Risicofactoren. Er zijn verschillende factoren die het risico op het plegen of meemaken van ongewenst seksueel gedrag vergroten (risico op pleger en/of slachtoffer): Een negatief seksueel zelfbeeld en het hebben van seks om niet-seksuele motieven (uit eenzaamheid of om de relatie goed te houden).
Machtsverschillen en niet respecteren van grenzen
Aan de basis van seksueel grensoverschrijdend gedrag ligt altijd een machtsverschil tussen de dader en het slachtoffer. Dit machtsverschil kan gebaseerd zijn op leeftijd, sekse, sociale positie of mentaal of lichamelijk overwicht.
Bij seksueel grensoverschrijdend gedrag gaat iemand over de grenzen van een ander. Bijvoorbeeld ongewenste aanrakingen, online berichten van seksuele aard, seksuele intimidatie of seksueel misbruik. De ander, de omgeving, maar ook die persoon zelf kan daar grote fysieke, mentale en emotionele schade door oplopen.
“Grensoverschrijdend gedrag komt nog steeds overal en veel te vaak voor. Niet alleen op het werk, maar bijvoorbeeld ook thuis, in cafés, bij de sportvereniging, op school en op straat.
Er is sprake van seksueel grensoverschrijdend gedrag als één van de partijen niet instemt met de uitlatingen of handelingen van de ander. Dit kan een seksistisch getinte uitspraak, betasting of aanranding zijn. Als je seksuele handelingen moet verrichten waar je niet achter staat, geef dit dan direct aan.
Signalen van relationele of seksuele problemen
Zeer meegaand gedrag, of juist agressief en opstandig gedrag. Neiging tot isoleren, depressieve gevoelens. Geen aansluiting bij de groep. Angstige en emotionele reacties, bijvoorbeeld schrikreactie bij aanraken.
Wat zijn de gevolgen? Seksueel grensoverschrijdend gedrag kan negatieve gevolgen hebben voor de lichamelijke en mentale gezondheid. Lichamelijke gevolgen zijn lichamelijk letsel, een zwangerschap of een soa. Mentale gevolgen zijn depressieve klachten, angsten, schuld en schaamte, relatieproblemen en isolement.
Kinderen vanaf vijftien maanden kunnen seksuele responsen vertonen, zoals blozen, zweten en een verhoogde ademhaling. Jongetjes kunnen een erectie krijgen, hier zijn geen volwassen seksuele gevoelens aan gekoppeld. Vanaf vier jaar kunnen kinderen gevoelens van verliefdheid omschrijven.
Kruimelpad. Het is mogelijk dat plegers bij het uitkomen van feiten van seksueel verontrustend of grensoverschrijdend gedrag deze feiten gaan ontkennen of minimaliseren. Ga op zoek naar wat de dader nodig heeft om het gestelde gedrag niet meer te plegen. Beoordeel het gedrag, maar niet de persoon.
Hieronder vallen pesten, treiteren, bang maken, uitschelden, onder druk zetten, overmatige controle uitoefenen, vernederen, krenken. Het kan hier ook gaan om een persoon die van zijn sociale netwerk geïsoleerd wordt.
Het kan helpen om de dag te vullen met het aangaan van sociale activiteiten – sporten, eten en drinken, huishoudelijk werk, knutselen of gewoon praten met andere mensen. Ten slotte, er is geen goed bewijs dat medicijnen werken bij seksueel ontremd gedrag.
Er zijn echter ook veel andere vormen van ongewenst gedrag in de zorg die als grensoverschrijdend worden ervaren, denk aan bedreiging, het onthouden van zorg, schenden van privacy, schreeuwen of vernedering.
Afgelopen jaar heeft ruim één op de 10 Nederlanders van 16 jaar en ouder een vorm van seksueel geweld meegemaakt, dat zijn meer dan anderhalf miljoen personen. Jonge vrouwen zijn hier veel vaker slachtoffer.
Zowel jongens als meisjes kunnen een orgasme krijgen. Wat we óók weten, is dat zo'n orgasme bij jonge kinderen bijna altijd een "toevallige" gebeurtenis is. Dus niet iets waar kinderen op die leeftijd bewust mee bezig zijn, of tijdens het masturberen naar streven (wat bij volwassenen wel het geval is).
Het komt vooral voor bij oudere mannen. Een erectie van een oudere man is soms niet meer zo stijf als die van een jonge man, maar nog wel hard genoeg voor seks. Door bepaalde buigingen tijdens de seks kan in de loop van de tijd littekenweefsel ontstaan.
Tijdens de REM-slaap zijn sommige hersengebieden minder actief dan overdag. 'De ochtenderectie ontstaat waarschijnlijk omdat één bepaald gebied in onze hersenstam tijdens de slaap niet actief is', verklaart Leusink. 'Dit gebied zorgt er normaal voor dat de penis meestal slap is.
Als je seksueel grensoverschrijdend gedrag hebt meegemaakt of hebt zien gebeuren, kan je nadien met veel vragen zitten. Blijf er niet mee zitten. Praat erover met een vertrouwenspersoon: iemand uit je omgeving die je goed kent en waar je je veilig bij voelt. Als je dat wil, is er ook professionele hulp beschikbaar.
Grensoverschrijdend gedrag is gedrag waarmee de ander schade op fysiek, mentaal of emotioneel vlak wordt toegebracht. Vaak heeft grensoverschrijdend gedrag ook te maken met machtsmisbruik. Dit gedrag kan opzettelijk, maar ook onopzettelijk zijn, zoals een foute grap of onhandige opmerking.
Seksueel gezond gedrag is gedrag wat niet schadelijk is voor het eigen lichaam of psychosociaal welzijn. Gedrag is seksueel ongezond als het een (te verwachten) schadelijk of zorgwekkend risico vormt voor de (seksuele) ontwikkeling.
Intimidatie is een andere vorm van manipulatie. Daarbij probeert iemand je gedrag te beïnvloeden door je doelbewust af te schrikken, voor schut te zetten, bang te maken, in verwarring of verlegenheid te brengen of te verlammen.
Het Sensoa Vlaggensysteem is een in Vlaanderen ontwikkelde methodiek om seksueel gedrag in te schatten en gepast te reageren. Aan de hand van 6 criteria kan je seksueel gedrag indelen in 4 categorieën, van oké naar helemaal niet oké. Ze zijn aangeduid met verschillende kleuren vlaggen.
Categorie 2: betasten, muv naakte geslachtsdelen
Er valt onder meer te denken aan het aaien of wrijven over en betasten, grijpen, kussen of likken van de borsten, billen of overige lichaamsdelen.
Besef dat grensoverschrijdend gedrag in veel vormen voorkomt. Denk bijvoorbeeld aan pesten, kleineren, handtastelijkheden, geen aandacht geven, schelden, chanteren, fysiek uithalen, dingen stukmaken .