De huisarts of specialist kan een aantal onderzoeken voorstellen om vast te stellen of het om uitzaaiingen gaat, zoals een bloedonderzoek, PET-CT-scan, longfoto of CT-scan van de borstkas, echografie van de lever of CT-scan van de buik, botscan of MRI-scan.
Zo komen vermoeidheid, pijn, benauwdheid en verlies van eetlust veel voor. In de terminale fase komen ook symptomen als gewichtsverlies, sufheid en verwardheid vaak voor.
Ook om uitzaaiingen vast te stellen, volstaat een bloedonderzoek alleen dus niet. Wat vertellen bloedtesten wel? Ze geven artsen een aanwijzing over wat er in je lichaam gebeurt en hoe goed je organen werken. Een abnormale waarde van een bepaalde stof kan een teken zijn van een kanker of de terugkeer van een kanker.
Met de CT-scan wordt duidelijk of er uitzaaiingen in andere botten zitten.
De arts kan longuitzaaiingen ontdekken doordat op een röntgenfoto afwijkingen zijn te zien. Een röntgenfoto van de longen kan horen bij standaardonderzoek na de diagnose kanker. Dit onderzoek gebruikt de arts om vast te stellen of er uitzaaiingen zijn.
Een echografie is een onderzoek met geluidsgolven. Deze golven hoor je niet. De weerkaatsing (echo) van de golven maakt organen en weefsels zichtbaar op een beeldscherm. Zo kan de arts de organen in het lichaam bekijken en een mogelijke tumor en/of uitzaaiingen zien.
Wanneer de kanker is uitgezaaid bij diagnose
Bij uitgezaaide kanker is genezing meestal niet meer mogelijk. Dit heeft effect op de overleving. Bij mensen met uitzaaiingen is de gemiddelde overleving na 5 jaar ongeveer 15%. Bij mensen met kanker zonder uitzaaiingen is de overleving na 5 jaar een stuk hoger: 75%.
Als het met de CT-scan of de MRI-scan niet lukt de plaats van een tumor of uitzaaiingen te vinden, terwijl overig onderzoek wel op kanker wijst, biedt de PET-scan mogelijk uitkomst. Verder kan PET de specialist helpen te bepalen in welk stadium de ziekte is.
De MRI/PET brengt naast de anatomie van tumoren ook de stofwisseling ervan in beeld.Dit maakt het mogelijk om kleine beweeglijke uitzaaiingen met grote precisie te lokaliseren.
De kosten komen op ongeveer € 1.200 per scan. Even prijzig overigens als de breed toegepaste Choline PET scan. Wel duidelijk duurder dan de gewone CT scan of de botscan die op circa € 200 uitkomen. De patiënt betaalt deze kosten niet.
Door uitzaaiingen op het buikvlies ontstaat uiteindelijk vocht in de buik. Het vocht heet ook wel ascites. Door het vocht wordt de buik soms dik en kun je pijn krijgen. Ook kan je ontlasting veranderen.
In de beginfase van de ziekte heeft ongeveer 30% van de patiënten pijn, in een later stadium gemiddeld 60-80% van de patiënten. De meeste pijn ontstaat als er sprake is van uitzaaiingen.
Een uitzaaiing ontstaat als kankercellen van een tumor zich verplaatsen door het lichaam en op een andere plaats verder groeien. Uitzaaiingen kunnen al bij de eerste diagnose aanwezig zijn, maar ook pas jaren later ontstaan.
Via de lymfevaten komen de kankercellen in de lymfeklieren. Van een uitzaaiing in een lymfeklier merkt u in het begin niets. Het duurt maanden tot jaren voordat de lymfeklier zo groot is dat u deze kunt voelen. U voelt dan een stevig bolletje onder de huid van ongeveer 1 tot 2 centimeter groot.
Een CT-scan geeft een arts een compleet overzicht van bijvoorbeeld het gehele boven- en onderlichaam. Een MRI daarentegen laat meestal maar een beperkter deel van het lichaam zien, bijvoorbeeld alleen de onderbuik en toont organen meer op detailniveau.
Heel soms kan een enkele longuitzaaiing genezend behandeld worden. Bijvoorbeeld bij darmkanker en soms bij borstkanker. Ook uitzaaiingen van zaadbalkanker of van langzaam groeiende tumoren kunnen soms genezend worden behandeld.
Een CT-scanner geeft via röntgenstraling een gedetailleerd beeld van het inwendige lichaam van de mens.Een PET-scan geeft juist een beeld van de stofwisseling van lichaamscellen.
de resolutie van de PET-scan wordt steeds beter, maar hele kleine tumoren zijn er niet mee te zien. Die kleine tumoren nemen de isotoop wel op, maar ze zijn kleiner dan het kleinste object dat zichtbaar gemaakt kan worden op de foto. Daarom zijn tumoren kleiner dan ongeveer 5-10 mm moeilijk te zien op een PET-scan.
Wat kun je niet zien op een MRI-scan? Een MRI-scan laat niet zien hoe de organen werken, daarvoor is bloedonderzoek nodig. Ook klachten die ontstaan in een bepaalde houding of situatie kun je met een MRI niet beoordelen.
Met een PET-CT scan wordt radioactief suiker ingespoten, zodat dit zich gaat concentreren op de plekken die het meeste suiker verbruiken. Hiermee komen dus de kankercellen aan het licht. Die worden gezien op de beelden die de scan maakt.
Het hangt bijvoorbeeld af van hoeveel uitzaaiingen u heeft en hoe groot ze zijn. Als u in verschillende organen uitzaaiingen heeft, kunt u meestal niet genezen. U kunt ook kiezen om geen behandeling te krijgen die kans geeft om te genezen. U kunt dan wel behandelingen krijgen tegen uw klachten.
T1b: de tumor is tussen de 5 millimeter en 1 centimeter groot. T1c: de tumor is tussen de 1 en 2 centimeter groot. T2: de tumor is tussen de 2 en 5 centimeter groot. T3: de tumor is groter dan 5 cm.
Als je niet meer kunt genezen, dan kun je palliatieve zorg krijgen. Die zorg helpt je om zo goed mogelijk te leven, ook al is er geen genezing mogelijk. Lees meer over palliatieve zorg. Naast de steun van een arts en verpleegkundige kun je hulp krijgen van een maatschappelijk werker, psycholoog of geestelijk verzorger.
Plaats van uitzaaiingen via bloed
Voorbeelden van kankers die via het bloed kunnen uitzaaien en de plaatsen waar de uitzaaiingen meestal voorkomen: borstkanker: botten, lever, longen, huid, hersenen. dikkedarmkanker: lever, buikvlies, longen. longkanker: botten, bijnieren, lever, hersenen, longen.
Uit de studie blijkt dat de echo heel betrouwbaar is: de techniek kan borstkanker uitsluiten met 99,8% zekerheid. Vier op de vijf vrouwen kon al tijdens de echo gerustgesteld worden. Zij hadden alleen een goedaardige afwijking, bijvoorbeeld een cyste. Bij één op de vijf vrouwen gaf echo nog geen zekerheid.