De allergrootste uitstoters van stikstof in Nederland zijn geen veehouderijen, maar de landbouw is wel verantwoordelijk voor het gros van de ammoniakemissies – waarvan de afname laatste jaren is gestokt.
In Nederland stoot de landbouw volgens het RIVM al decennia de meeste stikstof uit, gevolgd door industrie en verkeer.
Stikstofoxiden (NOx) komen vooral in de lucht terecht door uitlaatgassen van het verkeer en de uitstoot van industrie. Ammoniak (NH3) komt met name van dieren in de veeteelt. Een klein deel komt uit overige bronnen zoals industrie, de bouw en het verkeer.
Het grootste deel kwam van de veeteelt, de stikstofuitstoot van dieren was goed voor 94 miljoen kilo. Daar komt volgens het RIVM nog 12 miljoen kilo stikstof bovenop, hoofdzakelijk door energieverbruik in de landbouw, bijvoorbeeld door kassen en andere bronnen.
Elk bedrijf dat binnen 25 kilometer van een natuurgebied ligt én meer dan een door het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) bepaalde hoeveelheid stikstof uitstoot, is een piekbelaster. Dat zijn voornamelijk boerenbedrijven, maar ook een aantal industriële bedrijven valt daaronder.
Kabinet presenteert stikstofaanpak: boeren vanaf 2500 mol zijn piekbelaster. Boeren die meer dan 2500 mol stikstof deponeren op stikstofgevoelige natuur worden door het kabinet aangemerkt als piekbelasters.
Bij een melkkoe is dat gemiddeld 145,6 kilo stikstof per jaar, bij een geit 14,7 kilo. Grofweg een tiende dus. Een koe stoot per jaar 135 kilo methaan uit. Daarbovenop komt nog ruwweg 35 kg methaan uit mest.
Per dag komt een gemiddeld mens dus op zo'n dertig gram stikstofuitstoot. Best veel, hè? Om het even in perspectief te plaatsen: pluimvee stoot zo'n 54,3 miljoen kilogram stikstof per jaar uit; bij varkens ligt dat op 88,9 miljoen kilogram. Oftewel: mensen stoten met hun ontlasting meer stikstof uit dan deze dieren.
Heeft alleen Nederland een stikstofprobleem? Nee, de Habitatrichtlijn van de EU verlangt van iedere lidstaat dat die zijn biodiversiteit beschermt. De uitspraak van het Europees Hof over de Nederlandse aanpak geldt voor alle EU-landen.
Tata Steel
Staalbedrijf Tata Steel in IJmuiden heeft de twijfelachtige eer om Neerlands grootste vervuiler te zijn, blijkt uit cijfers van de Nederlandse Emissieautoriteit. Vorig jaar stootte het bedrijf ruim 5,7 miljoen ton CO2 uit.
Teveel stikstof is slecht voor de natuur. Planten die van stikstof houden, zoals grassen, brandnetels en bramen, groeien extra hard. Zo verdringen ze kwetsbare planten. Stikstof is van zichzelf niet schadelijk voor mensen en de natuur.
Het merendeel van de uitstoot van ammoniak in de landbouw komt voor rekening van rundvee (54 procent), gevolgd door varkens (17 procent) en pluimvee (11 procent).
Door te veel stikstof wordt de grond zuurder.
Als er meer stikstof in de grond komt wordt de bodem zuurder. De structuur van de bodem verandert en er komen bijvoorbeeld giftige metalen los. Door regen komen deze giftige stoffen in de sloten terecht. De planten en dieren die in deze sloten leven gaan dan dood.
"Als het over absolute aantallen gaat, is China veruit koploper in de stikstofuitstoot", zegt hoogleraar Wim de Vries (Universiteit Wageningen). "In delen van het land stoten ze zelfs per hectare veel meer uit dan wij, maar gemiddeld over het hele land is het minder."
Bij het rijden op benzine komt per kilometer 21 gram stikstofdioxide in de lucht.Bij het rijden op diesel is dat 365 gram per kilometer. Ook nieuwe auto's die op diesel rijden, stoten meer stikstofdioxide uit dan elektrische auto's, en ook meer dan auto's die op benzine rijden.
De luchtvaart stootte 36 miljoen kilo stikstofoxiden uit in 2021. De bijdrage van de luchtvaart aan de totale stikstofoxide-uitstoot door de Nederlandse economie was in 2021 rond de 10 procent.
China droeg in 2022 met 29% het meeste bij. Daarna volgen de Verenigde Staten (11%), India (7,3%), EU (6,7%), Rusland (4,8%), Brazilië (2,4%), Indonesië (2,3%) en Japan (2,2%). Samen zijn deze landen goed voor 66% van alle uitstoot van broeikasgassen.
> In Nederland komt 62% van de ammoniak-uitstoot die neerslaat op beschermde natuur uit de landbouw, met name van veehouderijen. > De grootste stikstofoxiden-uitstoot komt van Tata Steel, gevolgd door Schiphol*.
Intussen is China "de grootste vervuiler van de planeet" geworden. Zo stootte het land vorig jaar maar liefst 11336 megaton CO2 uit. Ter vergelijking, ons land stootte 96 megaton uit, dat is ongeveer evenveel als China op 3 dagen.
Van de drieduizend bedrijven die als piekbelaster worden beschouwd, zitten er ruim 1.800 in Gelderland. Daarmee is die provincie veruit 'hofleverancier' als het gaat om piekbelasters.
Afhankelijk van de omvang van een bedrijf kan uitkoop volgens hem 1 tot 2 miljoen euro opleveren. Dat houden ze er niet per se netto aan over, want veel boeren hebben ook leningen uitstaan bij de bank en die zullen ze moeten aflossen, zegt Hol.
Nu bestaat stikstofgas uit moleculen N2. Een stikstofatoom heeft een 14 maal grotere massa(zoek naar atoommassa's) dan een waterstofatoom ; wat betekent dat een molecuul N2 een 28 maal grotere massa heeft. Dus 28 gram stikstofgas komt overeen met precies 1 mol aan moleculen.