De oude koningin, mannetjes en de werksters sterven in de nazomer. Alleen de jonge koningin blijft leven. Zij zoekt een schuilplek om te overwinteren.Dat kan een oude muizennest zijn, onder een hoop bladeren of in een composthoop.
Hoe raakt de hommel uitgeput? Zij is uit de winterslaap gekomen en gaat op zoek naar nectar om weer reserves op te bouwen die ze in de winter is verloren. Normaal zie je vanaf februari de eerste koninginnen verschijnen. Door klimaatverandering met warme winters soms al in januari.
Een winterse slaapplek
Zo overwintert de jonge koningin van de hommels op een beschutte plek in jouw tuin. Dat kan in een composthoop zijn, onder een hoop bladeren of onder een vaste plant. Daar gaat ze in winterrust en komt het volgende voorjaar tevoorschijn om een nieuwe kolonie te stichten.
De koningin-hommels eten zich vol met pollen en nectar in het nest, waarna ze een veilige plek zoeken om te overwinteren. Vaak slaapt zij ondergronds tot de lente begint; dan is het tijd om een nieuwe kolonie te beginnen! Helaas overleeft vaak maar de helft van koninginnen, ook door een voedseltekort.
Daarna zoekt ze een geschikte nestplek. Vaak is dat een oud muizenholletje onder de grond, maar het kan ook een bovengrondse plek zijn als daar isolatiemateriaal is, bijvoorbeeld in een spouwmuur of in een oud vogelnestje.
Ze slapen waar ze eten
Ze vallen in slaap op de planten waar ze overdag op vliegen: lavendel, marjoraan, de vlinderstruik, de kaardebol, verschillende distels en wat minder bij peen.
Als de ingang van het hommelnest vlak bij een deur of raam zit, kunt u bijvoorbeeld een hor plaatsen. Dan kunnen de hommels niet (meer) naar binnen vliegen. Als de aanvliegroute van een nest een pad kruist bestaat de kans dat de opstijgende hommel per ongeluk tegen je aanbotst als je langs loopt.
Als de hommel lekker zit te eten, kan je misschien wel even zijn bontjasje aaien.
Een hommel leeft ongeveer één jaar. In het vroege voorjaar komt de koningin uit de grond waar zij overwinterde. Als eerste heeft ze nectar en stuifmeel nodig om te kunnen vliegen en voor de ontwikkeling van haar eierstokken. In onderstaande video legt boswachter Pauline Arends uit hoe een hommel stuifmeel verzameld.
Hommels kunnen alleen goed vliegen als de vleugelspieren goed genoeg zijn opgewarmd. De spieren moeten tenminste 30 graden zijn om goed te kunnen vliegen. Hoe kouder de temperatuur buiten, hoe meer moeite het de koningin kost.
Bij de hommels hebben, net als bij honingbijen en wespen, alleen de koninginnen en werksters een angel. De mannetjes kunnen niet steken. De angel is bedoeld als verdedigingswapen. Tijdens een steek wordt een geringe hoeveelheid gif via de angel in het lichaam gepompt.
Ze moeten bijna voortdurend eten om warm te blijven want een hommel met een volle maag heeft maar een reserve van zo een 40 minuten. Vinden ze binnen dat tijdsbestek geen nieuwe voedselbron dan zijn ze ten dode opgeschreven.
In tegenstelling tot een bijenangel, bevat die van hommels geen weerhaken. Hommels kunnen hun angel dus terugtrekken zonder dat deze loskomt van hun achterlijf. Hierdoor kunnen ze ook meermaals steken. Bij de meeste mensen veroorzaakt een hommelsteek enkel een plaatselijke reactie.
Hommels zijn bijzonder nuttige beestjes, vooral omdat ze veel voor planten in uw tuin kunnen betekenen. Vaak worden hommels namelijk ingezet door professionele fruittelers om tot een maximale fruitoogst te komen. Hommels zijn namelijk de beste in het bestuiven van verschillende soorten planten.
Ik had bezoek gehad van een koningin. Alle hommels die je nu ziet, zijn koninginnen. Dit zijn bevruchte vrouwtjes en de enigen onder de hommels die overwinteren. Meestal verlaat de koningin in maart haar overwinteringsplek, maar bij warm weer kan dat ook in februari of zelfs in januari.
Net als bijen voeden hommels zich met nectar; ze gebruiken hun lange, uitrolbare tongen om de nectar uit de bloem op te zuigen. De nectar wordt verzameld en opgeslagen in het nest.
Natuurlijke vijanden
Koekoekshommel (bijt de koningin dood). Insectenetende vogels (grauwe klauwier). Vlinders (de larven eten het nest leeg). Dassen, veldmuizen en spitsmuizen.
Hommelnest in onze spouwmuur
Bedoeld om vocht dat in de muur zit de kans te geven om naar buiten te gaan. Al enige tijd is het hier een af- en aanvliegen van hommels. Aan zijn grote witte achterste te zien, onmiskenbaar de algemeen voorkomende aardhommel (Bombus terrestris).
Net als bijen zijn ze zeer belangrijk voor de bestuiving van planten. Met speciale planten, hommelkasten en door niet alle holtes in muren op te vullen, krijg je deze knuffelbare insecten in de tuin. Zelfs een oud vogelhuisje kan dienstdoen als hommelnest.
Kan een hommelnest kwaad? Hommels zijn vredelievende insecten, die vrijwel nooit prikken. Alleen als hommels in het nauw gedreven worden, zullen ze steken. Dus over het algemeen kan een hommelnest in uw tuin geen kwaad.
Hommelnest maken
Precies: we hebben het over een hommelkoningin! Sommige soorten hommels gebruiken holletjes in de grond, zoals oude muizenholletjes, als nestgelegenheid. Andere hommelsoorten 'kraken' vogelnestkasjes om een nest te maken. Hommels kunnen niet zelf nestmateriaal verzamelen.
Hommels verzamelen stuifmeel, net als bijen. Maar, hommels bouwen geen honingraten en hebben geen honingvoorraad: bijen wel! Hommels slaan alleen een beetje nectar op om voor zichzelf een voorraadje te hebben op slechtere dagen. Bijen zijn wat kleiner dan hommels en ze hebben minder haar op hun lichaam.
Hommels hebben een olie-achtig laagje op hun lijf dat hen beschermt tegen water. Wanneer ze op een bloem landen, laten ze hun (geurende) voetsporen achter. Andere hommels ruiken dit, weten dan dat de bloem al geoogst is en vliegen door naar de volgende. Maar de geur dient ook als een manier om het nest terug te vinden.
Hommelnesten kunnen niet worden verplaatst. Nesten die in de grond zitten kunnen tot wel een meter diep zitten en zijn daarmee onmogelijk om te verplaatsen.
Ja, hommels maken ook nesten. Ze behoren tot de familie van de bij-achtigen, en net als bijen hebben ze een nest waarin een koningin de baas is.