter.
In het Russische dorp Ojmjakon - het koudste dorp ter wereld - zijn ze wel wat gewend, maar de kou is daar nu zo extreem dat zelfs een thermometer die er speciaal voor toeristen was geplaatst het begeven heeft. De laagste temperatuur ooit gemeten in Ojmjakon is -67,7 graden Celsius. Dat record stamt uit 1933.
De putten gaan tot een diepte van zo'n 2000 á 3000 meter. “In Nederland is het ongeveer elke 100 meter dieper 3,2 graden warmer. Je begint met een oppervlaktetemperatuur van 10 graden. Dus op 1 kilometer diepte is het 42 graden, op 2 km diepte 74 graden, en zo verder.”
Door de boringen naar olie en gas zijn de diepten tussen 2 en 3 km in een groot deel van Nederland aardig bekend; de lagen tussen 2 en 3 km levert warmte op van 70-90 graden C (een stukje onder het maaiveld is het ca. 10 graden C en 2 km van 30 graden/km geeft inderdaad ca. 70 graden C).
Aardwarmte is warmte die in de ondergrond aanwezig is. In Nederland is op 100 meter diepte de temperatuur ongeveer 11-12 graden en constant. Deze warmte kan met aardwarmtepompen worden gewonnen door het water op te pompen.
IJsdagen, dagen waarop de temperatuur het gehele etmaal onder nul blijft, komen gemiddeld gezien en afgerond niet voor. Toch kan het soms wel een hele dag blijven vriezen, want het klimaatgemiddelde aantal ijsdagen in maart is 0,2. De laatste keer dat het in maart tot een officiële ijsdag kwam was in 2018.
April telt gemiddeld vier officiële vorstdagen. Dat zijn dagen waarop de temperatuur 's nachts in De Bilt tot onder het vriespunt daalt. Op de Veluwe en in Twente komen gemiddeld zes vorstdagen voor en elders in het midden, zuiden en oosten 4 à 5. De kustprovincies kunnen rekenen op 0 tot 3 vorstdagen.
Januari, de tweede maand van de meteorologische winter, is gemiddeld gezien de koudste maand van het jaar. De maandgemiddelden van de maximumtemperatuur liggen, naargelang van de plaats, tussen 0 en 6°C en die van de minimumtemperatuur tussen –5 en 1°C.
Als jouw waterleidingen en kruipruimte niet geïsoleerd zijn, dan heb je een grote kans dat in de winter jouw waterleidingen zullen bevriezen. Bij nachtvorst zal de temperatuur in de kruipruimte door tocht en vocht snel afnemen.
Bij een vorstvrije buitenkraan die dicht is, is de leiding in de muur leeg. De vorstvrije buitenkraan wordt vanaf de buitenzijde bediend maar het afsluitingsmechanisme van de kraan zit aan de binnenkant van de gevel.
U kunt een bevroren waterleiding op de volgende manieren ontdooien: open een raam of luik, zet de verwarming hoger of plaats een elektrische kachel. Andere manieren waarop u kunt ontdooien zijn met een föhn of door een doek doordrenkt in warm water om de leiding te wikkelen.