Een gemeenteraadsverkiezing is een verkiezing waarbij de gemeenteraad van een gemeente wordt gekozen. Omdat voor alle gemeenten op dezelfde dag verkiezingen worden gehouden (behalve in bijzondere gevallen, zoals bij een gemeentelijke herindeling), spreekt men veelal van gemeenteraadsverkiezingen (in het meervoud).
Een kandidaat voor de gemeenteraad wordt met voorkeurstemmen gekozen als deze ten minste een aantal van 25% van de kiesdeler aan stemmen gehaald heeft (voorkeursdrempel) (bij raden met 19 of meer zetels) of 50% van de kiesdeler (bij raden met minder dan 19 zetels).
De kiesdeler is bij verkiezingen het totaal aantal stemmen gedeeld door het aantal zetels dat te verdelen is. Bij een kiessysteem van evenredige vertegenwoordiging is dit in principe ook het aantal benodigde stemmen per te behalen zetel. = 100.000. Voor elke 100.000 behaalde stemmen krijgt een partij dan 1 zetel.
Een gemeenteraad wordt door de inwoners van een gemeente gekozen en bestaat uit 9 tot 45 raadsleden, afhankelijk van hoeveel inwoners een gemeente heeft; altijd een oneven aantal.
Een wethouder wordt gekozen door de gemeenteraad na de gemeenteraadsverkiezingen. Politieke partijen wijzen een kandidaat-wethouder aan waarna de gemeenteraadsleden stemmen of hij of zij de functie krijgt. Veel wethouders hebben eerst de positie van gemeenteraadslid gehad om ervaring op te doen.
De burgemeester vormt samen met de wethouders het dagelijks bestuur van de gemeente. De burgemeester heeft eigen taken en bevoegdheden en is voorzitter van de gemeenteraad.
De gemeenteraad
Het aantal gemeenteraadsleden is afhankelijk van het inwonersaantal van de gemeente. In de eerste plaats is de gemeenteraad bevoegd om alles te regelen wat van gemeentelijk belang is.
Het gemiddelde loon binnen de sector Overheid & Semi-overheid ligt op € 4.264 bruto per maand. Het minimale of startsalaris begint bij € 886 en het maximale loon is € 21.000 bruto per maand.
34 uur en 45 minuten.
Nederland kent formeel geen kiesdrempel, al is er wel een regel dat een partij die geen reguliere zetel heeft gehaald ook geen kans op een restzetel maakt, wat dus (voor de Tweede Kamerverkiezingen) equivalent is aan een kiesdrempel van 2/3 procent van de stemmen.
Achtergrond. Na het bepalen van de kiesdeler wordt het aantal stemmen per fractie gedeeld door de kiesdeler. De uitkomst hiervan (naar beneden afgerond) geeft het aantal volle zetels dat wordt toegewezen aan een partij. Vervolgens worden de restzetels verdeeld.
Blanco stemmen zijn stembiljetten waarop geen enkel hokje rood is gemaakt en waarop ook niet getekend of geschreven is (dus letterlijk blanco). Als het biljet anderszins geen geldige stem bevat (bijvoorbeeld meerdere rode hokjes), is het ongeldig.
Volledig open lijsten: kandidaten op de lijst worden verkozen op volgorde van het aantal behaalde stemmen. De lijst is niet meer dan een advies van de partij.
Artikel 8 van de Gemeentewet geeft aan dat het aantal raadsleden in een gemeente afhankelijk is van het aantal inwoners. Het minimum aantal raadsleden bedraagt 9 voor gemeenten met minder dan 3.001 inwoners; het maximum aantal raadsleden bedraagt 45 voor gemeenten met meer dan 200.000 inwoners.
De lijsttrekker of lijstaanvoerder is in Nederland, België en Suriname de hoogst geplaatste persoon op de kandidatenlijst van een politieke partij bij verkiezingen. De lijsttrekker is ook de politiek leider en speelt namens de partij de hoofdrol in de verkiezingscampagne en de debatten.
Het salaris van de minister-president is € 170.910 inclusief vakantiegeld en eindejaarsuitkering (2020). Daarnaast heeft de minister-president recht op een vaste onkostenvergoeding en een aantal andere tegemoetkomingen en voorzieningen. Dat is geregeld in artikel 10 van het Voorzieningenbesluit.
Gemiddeld verdienen leraren in het basisonderwijs en leraren in het speciaal (basis- en voortgezet) onderwijs zo'n € 5.100 per maand. In die berekening is rekening gehouden met de schalen en tredes van alle leraren (gewogen gemiddelde) in loondienst. Dit is gemiddeld ruim anderhalf keer het modale inkomen.
Het startsalaris ligt rond de €5800,- bruto per maand. Het gemiddelde salaris van een huisarts in loondienst komt uit op ongeveer € 6900,- bruto per maand. Wanneer je meer dan tien jaar ervaring hebt, zal het salaris stijgen naar zo'n € 8000,- bruto per maand.
Raadsleden verdienen dit jaar minimaal 1081 euro per maand. In de grootste gemeenten loopt dit bedrag op tot zo'n 2650 euro per maand. Dat blijkt uit een analyse van LocalFocus/ANP op basis van gegevens van het statistiekbureau CBS en de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden.
Kandidaat-raadsleden die aankomende gemeenteraadsverkiezingen gekozen worden, krijgen aanzienlijk meer betaald dan vier jaar geleden. Raadsleden verdienen dit jaar minimaal 1081 euro per maand. In de grootste gemeenten loopt dit bedrag op tot zo'n 2650 euro per maand.
De Nederlandse gemeenteraden worden om de vier jaar gekozen. Ze worden bijgestaan door een raadsgriffier. Ook de functie van raadsgriffier is ingevoerd door de Wet dualisering gemeentebestuur.
Ontslaggronden zijn: bereiken van de leeftijd van 70 jaar, op eigen verzoek, ongeschiktheid wegens ziekte, ongeschiktheid anders dan wegens ziekte, opheffing van de gemeente, verstoorde verhoudingen tussen burgemeester en gemeenteraad of andere gronden. De ontslagprocedure is afhankelijk van de reden van ontslag.
De raad bestaat uit gekozen volksvertegenwoordigers. De burgemeester is voorzitter en zorgt voor een goed verloop van de vergadering. Een burgemeester is zelf geen lid van de gemeenteraad en mag dus niet stemmen of onderwerpen inbrengen, maar mag wel tijdens de vergadering aan de beraadslagingen deelnemen.
De burgemeester is echter niet de baas van de gemeente. De gemeenteraad is het hoogste orgaan. De burgemeester legt, net als de wethouders, verantwoording af aan de gemeenteraad over hoe de burgemeester zijn of haar taken uitvoert.