'Die was fout in de oorlog'! Het is een uitspraak die lange tijd gebruikt werd voor mensen die in de Tweede Wereldoorlog samen werkten met de Duitsers en betrokken waren bij de NSB. Anton Mussert volgde in Nederland het voorbeeld van de nazi's.
Dit archief beslaat vier strekkende kilometer en bevat naar schatting 540.000 dossiers van Nederlanders die tijdens de Tweede Wereldoorlog “fout” waren. De dossiers lagen vijftig jaar opgeslagen bij het ministerie van Justitie tot ze in het jaar 2000 werden overgeheveld naar het Nationaal Archief in Den Haag.
NSB'ers helpen de Duitsers bij het oppakken van joden en worden daarvoor rijkelijk beloond. Maar ze worden door veel Nederlanders gezien als 'vuile landverraaiers'. In mei 1940 bezetten de Duitsers ons land. De NSB, de Nationaal Socialistische beweging, steunt de Duitse bezetter en werkt nauw met hem samen.
De 'gewone' Duitser keek tot ver in de jaren zeventig naar het Derde Rijk vanuit het perspectief van het eigen slachtofferschap. Het was niet zo dat Duitsers beschaamd zwegen over de oorlog. Integendeel, ze vertelden er veel en graag over, maar het verhaal dat ze vertelden ging uitsluitend over hun eígen leed.
Als gas werd koolstofmonoxide of het pesticide Zyklon B gebruikt. Gaskamers maakten vaak deel uit van een groter complex met crematoria (Auschwitz-Birkenau en Majdanek), verbrandingsplaatsen of massagraven om de lichamen te vernietigen en faciliteiten om persoonlijke bezittingen van de slachtoffers toe te eigenen.
Na de Bevrijding wordt iedereen die wordt verdacht van verraad, NSB'ers en andere helpers van de Duitsers, opgepakt door leden van de Binnenlandse Strijdkrachten. Tussen de 120 en 180 duizend NSB-ers worden gevangen genomen en opgesloten in scholen, fabrieken, maar ook in vroegere kampen, zoals kamp Westerbork.
Meer dan de helft van de NSB'ers woont in Noord-Drenthe en een derde in Zuidoost-Drenthe.
Veel NSB'ers vluchtten aan het einde van de oorlog naar Duitsland, of waren in Duitse krijgsdienst. Zij werden opgepakt, vastgezet en berecht. Als zestienjarige werd Dick Woudenberg soldaat tijdens de laatste dagen van de oorlog.
De NSB (Nationaal-Socialistische Beweging) is een Nederlandse fascistische politieke partij, die is opgericht in 1931. In Nederland is net als in andere landen veel werkloosheid en armoede. De aanhangers van de NSB hopen op een betere toekomst met één sterke partij en één leider.
Tijdens de bezetting gaat het leven gewoon door voor de niet vervolgde groepen. Mensen gaan nog steeds naar hun werk, naar de sportclub en het naar theater. Maar langzaam veranderen er dingen.
Tussen de 4.000 en 6.000 Nederlanders komen om het leven in Duitse dienst. Na een enorm snelle opmars in de Sovjet Unie, komt het Duitse leger in de problemen.
In het kort
Tussen 1946 en 1969 zullen ongeveer 450 duizend Nederlands emigreren, ruim vier procent van het totaal aantal inwoners van 10 miljoen inwoners.
In Izmir werd tot nu toe vooral formele kleding voor Hugo Boss gemaakt. Het concern heeft ook fabrieken in Duitsland, Polen en Italië. Samen met de fabriek in Izmir zijn ze goed voor twintig procent van de productie. Nog eens dertig procent komt van leveranciers in of vlak bij Europa.
Het gewapend verzet groeit, maar het risico op represailles, executies en ongelukken is erg groot. Naar schatting zaten tienduizenden mensen in het verzet. Miljoenen Nederlanders maakten geen keuze tussen 'goed' en 'fout'. Veel verzetsdaden bereikten niet hun doel zoals het gewapend verzet.
Collaboratie heeft in Nederland verschillende vormen gekend en was vooral in het begin van de oorlog wijdverbreid. Voor het uitbreken van de oorlog kende Nederland al de Nationaal-Socialistische Beweging (NSB) die na de Duitse inval politiek met Duitsland ging samenwerken.
De Schutzstaffel (Nederlands: beschermingsafdeling), beter bekend onder de afkorting SS, of ook wel de Duitse Zwarthemden, was een organisatie binnen de Duitse nazi-partij, de Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij (NSDAP).
Duitsland werd als enige schuldig gesteld aan het ontstaan van de Eerste Wereldoorlog en moest de volledige schade van de oorlog dragen. Duitsland was verplicht om een willekeurig geschatte schade van ruim 1000 miljard mark aan de geallieerden te betalen, terwijl iedereen begreep dat zo'n bedrag niet op te brengen was.
De Jeugdstorm was formeel geen onderdeel van de NSB, maar was er in de praktijk wel nauw aan verbonden. Bijna alle jeugdstormers waren kinderen van NSB-leden. De activiteiten waren vooral sportbeoefening, het houden van marsen en het zingen van liederen.
Auschwitz-Birkenau
De ergste en meest bekende verzameling van concentratie- en vernietigingskampen is Auschwitz-Birkenau. Auschwitz I begon als een kamp voor krijgsgevangen.
Wat aten gevangenen? Gevangenen krijgen weinig en slecht eten. Het voedsel bestaat uit waterige koolsoep en brood. Soms is het eten niet eens gaar, andere keren is het bedorven.
Het aantal overlevenden van Auschwitz wordt geschat op 200 000. Hierbij zijn gevangenen die vanuit Auschwitz naar andere kampen gedeporteerd werden wel meegerekend, ook als die in of op weg naar die kampen om het leven kwamen.