In 1602 werd de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) opgericht door raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt. De VOC ontving van de Staten-Generaal een monopolie op de handel met Oost-Indië. In 1621 werd daarnaast de West-Indische Compagnie (WIC) opgericht om handel te drijven op Noord- en Zuid-Amerika.
Jan Pieterszoon Coen (Hoorn, 8 januari 1587 – Batavia, 21 september 1629) was een Nederlands koopman, boekhouder-generaal (1613), directeur-generaal (1614) en vanaf 1617 de vierde gouverneur-generaal over alle bezittingen van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) buiten de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden ...
Johan van Oldenbarnevelt
De compagnie kon potentieel veel geld opleveren, dat weer gebruikt kon worden in de oorlog tegen de Spanjaarden. In 1602 werd in Middelburg besloten om de VOC op te richten, nadat Van Oldenbarnevelt en Prins Maurits de compagnieën dwongen om samen te werken.
Ondergang en kritische kijk op de VOC
De schuld van het bedrijf was intussen opgelopen tot 120 miljoen gulden. Uiteindelijk werd het alleenrecht verlengd tot 31 december 1799. Dit betekende het einde van de VOC.
De VOC was in 1637 op de beurs 78 miljoen gulden waard. Als je dat omrekent naar nu, dan zou dat 7,9 biljoen dollar zijn, zo'n 6,7 biljoen euro. Daarbij is gerekend met een inflatie van iets meer dan 3 procent per jaar. De VOC was verreweg het grootste beursgenoteerde bedrijf dat ooit heeft bestaan.
Hoe kwam het dat de VOC zo succesvol was? Antwoord: Omdat de VOC een monopolie had op de handel met Aziatische landen. Verder had het bevoegdheden die normaal alleen landen hadden, zoals het sluiten van handelsverdragen, het voeren van oorlog en het besturen van overzeese gebieden.
Dit deed de zeereizen niet vaak goed. De VOC maakte een cruciale fout: de concurrentie onderschatten. De Compagnie bezat een monopolypositie op de handel van verschillende specerijen: kruidnagels, foelie en nootmuskaat. Maar er kwam een verschuiving in de vraag naar producten.
Voor kruiden als nootmuskaat, kaneel, kruidnagel en zwarte peper betaalden ze graag veel geld. Op deze 'peperdure' producten maakten de VOC-kooplieden dus veel winst! Maar de schepen brachten ook andere handelswaar mee, zoals koffie, thee en prachtig serviesgoed van kostbaar porselein.
De Zeeuwse VOC-kantoren en de VOC-werf waren in Middelburg gevestigd. Op de werf aan en achter de huidige Maisbaai zijn tot 1794 zo'n 336 schepen te water gelaten. In totaal zijn van de meer dan 2000 VOC-schepen zo'n 675 schepen vermist of vergaan, dichtbij het vaderland of in den vreemde.
De genadeklap voor de VOC was de Vierde Engels-Nederlandse Oorlog (1780-1784). De Engelsen wisten het Nederlandse handelsverkeer tussen Europa en Azië stil te leggen en namen veel Nederlandse factorijen in. Omdat hierdoor geen producten aankwamen in Nederland liepen de schulden van het bedrijf hoog op.
De WIC handelde onder andere in suiker, tabak en tropisch hout. Bovendien werd veel geld verdiend met het vervoeren van tot slaaf gemaakten uit West-Afrika naar plantages in Amerika. In 1674 ging de WIC failliet en werd als opvolger de Nieuwe West-Indische Compagnie opgericht.
Maar het fundament van de rijkdom werd gelegd met de handel in Europa: de graanhandel en houthandel op het Oostzeegebied of moedernegotie. In de Europese- en wereldeconomie ging Amsterdam een zeer belangrijke rol spelen. De bloeiende handel leidde tot een grote en zeer rijke klasse van kooplieden.
De meeste slaven voerde de VOC niet zelf aan. Slavernij kwam in Azië ook al voor de komst van de Europeanen voor. Het belang van de slavenhandel voor de Compagnie was relatief beperkt en zou naar schatting een half procent van de totale waarde van de VOC-handel in de achttiende eeuw uit hebben gemaakt.
Zeelieden van de VOC vermoordden binnen enkele dagen tussen de 5000 en 10.000 Chinezen. Ze werden nooit gestraft. De Europese kooplieden die vanaf de zestiende eeuw de Indonesische archipel binnenzeilden waren niet de eerste 'buitenlanders' die er kwamen handeldrijven. Lang voor hun komst waren er al Chinezen actief.
Jan Pieterszoon Coen maakt in 1618 van het bestaande VOC-pakhuis bij Jayakarta een fort. Na een aanval door de plaatselijke vorst verwoest Coen het oorspronkelijke Jayakarta en bouwt er een havenstad met fort, Batavia.
Een van de top-reddit-berichten van vandaag suggereert dat de Verenigde Oost-Indische Compagnie bijna 7,9 biljoen dollar waard was, meer dan de waarde van 20 van 's werelds meest waardevolle bedrijven van vandaag.
Het maandsalaris van een matroos in de 17e eeuw schommelde ergens tussen 10 en 20 gulden, afhankelijk van het feit of er een oorlog was of niet.
Waarom Was Peper zo Duur en Toch Zo Populair? Mensen waren bereid hoge bedragen voor peper te betalen vanwege de unieke smaak die het toevoegde aan hun gerechten, maar ook vanwege de schaarste en het exclusieve karakter.
In de schaduw van een berg, genaamd de Tafelberg, werd een kasteel gebouwd met de naam De Goede Hoop. Rondom het kasteel ontstond de stad Kaapstad. Zodra de schepen van de VOC deze kaap hadden bereikt, kregen zij de goede hoop om ook Indië te bereiken. Zo kreeg deze kaap de naam: Kaap de Goede Hoop.
De schepen van de VOC moesten een hele reis maken om in Nederlands-Indië te komen. Een reis naar Batavia, dit was de hoofdstad van Nederland-Indië, duurde gemiddeld acht maanden.
Op het hoogtepunt in 1637 bedroeg de waarde van de VOC ongeveer 78 miljoen gulden, ofwel zo'n 8 biljoen (!)euro in 2023 na inflatie. Daarmee zou de Verenigde Oost-Indische Compagnie bedrijven als Apple, Google en Amazon meerdere keren kunnen oppeuzelen. What Was the Biggest Company in History? - $7.9 Trillion!
Dat de rijken zoveel rijker werden heeft vooral te maken met de sterk gestegen aandelenkoersen. Elon Musk bijvoorbeeld, de rijkste man ter wereld, is inmiddels goed voor 330 miljard dollar.
Wat is het meest winstgevende bedrijf ter wereld? Saudi Aramco , een petroleum- en aardgasbedrijf, is het meest winstgevende bedrijf ter wereld en verdiende $ 105,37 miljard in het meest recente fiscale jaar.