In alle leeftijdsgroepen is het aandeel vrouwen dat kwetsbaar is, groter dan het aandeel kwetsbare mannen. Van de ouderen in de leeftijdsklasse 65-70 jaar wordt 6% van de mannen en 10% van de vrouwen tot de potentieel kwetsbaren gerekend. Bij de 90-94 -jarigen gaat het om 41% van de mannen en 45% van de vrouwen.
We onderscheiden dan ook vier 'gebieden' waarop ouderen kwetsbaar kunnen zijn: fysieke (belemmeringen in hun fysieke functioneren door bijvoorbeeld gewichtsverlies, evenwichtsproblemen, vermoeidheid), cognitieve (belemmeringen in cognitie zoals geheugen en flexibiliteit), sociale (belemmeringen door eenzaamheid of ...
De meest gangbare scheidslijn tussen ouderen en anderen is de leeftijd van 65 jaar. Dat 65 de leeftijd is waarop de ouderdom intreedt, is waarschijnlijk terug te voeren op de Duitse regeringsleider Otto von Bismarck.
Het 'frailty' syndroom
Ouderen die kwetsbaar zijn hebben een verhoogde kans op ongewenste gezondheidsuitkomsten, zoals vallen, functionele beperkingen, ziekenhuisopnames of overlijden. Dit is het gevolg van afnemende lichamelijke reserves in meerdere orgaansystemen.
Een oudere is een AOW'er, maar volgens andere websites ook iedereen van 55 jaar of ouder. Onze Taal wilde meer duidelijkheid over de leeftijd van 'ouderen' en vroeg het haar eigen volgers op social media: in totaal bijna 900 mensen van alle leeftijden.
Dit moet je weten
Als iemand 50 jaar is geworden, noemen we die Abraham of Sarah. Eigenlijk ben je geen Abraham of Sarah als je 50 jaar wordt, maar heb je Abraham of Sarah gezien. Abraham is een van de drie aartsvaders uit de bijbel en Sarah was zijn vrouw.
Grotere kans om 80 te worden
Dankzij de lagere sterfterisico's in 2010 bedroeg deze kans voor mannen dat jaar 63 procent. Tien jaar eerder was dat maar 52 procent. Bij vrouwen was de toename minder sterk, maar hun kans om 80 te worden is nog beduidend groter dan die van mannen.
Screeningsinstrumenten om kwetsbaarheid te meten
Met screeningsinstrumenten kun je de kwetsbaarheid van ouderen vaststellen en benader je ouderen op een systematische manier, bijvoorbeeld met gegevens uit een Huisarts Informatie Systeem. Een prima methode om kwetsbare ouderen te selecteren, ook als ze zorg mijden.
Overlap van comorbiditeit, functionele beperkingen en kwetsbaarheid. Veroudering, multimorbiditeit en polyfarmacie brengen onmiskenbaar veranderingen op functioneel, psychisch, sociaal en somatisch gebied met zich mee welke uiteindelijk kunnen leiden tot kwetsbaarheid, ook wel frailty genoemd Clegg (2013).
Zo komen depressie en angst vaak voor bij ouderen met een lichamelijke aandoening. Naast lichamelijke slijtage, kunnen ouderen ook sociale problemen ervaren zoals eenzaamheid. Ingrijpende gebeurtenissen, zoals het overlijden van een partner, kunnen eveneens leiden tot spanning en psychische klachten.
Een bejaarde, soms ook senior, is iemand van gevorderde leeftijd.
De middelbare leeftijd is de levensfase tussen het veertigste en vijfenzestigste jaar. Deze periode wordt vaak gekenmerkt door het evalueren van de beslissingen die in de jonge volwassenheid zijn genomen. Het gaat om keuzes op het gebied van relaties, werk en het leven in het algemeen.
Psychische kwetsbaarheid: voor iedereen anders
De problemen die mensen met een psychische kwetsbaarheid ervaren zijn zeer divers: psychosegevoeligheid, somberheid, angst, stemmen horen. Veel mensen met ernstige psychische en psychosociale problematiek hebben traumatische verlieservaringen.
Oorzaken van het vallen
Bij vallen kunnen meerdere factoren een rol spelen. Lichamelijk oorzaken zijn onder andere duizeligheid, bloedarmoede, artrose en zichtproblemen. Een val kan ook veroorzaakt worden door de omgeving, zoals natte vloeren, kleedjes of gebrek aan de juiste hulpmiddelen.
Ouderen die op hun hoofd zijn gevallen, hebben ook een grote kans op overlijden. "Dat komt omdat de hersenen bij ouderen gekrompen zijn en er meer vocht om heen zit. De bloedvaatjes tussen schedel en hersenen staan daardoor meer op spanning en kunnen door een val scheuren.
Je bent sterk wanneer je je gevoelens de wereld in laat gaan en wanneer je je fouten en pijn accepteert. Kwetsbaarheid is een teken van psychologische moed. In tegenstelling tot wat de maatschappij je kan laten geloven, is kwetsbaarheid een psychologische waarde.
GFI (Groningen Frailty Indicator)
Wat is het: een eenvoudige vragenlijst met 15 vragen die fysieke, cognitieve, sociale en psychologische kwetsbaarheid meet. Type instrument: GFI is een screeningsinstrument. De GFI heeft goede voorspellende eigenschappen en is zeer bruikbaar in de praktijk.
Ouderen wonen steeds langer zelfstandig thuis en willen regie blijven houden over het eigen leven. De meeste ouderen lukt dat ook en behouden daarmee hun zelfstandigheid. Tegelijkertijd kunnen zij geconfronteerd worden met bijvoorbeeld verlies van naasten, verminderde mobiliteit, ziekte en eenzaamheid.
Ouder worden brengt een groot aantal veranderingen met zich mee. Zo verandert de haarkleur, komen er meer rimpels, wordt de huid droger, trekt het tandvlees zich terug en hebben veel mensen een gebitsprothese nodig. Over het algemeen nemen lichamelijke kracht, lenigheid, reactiesnelheid, gezichtsvermogen en gehoor af.
Kwetsbaar: betekenis
Het woordenboek omschrijft kwetsbaar als: “weinig beschermd tegen beschadiging”. Stel je komt een terrein op gelopen en er komt een gevaarlijke hond op je af, dan ben je kwetsbaar; je bent weinig tot niet beschermd tegen beschadiging.
In 1956 werden gemiddeld 4 van elke 1000 mannen honderd jaar oud. 12 vrouwen wisten toen die leeftijd al te halen. Nu, in 2016 worden 30 van de 1000 mannen honderd jaar. Bij de vrouwen mogen er zelfs 60 per 1000 honderd kaarsjes uitblazen op de verjaardagstaart.
De levensverwachting bij geboorte bedraagt op dit moment 80 jaar voor mannen en 83 jaar voor vrouwen. Het bereiken van een leeftijd van rond de tachtig is tegenwoordig dus heel normaal. En een op de vier mensen wordt ouder dan 90.