De Rijksoverheid maakt beleid, vaardigt wetten uit en ziet toe op naleving. Daarnaast bereidt het Rijk plannen van de regering en het parlement voor. En voert het deze plannen uit.
Advies Raad van State wetsvoorstel
Zolang het wetsvoorstel bij de Raad van State ligt, is het geheim. De Raad van State bekijkt: of het wetsvoorstel uit te voeren is; of het wetsvoorstel niet in strijd is met de Grondwet.
Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State
De Afdeling bestuursrechtspraak is de hoogste, algemene bestuursrechter in Nederland.
Regering controleren en wetten maken
Het parlement (ook wel Staten-Generaal) controleert het beleid van de regering (de Koning en de ministers). Ook heeft het parlement een wetgevende functie. Een wet gaat pas in als de Eerste en de Tweede Kamer het wetsvoorstel hebben aangenomen.
Het verrichten van taken die andere delen van de samenleving niet of onvoldoende behartigen. Het voortbrengen van goederen en diensten waaronder collectieve goederen.Het reguleren van de markt en het corrigeren van marktfalen. De overheid is het uitvoerend apparaat van de Staat.
Op 7 juli 2023 heeft minister-president Rutte aan de Koning het ontslag aangeboden van alle ministers en staatssecretarissen.
Het parlement (de Staten-Generaal) controleert de regering. Ministers leggen in het parlement verantwoording af over hun beleid.
Een wetsvoorstel gaat eerst naar een commissie van de Tweede Kamer. Daarna wordt het voorstel besproken in de plenaire vergadering en stemt de Tweede Kamer erover. Tot slot moet de Eerste Kamer een wetsvoorstel goedkeuren voordat het een wet wordt.
Bij een wet in formele zin is sprake van een gezamenlijk besluit van de regering en de Staten-Generaal (Tweede en Eerste kamer) volgens een procedure die is vastgelegd in artikel 82 van de Grondwet. De regering en de Staten-Generaal vormen daarom de formele wetgever.
Wetgevende macht. In artikel 81 staat dat de regering en de Staten-Generaal samen de wetten vaststellen. Dit betekent dat de regering de Staten-Generaal nodig heeft om wetten te maken, en de Staten-Generaal de regering.
De Staten-Generaal, bestaande uit de Eerste Kamer en de Tweede Kamer, vormen het parlement van Nederland en zijn het hoogste bestuursorgaan. De Staten-Generaal hebben, tezamen met de regering, de wetgevende macht in Nederland. Het is een overheidsorgaan dat zijn bevoegdheden heeft gekregen op basis van de Grondwet.
De rechtsprekende macht (Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State, rechtbanken, gerechtshoven en Hoge Raad) controleert de toepassing van wetten en regelgeving. De trias politica is in Nederland niet volledig aanwezig.
De volksvertegenwoordiging in een democratie noemt men een 'parlement'. In Nederland heet het parlement de Staten-Generaal. De Staten-Generaal bestaat uit twee kamers: de Tweede Kamer en de Eerste Kamer. Anders dan de naam misschien doet vermoeden heeft de Tweede Kamer meer rechten dan de Eerste Kamer.
De Koning vormt samen met de ministers de regering. De Koning is het staatshoofd en heeft op grond hiervan een aantal formele taken. De Koning is staatshoofd van het Koninkrijk der Nederlanden, dat naast Nederland bestaat uit de landen Aruba, Curaçao en Sint Maarten.
In Nederland wordt de uitvoerende macht onder andere bekleed door: Nationaal niveau: de regering. Provinciaal niveau: Gedeputeerde Staten (met de commissaris van de Koning als voorzitter) Gemeentelijk niveau: college van burgemeester en wethouders.
- aanduiding voor de macht die bevoegd is de grondwet vast te stellen c.q. te wijzigen. Dit is: de gewone wetgevende macht (regering in samenwerking met Staten-Generaal), gevolgd door verkiezingen, gevolgd door de nieuwe wetgevende macht.
Toch is het de rechter in Nederland verboden om formele wetten te toetsen aan de Grondwet, zo volgt uit artikel 120 Grondwet. In Nederland was namelijk lang het uitgangspunt dat formele wetten “onschendbaar” zijn. Dit stond eerder ook zo in de Grondwet (de voorganger van artikel 120 Grondwet).
bijzondere wetgever (1 gevonden)
staatsrecht - overheidslichamen, niet zijnde de formele wetgever (Staten-Generaal), die regels, verordeningen, besluiten, kunnen uitvaardigen. De ~ kan geen wetten maken.
Het World Economic Forum berekende dat Frankrijk tot de landen met de meeste regels ter wereld behoort. Het Franse parlement telde er ooit 400.000.
EU-wetgeving wordt meestal aangenomen via de gewone wetgevingsprocedure, waarbij het Europees Parlement (direct verkozen) en de Raad van de EU (vertegenwoordigers van alle EU-landen) evenveel te zeggen hebben.
Hieronder vallen bijna alle overheidsorganisaties: ministeries, waterschappen, provincies, gemeentes, het UWV, de Sociale Verzekeringsbank (SVB) en de politie. Ook particuliere instellingen met een overheidstaak, zoals de Stichting Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR), vinden wij een overheidsorganisatie.
De Eerste Kamer heeft bijvoorbeeld nog nooit gebruik gemaakt van het recht van enquête, en slechts zelden van het recht van interpellatie, het recht om een bewindspersoon direct ter verantwoording te roepen in de Kamer. Ook stelt de Eerste Kamer minder schriftelijke vragen dan de Tweede Kamer.
De overheid is het hoogste gezag op een bepaald grondgebied. In Nederland hebben we een parlementaire democratie. Daarin heeft de volksvertegenwoordiging, het parlement, het laatste woord. Verder bestaat de overheid uit een regering met een staatshoofd.