Deze vloeistof heeft een conserverende werking op het lichaam, waardoor de ontbinding wordt vertraagd. Bij balseming wordt er een relatief hoge concentratie formaline gebruikt waardoor het lichaam tot wel drie weken lang geconserveerd kan worden.
Volledige balseming kan een lichaam voor jaren conserveren. Dit is echter niet de vorm van balseming die op dit moment in Nederland algemeen toegestaan is. De lichtere vorm van balseming, Thanatopraxie, zorgt voor een vertraging van het ontbindingsproces van ongeveer 10 dagen.
Bij thanatopraxie (en dus ook bij balseming) wordt het bloed van de overledene vervangen door een conserverende vloeistof. Tijdens de behandeling - die ongeveer 2 uur duurt - wordt het lichaam van de overledene gemasseerd, zodat de vloeistof zich goed door het lichaam verspreidt.
Het is volgens de wet verplicht om ervoor te zorgen dat een overledene uiterlijk op de 6de werkdag na overlijden begraven of gecremeerd wordt. Dit is dus ook het maximale aantal dagen dat iemand opgebaard kan worden.
Balsemen (thanatopraxie) zorgt ervoor dat het lichaam van de overledene zich niet natuurlijk kan ontbinden en daardoor langer blijft geconserveerd. Een gebalsemd lichaam blijft er mooi en natuurlijk uitzien tot aan de dag van de uitvaart.
U mag een overledene niet eerder dan 36 uur na overlijden laten begraven of cremeren. En niet later dan 6 werkdagen na overlijden. Het weekend en feestdagen zijn geen werkdagen. Na de crematie moet het crematorium de as van de overledene 1 maand bewaren.
Het ontbindingsproces putrefactie (decompositie / verrotting / ontbinding) kan voor zeer lange tijd worden geremd door het lichaam van een overledene te balsemen. Bij dit proces wordt via infusie tot op cellulair niveau een conserverende middel aangebracht (veelal met een hoge concentratie formaldehyde / formaline).
Gemiddeld duurt een crematie anderhalf uur. De precieze duur van de crematie hangt af van de soort oven, kist of opbaarplank en het gewicht van de overledene. In Nederland is het niet toegestaan om meerdere mensen tegelijk te cremeren.
Bij de ontbinding zijn het veel meer de zuurstof in de grond en de in het lichaam en de omgeving aanwezige bacteriën die het ontbindingsproces in gang zetten en aan de gang houden. Bij lijken van een normaal postuur neemt dat proces zo'n tien jaar in beslag.
Het kan zijn dat je voor een gesloten kist kiest omdat je je dierbare graag wilt herinneren zoals hij/zij bij leven was. Of juist voor een open kist omdat je je dierbare nog zo lang mogelijk wilt zien.
Het uiterlijk van een gebalsemd lichaam
Dit is met name goed zichtbaar bij de oren, hals en handen. Overige delen van het gebalsemde lichaam zijn namelijk vaak bedekt met kleding. Doordat de balsemvloeistof een rozige kleurstof bevat, krijgt het lichaam van de overledene een natuurlijke kleur net als bij leven.
Het verbod op balsemen geldt alleen voor lichamen die in Nederland begraven of gecremeerd zullen worden. Het verbod geldt niet voor lichamen die buiten Nederland gebracht zullen worden. Het verbod geldt ook niet voor lichamen die ter beschikking van de wetenschap staan. Bijvoorbeeld om te laten ontleden.
De overledene kan, zonder kist en zonder koeling, rustig en sereen thuis blijven tot op de dag van de uitvaart. Het lichaam kan tot ruim een week worden opgebaard op kamertemperatuur.
Wat kost een lichte balseming? De uiteindelijke kosten van een lichte balseming zijn ongeveer gelijk aan de kosten van een traditionele thuisopbaring met koeling. Dit bedrag ligt tussen de €450 - €600.
Het is belangrijk dat de overledene tijdens de opbaring goed geconserveerd blijft. De meest bekende wijze is het gebruik van koelplaten.Door het lichaam koel te houden kan het lichaam langer goed geconserveerd worden. Een andere manier is thanatopraxie, ofwel een lichte balseming.
De meerderheid van Uitvaartmedewerkers en balsemers verdient een salaris tussen € 1.471 en € 3.781 per maand in 2023. Een maandloon voor beginnende Uitvaartmedewerkers en balsemers varieert van € 1.471 tot € 2.477. Na 5 jaar werkervaring zal hun inkomen tussen € 1.800 en € 2.925 per maand liggen.
Je hebt vast wel eens verhalen gehoord over lijken die spontaan rechtop gingen zitten in hun kist. Dit is een mythe. Wel is het zo dat je lichaam spastische trekjes kan vertonen op het moment dat het lichtje uit gaat.
Rigor mortis (lijkstijfheid)
Door chemische processen worden de na overlijden verslapte spieren stijf. Rigor mortis treedt als eerste op in de extremiteiten zoals de armen, de benen en het hoofd. Ook vormt zich kippenvel doordat rigor mortis optreedt in de in de huid gelegen spiertjes.
Eerst vallen bijvoorbeeld de longen uit (ARDS) , gevolgd door lever, darmen, nieren en/of andere functies, zoals de bloedstolling.
Voelt het lichaam pijn tijdens cremeren? Nadat een persoon is overleden kan niks nog pijn doen. Met de huidige technologie is er geen onzekerheid meer of iemand wel of niet echt overleden is. Daarom doet crematie geen pijn voor de overledene.
Bij het cremeren wordt de kist in een crematieoven geplaatst. De kist vergaat daarbij door de hitte. Voorafgaand aan een crematie is er vaak een uitvaartdienst of een kerkdienst, maar het hoeft niet. Na het afscheid brengt de uitvaartondernemer de kist naar de ovenruimte, waar de uiteindelijke crematie plaatsvindt.
Er blijven alleen botresten (calciumfosfaat) en een stroperige, zeepachtige restvloeistof over. De botten kunnen vermalen worden tot wit poeder en in een urn worden bewaard, net als bij een crematie.
Elk geval is anders. De wetgever gaat er van uit dat na een begraving van 10 jaar een lichaam helemaal geskeletteerd is. Dat houdt in dat alleen de belangrijkste grote botten over zijn. Bij sommige mensen zal dit al na 5 of 7 jaar het geval zijn, afhankelijk van de omstandigheden.
Het graf. De diepte van een graf is afhankelijk van voor hoeveel personen een graf is ingericht. Bij drie personen is de diepte circa 3 meter. Het kan wat variëren, maar het is in ieder geval wettelijk verplicht dat (de bovenste) kist minimaal 65 cm onder de grond ligt.
En dan pas mag er een nieuwe kist bovenop. Boven de bovenste kist moet een laag zand van minstens 65 cm liggen. Daar zijn allemaal wettelijke regels voor. Dat zand zorgt er o.a. voor dat er geen vreemde geuren uit een graf kunnen ontsnappen.