Wens iemand sterkte
Zeg tegen jouw dierbare dat je het verschrikkelijk vindt wat er is gebeurd en je met hem meeleeft. Wens hem alle kracht toe die hij nodig heeft. Geef bovendien aan dat je er altijd voor hem bent en dat hij altijd op jouw steun kan vertrouwen en hulp aan je kan vragen.
Wat zeg je als iemand terminaal ziek is? Het beste wat je kunt doen is die persoon sterkte wensen. Geef aan dat je meeleeft en wens hem of haar kracht toe. Het kan zijn dat je echt niet weet wat je moet zeggen.
Een huisarts of andere deskundige kan je hierbij helpen. Breng je de laatste dagen van je leven door in het ziekenhuis of een hospice, dan neem je ook afscheid van het huis waar je misschien jaren hebt gewoond, van je buurt en vertrouwde omgeving.
Onrust en verwardheid
Het kan voorkomen dat door een gedaald bewustzijn iemands gedrag verandert. De stervende kijkt dan anders uit zijn ogen en kan een onrustige en verwarde indruk maken. Dit wordt een delier genoemd. Het lijkt alsof iemand van alles beleeft of ziet, maar wat precies is niet duidelijk.
Hoe kan ik de laatste woorden van verbondenheid brengen? Een "dankjewel", "ik hou van jou" en "sorry" zijn vaak boodschappen die zowel de zieke als zijn naasten nog willen doorgeven. Het draagt bij tot een intenser afscheid en een zekere rust bij het loslaten van een geliefde.
Wanneer u niet goed weet wat u moet zeggen dan kunt u zich altijd redden met de woorden: “Gecondoleerd”, “Veel sterkte” of “Mijn oprechte deelneming”. “Heel veel sterkte, ik zou wel meer willen zeggen, maar ik weet niet zo goed hoe”. “Woorden schieten te tekort, gecondoleerd”. “Ik denk aan je en leef met je mee”.
Morfine is niet geschikt om de dood te bespoedigen of patiënten te sederen. Het snel ophogen van morfine kan ervoor zorgen dat het bewustzijn onvoldoende wordt verlaagd, de patiënt verward raakt, of spiertrekkingen (myoclonieën) krijgt.
Natuurlijk versterven
De patiënt raakt 'op'. Het kaarsje gaat langzaam uit. In deze gevallen is het raadzaam om voorzichtig te zijn met een vocht-infuus of met een voedingssonde. Want de kunstmatige toediening van vocht en voeding kan er toe bijdragen dat de patiënt meer last krijgt van benauwdheid, pijn en angst.
Waken bij een stervende zorgt ervoor dat de ruimte van de kamer gevuld is met liefdevolle aandacht en een wakker bewustzijn, op een moment dat de stervende heel kwetsbaar is in zijn doodsstrijd.
Laat gewoon weten dat je er voor een zieke bent door te zeggen: 'Wat fijn om je te zien'. En is de situatie zo uitzichtloos of verdrietig dat je er geen raad mee weet, vertel dan waarmee je zit en zeg: 'Ik vind het heel erg en ik weet niet wat ik moet zeggen, maar ik wil wel graag bij je zijn.
Mensen die sterven, hebben vaak weinig of geen behoefte meer aan voedsel en vocht. Ze kunnen snel in gewicht afnemen. Het lichaam verandert: de wangen vallen in, de neus wordt spits en de ogen komen dieper in hun kassen te liggen.
Realistisch zijn, schrijft Hintjens: het heeft geen zin om tevergeefs te hopen op een goed einde. Ga uit van het ergste. Hoe eerder je weet dat je doodgaat, hoe eerder je omgeving kan beginnen met afscheid nemen. Wees daarnaast eerlijk over de medische feiten tegen je omgeving.
Het voelt raar en helemaal niet leuk dat ik je zo weinig zie. Ik denk vaak aan je en hoop dan dat je je snel beter voelt. Hou je taai, succes met de behandeling en heel veel sterkte gewenst!
We spreken van een terminale fase als het vermoedelijke overlijden binnen 3 maanden plaats vindt. In de praktijk wordt deze term meestal gebruikt om de laatste 6 weken van iemands leven aan te duiden. Afhankelijk van de verschillende symptomen is deze inschatting makkelijker of moeilijker te maken.
De terminale fase is de laatste levensfase van iemands leven. Concreet is deze persoon ziek en is deze ziekte ook niet meer te genezen of behandelen. Of de nadelen van de behandeling wegen niet op tegen de voordelen. Deze fase duurt meestal maximaal 3 maanden, maar kan ook langer duren.
Als dit proces echter gepaard gaat met goede begeleiding en verzorging, kan het tot een rustige en zachte dood leiden. Dat heeft het menselijk lichaam grotendeels aan zichzelf te danken: door te vasten maakt het lichaam endorfine aan. Dit zorgt voor een prettig gevoel. Op den duur komt daar een zekere sufheid bij.
Denk hierbij aan ingezakte wangen, ogen die zich meer terugtrekken in de kassen en een gespitste neus. Daarnaast zal de dierbare veel minder dorst hebben, waardoor lippen en mond droog kunnen worden. Dit kan samengaan met een slechte adem. Door het vochttekort, zal de dierbare ook weinig naar de wc moeten.
Overleden dierbaren die overgegaan zijn naar het Licht, kunnen en komen op bezoek. Veelal zoeken ze contact. Je ervaart dan warmte, liefde en niet meer de onverwerkte emoties en trauma's van die persoon. Vaak kiezen zij ervoor om als tijdelijke gids bij je te blijven en je te ondersteunen.
Het roept veel verdriet en onmacht op als je van zo dichtbij meemaakt dat een dierbare zijn of haar gezondheid verliest. Dan ga je rouwen om het verlies van de persoon die hij of zij was en van jullie leven en activiteiten samen. Dit is rouw bij leven. We noemen het ook wel anticiperende rouw.
Hoe lang duurt liefdesverdriet? Uit een onderzoek dat gepubliceerd werd in The journal of Positive Psychology is gebleken dat zowel mannen als vrouwen gemiddeld na 11 weken over hun liefdesverdriet heen zijn. Maar liefst 71 procent was namelijk na 11 weken over hun ergste verdriet heen.
De tijd tussen de ademteugen wordt steeds langer, soms wel tot een halve minuut en tenslotte is er de laatste adem, in veel gevallen niet meer dan een zuchtje na een (heel) lange stilte. Het gezicht ziet er ook bij deze stokkende ademhaling vaak heel rustig uit. Dit wordt Cheyne-Stokes ademhaling genoemd.