Elke melding van grensoverschrijdend gedrag moet serieus worden genomen.Dat begint met een meldingsmogelijkheid bij een deskundige extern vertrouwenspersoon, iemand van buiten de organisatie die een luisterend oor heeft in sociale veiliger omgeving dan de eigen organisatie.
Indienen klacht bij de klachtencommissie of de werkgever
Van een werkgever mag verwacht worden dat deze een klacht over ongewenst gedrag grondig laat onderzoeken. Een werkgever dient namelijk te zorgen voor een veilige werkomgeving. U dient de klacht in bij de werkgever en vraagt om een dergelijk onderzoek.
Als je seksueel grensoverschrijdend gedrag hebt meegemaakt of hebt zien gebeuren, kan je nadien met veel vragen zitten. Blijf er niet mee zitten. Praat erover met een vertrouwenspersoon: iemand uit je omgeving die je goed kent en waar je je veilig bij voelt. Als je dat wil, is er ook professionele hulp beschikbaar.
Als de ongewenste intimiteiten strafbaar zijn, kun je aangifte doen. Heb je bijvoorbeeld te maken met seksueel misbruik, zoals ? Dan kun je hiervan aangifte doen bij de politie. Dit is niet verplicht, het is aan jou.
Bij seksueel grensoverschrijdend gedrag gaat iemand over de grenzen van een ander. Bijvoorbeeld ongewenste aanrakingen, online berichten van seksuele aard, seksuele intimidatie of seksueel misbruik. De ander, de omgeving, maar ook die persoon zelf kan daar grote fysieke, mentale en emotionele schade door oplopen.
Bij grensoverschrijdend gedrag dat 'hands-on' plaatsvindt, is er wel sprake van fysiek contact. Dit betreft het seksueel betasten, het binnendringen, variërend van zoenen (gedwongen tongzoen) tot verkrachting, de ernstigste vorm van seksueel grensoverschrijdend gedrag.
Grensoverschrijdend gedrag komt vaak door machtsverschillen. De een heeft meer te zeggen dan de ander. Door machtsverschillen tussen mensen met een beperking en anderen te verkleinen, verminder je het risico op grensoverschrijdend gedrag. Soms kun je niets doen aan machtsverschillen.
Mochten er toch ongewenste intimiteiten plaatsvinden dan kan het slachtoffer een klacht indienen bij de werkgever. Sommige werkgevers hebben hiervoor een speciaal protocol. Andere werkgevers hebben een vertrouwenspersoon bij wie de ongewenst benaderde werknemer terecht kan, bijvoorbeeld de bedrijfsarts.
Ongewenste intimiteiten of seksuele intimidatie zijn bv. seksueel getinte, seksistische of homofobe opmerkingen, opdringerig gedrag, gluren, oneerbare voorstellen en handtastelijkheden.
Er zijn echter ook veel andere vormen van ongewenst gedrag in de zorg die als grensoverschrijdend worden ervaren, denk aan bedreiging, het onthouden van zorg, schenden van privacy, schreeuwen of vernedering.
Waar ligt de grens? Van Vlimmeren somt voorbeelden op van grensoverschrijdend gedrag: stalken, dreigen, intimideren, manipuleren, seksueel getinte opmerkingen maken én machtsmisbruik.
Om grensoverschrijdend gedrag te voorkomen, is het belangrijk om beleid hierop te ontwikkelen of juist je huidige beleid aan te scherpen. Op grond van de Arbeidsomstandighedenwet ben je als werkgever verplicht te zorgen voor de veiligheid en gezondheid van jouw werknemers.
De vertrouwenspersoon: Verzorgt de eerste opvang van werknemers die zijn lastiggevallen en die hulp en advies nodig hebben. Bekijkt of een oplossing in de informele sfeer mogelijk is. Informeert het slachtoffer over andere mogelijkheden, zoals klachtenprocedures.
De Arbowet noemt dit psychosociale arbeidsbelasting (PSA). De werkgever is volgens de Arbowet verplicht om beleid te voeren, binnen het algemene arbeidsomstandighedenbeleid, dat erop is gericht om psychosociale arbeidsbelasting te voorkomen of te beperken als dit een risico vormt binnen de organisatie.
Intimidatie is een andere vorm van manipulatie. Daarbij probeert iemand je gedrag te beïnvloeden door je doelbewust af te schrikken, voor schut te zetten, bang te maken, in verwarring of verlegenheid te brengen of te verlammen.
Woorden (verbale intimidatie): Denk hier aan seksueel getinte opmerkingen, grappen, intieme vragen stellen of toespelingen; Gebaren, gezichtsuitdrukking (non-verbaal): Bijvoorbeeld staren, seksueel gerichte gebaren, of het tonen van seksueel getinte of pornografische afbeeldingen (ook via mail, WhatsApp of sms);
Er zijn veel verschijningsvormen. Ongewenst gedrag kan uiteenlopen van pesten en treiteren tot intimideren, (verbale) agressie en seksueel grensoverschrijdend gedrag. Ook een angstcultuur kan leiden tot ongewenst gedrag. Mensen durven zich niet uit te spreken en er gebeurt veel in de onderstroom.
De Valkuil van Grensoverschrijdend Gedrag
Hier kan een antisociale en/of een narcistische persoonlijkheidsstoornis onderliggen. Deze werknemer voelt zich boven iedereen verheven en vertoont daar het gedrag naar.
Het betreft een overkoepelend begrip waar een veelal gedragingen onder vallen. Denk hierbij aan: seksueel getinte opmerkingen/berichten, het onverhoeds iemand vastpakken, maar uiteraard ook aanranding en verkrachting. Maar niet elke vorm van seksueel grensoverschrijdend gedrag is strafbaar gesteld in Nederland.
“Grensoverschrijdend gedrag komt nog steeds overal en veel te vaak voor. Niet alleen op het werk, maar bijvoorbeeld ook thuis, in cafés, bij de sportvereniging, op school en op straat.
Het Sensoa Vlaggensysteem is een in Vlaanderen ontwikkelde methodiek om seksueel gedrag in te schatten en gepast te reageren. Aan de hand van 6 criteria kan je seksueel gedrag indelen in 4 categorieën, van oké naar helemaal niet oké. Ze zijn aangeduid met verschillende kleuren vlaggen.
Er is sprake van seksueel grensoverschrijdend gedrag als één van de partijen niet instemt met de uitlatingen of handelingen van de ander. Dit kan een seksistisch getinte uitspraak, betasting of aanranding zijn. Als je seksuele handelingen moet verrichten waar je niet achter staat, geef dit dan direct aan.
Besef dat grensoverschrijdend gedrag in veel vormen voorkomt. Denk bijvoorbeeld aan pesten, kleineren, handtastelijkheden, geen aandacht geven, schelden, chanteren, fysiek uithalen, dingen stukmaken .