Rigor mortis of lijkstijfheid ontstaat drie tot vier uur nadat de dood is ingetreden, wanneer de energiedepots van de spieren leeg zijn. Spieren hebben energie nodig om te kunnen werken en zich samen te kunnen trekken – maar nog meer om zich te kunnen ontspannen.
Ook wordt een lichaam zo'n 1 tot 3 uur nadat het dood is gegaan stijf. Hoe dat precies komt, weten we eigenlijk niet. Waarschijnlijk komt het doordat bij bepaalde stofjes in je spieren (die stofjes heten actine en myosine) een soort chemische reactie optreedt. Door die reactie van stofjes worden spieren stijf.
Lijkvocht ontstaat door het vloeibaar worden van een lichaam door ontbinding. Het lichaamsvocht vermengt zich met bloed en bacteriën en is onderhevig aan allerlei chemische processen die in het lichaam plaatsvinden. Dat maakt het dat lijkvocht ook wel eens als giftig wordt beschouwd.
Rigor mortis treedt als eerste op in de armen, de benen en het hoofd. Door chemische processen worden de verslapte spieren stijf. Acht uur na het overlijden is deze zogenaamde lijkstijfheid volledig. Dit is niet blijvend, want na 48 uur neemt deze weer af als gevolg van diverse afbraakprocessen in het lichaam.
Rigor mortis (lijkstijfheid)
Normaal gesproken zal na ongeveer 1 tot 4 uur na het overlijden lijkstijfheid optreden. Door chemische processen worden de na overlijden verslapte spieren stijf. Rigor mortis treedt als eerste op in de extremiteiten zoals de armen, de benen en het hoofd.
Lijmen van de lippen
Gevaar bestaat dat na het verdwijnen van de rigor mortis (ongeveer 3 dagen na overlijden) de kaakspieren ontspannen. Gevolg is dat de overledene een uitgestrekte mond met smalle tuitlippen krijgt.
Met het blote oog zie je in het donker niets of niemand maar als je zo'n bril opzet zie je ineens wel mensen lopen. Sommige mensen kunnen overleden personen waarnemen zonder die 'nachtkijker'.Sommigen kunnen ze zien, voelen, ruiken of horen.Eigenlijk kan iedereen dat, in mindere of meerdere mate.
Ja, na de laatste verzorging van de overledene zijn er geen beperkingen aan het contact met je overleden dierbare. Echter, er wordt geadviseerd om zowel voor als na het fysieke contact goede handhygiëne toe te passen.
Als je geregeld last hebt van stijve spieren, bijvoorbeeld 's morgens, is regelmatig bewegen de beste remedie. Probeer dagelijks een halfuur matig intensief te bewegen om je spieren en gewrichten zo soepel mogelijk te houden.
Zorg voor voldoende beweging
Denk hierbij aan wandelen en fietsen, maar ook sporten zoals zwemmen, tennissen of hardlopen. Door regelmatig te bewegen worden de spieren versterkt, wat de druk op de gewrichten verlaagt. Hierdoor zullen de stijve spieren in de ochtend geleidelijk afnemen.
Het lichaam begint van kleur te veranderen met als opvallendste "het wegschieten van kleuren" langs de slagaders en aders gelegen aan het huidoppervlak (marmer tekening / marmering). Dit komt doordat het bloed begint te ontbinden en bacteriën de overhand krijgen. De kleur van de huid verdonkert ook.
Alle nabestaanden, ook kleine kinderen, kunnen de overledene aanraken zonder besmettingsgevaar. Een laatste kus geven kan zo zonder zorgen voor de gezondheid.
Hoe lang rouwverwerking duurt is door de verschillende factoren moeilijk te zeggen. Uit Amerikaans onderzoek is gebleken dat mensen na drie maanden na het overlijden van hun partner, pas de ergste fase van rouw doormaken. Na gemiddeld ruim een jaar beginnen partners zich vaak weer beter te voelen.
Hier bestaan geen regels voor. Om een overledene wel of niet thuis op te baren is een vrije keuze. Ook om hem 's nachts alleen te laten. De meeste mensen laten een overledene niet alleen in huis en zorgen voor een wake; dat is een kwestie van gevoel.
Morfine is niet geschikt om de dood te bespoedigen of patiënten te sederen. Het snel ophogen van morfine kan ervoor zorgen dat het bewustzijn onvoldoende wordt verlaagd, de patiënt verward raakt, of spiertrekkingen (myoclonieën) krijgt.
Je beweegt
Je hebt vast wel eens verhalen gehoord over lijken die spontaan rechtop gingen zitten in hun kist. Dit is een mythe. Wel is het zo dat je lichaam spastische trekjes kan vertonen op het moment dat het lichtje uit gaat. Dit komt doordat je hersenen nog wat laatste activiteit vertonen.
In de 40 dagen periode neemt de ziel afscheid van de aarde en verlaat uiteindelijk deze wereld, in sommige geloofstradities wordt dit ook wel de hemelvaart genoemd. Gedurende deze periode moeten de ontslapenen of overledenen gaan beseffen dat ze moeten doorstromen naar hun nieuwe bestaan en herenigd worden met God.
Waken is liefdevol en aandachtig aanwezig zijn bij een stervende geliefde. Je draagt iemand als het ware het leven uit. Velen voelen zich rustiger als er een vertrouwd iemand nabij is, hoewel doodgaan in wezen een eenzaam proces is; uiteindelijk sterf je alléén.
Rouw uit zich vaak fysiek, doorgaans in de vorm van intense moeheid of pijn. Hongaars onderzoek vergeleek de klachten van bijna tweehonderd rouwenden met zo'n vierduizend niet-rouwenden. Hoofdpijn, borstpijn, duizeligheid en obstipatie bleken allemaal meer voor te komen onder de rouwenden.
De huid voelt door gebrek aan circulatie koud en klam aan en men raakt bewusteloos door de daling van de bloeddruk. Op de benen ontstaan veelal donkere plekken (eilandjes van bloed) doordat de bloeddruk niet meer toereikend is om dit bloed rond te pompen. Deze eilandjes van bloed staan bekend als “lijkvlekken”.
Een stervensfase kan veel tijd nemen, wel dagen, soms meer dan een week. Vaak is de patiënt dan niet meer bij bewustzijn en het stervensproces onomkeerbaar. Maar hoe invoelbaar een verzoek om bespoediging van de dood bij een comateuze patiënt ook kan zijn, het mag niet.
Zelfs als stervenden niet meer bij normaal dag bewustzijn zijn, kunnen ze nog altijd horen. Het gehoor is het laatste zintuig dat verzwakt. Soms maakt de stervende onwillekeurige bewegingen die lijken op zenuwtrekkingen bij het inslapen.