Vormen van zelfbeschadiging zijn snijden, krassen, krabben, branden, haren trekken, hoofdbonken, schadelijke stoffen innemen, of voorwerpen in het lichaam brengen.
Zelfverwonding of automutilatie is wanneer je jezelf opzettelijk pijn doet of letsels toebrengt, bijvoorbeeld door in je armen te krassen met een scherp voorwerp, met je vuist herhaaldelijk tegen de muur slaan, jezelf voor de kop slaan…
Je kunt jezelf wel leren er anders mee om te gaan. Om met de drang jezelf te beschadigingen om te gaan, zal je alternatieven moeten zoeken. Op het moment dat je de neiging voelt om jezelf te gaan beschadigen, zal je iets anders moeten gaan doen. Bijvoorbeeld muziek luisteren, iets tekenen of gaan sporten.
Wat is zelfbeschadiging? Zelfbeschadiging is het zichzelf lichamelijke verwondingen of schade toebrengen in een zich herhalend patroon, zonder bewuste suïcidale intentie. Het is vaak een uiting van een intense, overweldigende golf aan emoties of leegte die voor degene die zich beschadigt nauwelijks te verdragen is.
Gebruik plakband. “Als je bv. in je arm wilt snijden, doe dan wat plakband op de plaats waar je het wilt doen. Laat dit zitten tot de drang voorbij is en haal het er dan af.
Jezelf verwonden voelt voor sommige mensen fijn. Het werkt tijdelijk en daarom kan het ook verslavend zijn. Een andere reden waarom het verslavend werkt, is omdat je lichaam hormonen aanmaakt tegen de pijn: endorfine. Omdat je lichaam daaraan went, moet je jezelf steeds meer en vaker pijn doen.
De meest voorkomende redenen waarom mensen zichzelf beschadigen: Jezelf pijn doen, zodat je iets pijnlijks uit het verleden vergeet en/of op dat moment niet aan hoeft te denken. Je verlegt je aandacht van emotionele pijn naar fysieke (lichamelijke) pijn. Jezelf bewijzen dat je macht en controle hebt.
Waarom beschadigt een kind zichzelf? Kinderen die zichzelf beschadigen hebben meestal problemen. Ze voelen zich bijvoorbeeld verdrietig, of misschien schuldig, of ze voelen juist helemaal niks. Wanneer ze zichzelf pijn doen, denken ze even niet meer aan hun problemen.
Jezelf snijden om maar wat te voelen. Of om even helemaal niets te voelen. Naar schatting doet 1 op de 6 jongeren het weleens.
Jezelf verwonden of jezelf letsel toebrengen
Vormen van zelfbeschadiging zijn snijden, krassen, krabben, branden, haren trekken, hoofdbonken, schadelijke stoffen innemen, of voorwerpen in het lichaam brengen.
Gevolgen voor de cliënt
Iemand die zichzelf beschadigt kan zich bijvoorbeeld somber, boos of angstig voelen. Zelfbeschadiging heeft als functie dat die problemen naar de achtergrond verdwijnen. Iemand krijgt meer rust en minder chaos in het hoofd. Iemand kan ontspannen of iets of juist niets meer voelen.
Herkennen van zelfbeschadiging
Zelfbeschadiging vormt dan een uitlaatklep voor emoties. Het gedrag staat dus niet op zichzelf. Iemand kan bijvoorbeeld ook erg onzeker zijn, een negatief zelfbeeld hebben, veel stress of spanning ervaren en moeite hebben om over emoties te praten.
Jezelf beschadigen wordt binnen de Islam over het algemeen beschouwd als 'haram', of verboden. Hieruit kun je concluderen dat jezelf snijden volgens Islam ook niet is toegestaan.
Zelfverwondend gedrag zijn directe verwondingen van de huid en het lichaam, zoals zichzelf snijden, krabben en krassen. Andere vormen van opzettelijke zelfverwonding zijn het zichzelf toebrengen van brandwonden, met de vuisten en/of het hoofd hard tegen de muur bonken, of zichzelf in het gezicht slaan.
Waarom doen jongeren aan zelfverwonding? "Zelfverwonding heeft vaak niet één, maar wel meerdere oorzaken. Mogelijke oorzaken kunnen zijn dat de jongere zich niet goed in zijn vel voelt of dat de jongere een negatief zelfbeeld of lichaamsbeeld heeft.
Als iemand zichzelf snijdt noemen we dat ook wel zelfbeschadiging of automutilatie. Dit komt vaker voor dan je misschien denkt. Er rust een taboe op dit onderwerp om over te praten. Mensen die zichzelf bijvoorbeeld snijden kunnen zich schuldig voelen en zich schamen voor hun gedrag.
Waarschijnlijk zijn het gevoelens die ze op de een of andere manier niet kan uiten. Het enige wat je kan doen is er zijn voor haar wanneer ze je nodig heeft. Praten over wat haar dwars zit en je eigen gevoelens uiten. Als jij jou gevoelens niet uit ga jij er dus ook mee zitten en daar heeft niemand wat aan.
Iedereen heeft zijn of haar eigen verhaal. Wanneer je jezelf beschadigt is dit een overlevingsstrategie. Je reageert spanningen en emoties dan af op je eigen lichaam. Zelfbeschadiging is het middel om de dag zo goed als mogelijk door te komen.
De term 'zelfbeschadiging' is de vertaling van het Engelse 'self-harm' en omvat alle gedragingen die verwondingen/letsel aan de eigen huid of het lichaam toebrengen. Zoals snijden, branden, krassen, krabben, haartrekken, hoofdbonken, voorwerpen in het lichaam brengen of schadelijke stoffen innemen.
Het kan een manier zijn om met spanning, stress, heftige emoties, woede of psychische pijn om te gaan. Vaak is het om zichzelf te bestraffen omdat ze zichzelf niet goed genoeg vinden. Het wordt ook gebruikt om meer controle te voelen over het eigen lichaam of de emoties.
Tweederde van hen vergiftigt zichzelf, voornamelijk met medicijnen. Een kwart gebruikt een scherp voorwerp, zoals een mes of scheermes, om zichzelf te verminken (Consument en Veiligheid, 2012). Dit werk- en doeboek voor jongeren en jong volwassenen is een instrument ter ondersteuning van professionele therapie.
Er zijn vele vormen van automutilatie, zoals snijden, krassen en branden van de huid, hoofdbonken of het uittrekken van haar.
Volgens kinder- en jeugdpsychiater Koen Stolk is een gebrekkige frustratietolerantie of emotieregulatie inderdaad meestal de reden waarom kinderen zichzelf slaan. Vooral dreumesen hebben nog een gebrekkig copingmechanisme voor lastige emoties. Het kan ook een symptoom van autisme zijn.
Zelfbeschadigend gedrag heeft gevolgen op de korte en lange termijn. Op de lange termijn nemen de negatieve gevoelens weer toe en volgt ook de confrontatie met de lichamelijke gevolgen en eventuele complicaties van de beschadiging.